آثارعاشورایی استاد فرشچیان، نه‌تنها روایت‌گر رویدادی تاریخی، بلکه ترجمان تصویری ایمان، ایثار و غربت اهل‌بیت(ع) هستند؛ آثاری که به گفته معاون موزه‌ها و گنجینه‌های فرهنگی آستان قدس رضوی، «هر یک همچون مرثیه‌ای مصور، پیام کربلا را از دل قرن‌ها، تا امروز رسانده‌اند.»

در مصاحبه پیش رو برای آگاهی بیشتر با مضامین عاشورایی در آثار استاد فرشچیان با مهدی قیصری‌نیک، معاون موزه‌ها و گنجینه‌های فرهنگی آستان قدس رضوی به گفت و گو نشستیم:

یکی از کامل‌ترین تجسم‌های نگارگری عاشورا

قیصری نیک با اشاره به نگاره های مذهبی استاد می‌گوید: شاید برجسته‌ترین و شناخته شده‌ترین اثر استاد فرشچیان در ایران و یا تمام سیطره جهان اسلام، روایت لحظه‌ای است که زمین و آسمان یک‌صدا به سوگ نشسته‌اند، تابلوی «عصر عاشورا».

اسب بی‌سوار امام حسین(ع) با زین خونین، آرام و غمبار به سوی خیمه‌ها بازمی‌گردد. چین‌وچروک خیمه‌ها، غبار نشسته در هوا و رنگ‌های سوگوار، فضای عصر آن روز را زنده می‌کنند.

قیصری‌نیک این تابلو را «یکی از کامل‌ترین تجسم‌های نگارگری عاشورا» عنوان کرده و می‌افزاید: این تابلو تجسمی است که بی شک سالیان سال، زینت بخش مجالس و محافل عزاداری اباعبدالله الحسین(ع) در گوشه گوشه دنیا، خواهد بود.

شکوه و مظلومیت کربلا

یکی دیگر از آثار استاد فرشچیان، قابی است که احتمالا کوچک‌ترین صورت در نگاره های استاد را دارد، کودکی که هنوز به یک سال هم نرسیده است و بی شک مظلوم‌ترین قاب تاریخ است؛ تابلوی «هدیه عشق».

قیصری نیک در خصوص این تصویر، می گوید: تصویر علی‌اصغر(ع) ۶ماهه، بر دستان پدر، با گلویی شکافته از تیر سخت دشمن آرام گرفته را نشان می‌دهد. افتادگی دستان کوچک او، تسلیم روح به معبود را تصویر می‌کند و نگاه آسمانی امام، تقدیم پاک‌ترین قربانی به پیشگاه حق را.

معاون موزه‌ها و گنجینه‌های فرهنگی آستان قدس رضوی خاطر نشان می‌کند: تابلوی هدیه عشق، عصاره شکوه و مظلومیت کربلاست.

ادامه روایت عصر عاشورا

استاد فرشچیان در ادامه خلق شاهکار «عصر عاشورا» نگاره ای دیگر به نام «شام غریبان» را می‌آفریند، شعله‌های خاموش‌نشدنی آتش خیمه‌ها و نخل‌هایی خمیده که غربت اهل‌بیت امام حسین(ع) را، حکایت می‌کنند.

قیصری در توصیف این اثر شرح می دهد: رنگ‌های سرد، سکوتی سنگین به صحنه می‌بخشند و چین‌وچروک لباس‌ها، بی‌تابی و داغ عمیق بازماندگان را، بازگو می‌کنند.

وی، تصریح می‌کند: این اثر، به تعبیر معاون موزه‌ها، ادامه روایت عصر عاشوراست، اما با زبانی که غربت را بیش از خون، فریاد می‌زند.

درس ماندگار وفاداری

دیگر اثر برجسته از استاد مرحوم فرشچیان، لحظه‌ای را ثبت کرده که حضرت عباس(ع) بر زمین افتاده، اما پرچم سبز علمدار، همچنان برافراشته است.

مهدی قیصری، درباره این نگاره می‌گوید: مشک پاره، تیرهای نشسته بر بدن و اسب وفاداری که تلاش می‌کند سوار بی‌دستش را بر دوش نگه دارد، نمادهای جاوید وفاداری و ایثار اند.

وی، تاکید می‌کند: این تابلو «درس ماندگار وفاداری» را به ما می‌آموزد؛ درسی که معلم آن استاد فرشچیان و کتاب آن، نقشی است که بر روی بودم، ماندگار شده است.

وی می‌افزاید: این چهار اثر برجسته، هر یک با ترکیب‌بندی‌های پرشور، رنگ‌های پرمعنا و نگاهی سرشار از ایمان، عاشورا را از حصار تاریخ بیرون آورده و به حقیقتی زنده در دل و نگاه مخاطب بدل می‌کنند حقیقتی که، دل را، بی‌اختیار، به کربلا می‌برد.

قیصری نیک، خاطر نشان می‌کند: استاد فرشچیان، در آثار بی نظیر مذهبی خود به خوبی نشان داده که تجلی‌گاه هنر بارگاه نورانی حق تعالی است و هنرمند واقعی کسی است که پیش از دست به قلم بردن، دست به دامان الهی دراز کرده باشد و از خداوند و اهل بیت(ع)، در جریان هنری خود، همراهی بگیرد.