این رویداد بزرگ مذهبی-اجتماعی، دیگر محدود به شیعیان عراق و ایران نیست؛ هرساله هزاران نفر از مسلمانان و حتی غیرمسلمانان سراسر جهان؛ از اروپا، آمریکا، استرالیا و شرق آسیا خود را به عراق می‌رسانند تا در این اجتماع پرشور دینی شرکت کنند.

در همین زمینه، با حجت‌الاسلام و المسلمین محسن اسدی موحد، مبلغ بین‌المللی دانشگاه علوم اسلامی رضوی و مدیر پیشین امور بین‌الملل این دانشگاه، به گفت وگو نشستیم.

نخستین زائر اربعین

حجت‌الاسلام اسدی موحد ابتدای بحث درباره پیشینه زیارت اربعین، با اشاره به اینکه زیارت اربعین، قدمتی به درازای تاریخ شهادت امام حسین (ع) دارد، گفت: نخستین زائر این مسیر جابر بن عبدالله انصاری، صحابی پیامبر(ص) بود که در چهلمین روز پس از عاشورا خود را به کربلا رساند.

وی افزود: هر سال، با نزدیک شدن به اربعین حسینی، عاشقان حسینی از جای جای کرۀ زمین خود را به راهپیمایی اربعین می‌رسانند و پدیده‌ای عظیم شکل می‌گیرد که دنیا را به اعجاب وامی‌دارد. دریایی از انسان‌ها، از هر نژاد و ملیت، با هر سن و زبانی، پای پیاده به سمت کربلا حرکت می‌کنند و خود را به شهری می‌رسانند که هزار و چهارصد سال پیش، شاهد بزرگترین فداکاری تاریخ بوده است.

اربعین؛ ابزار تبلیغ فرهنگی و بین‌المللی

این مبلغ بین‌المللی با بیان اینکه پیاده‌روی اربعین، تنها یک مراسم مذهبی نیست؛ بلکه به یکی از قدرتمندترین ابزارهای تبلیغ فرهنگی و بین‌المللی تبدیل شده است، اظهار داشت: زیارت اربعین در طول قرن‌ها، فراز و نشیب‌های فراوانی داشته است. در دوران حکومت‌های ستمگر، به ویژه رژیم بعث عراق، زیارت امام حسین (ع) ممنوع بود و زائران به سختی می‌توانستند خود را به حرم مطهر برسانند، اما با سقوط صدام، خیل عظیم زائران به سوی کربلا جاری شد.

وی ادامه داد: آنچه امروز می‌بینیم، احیای یک سنت دیرینه است که با فناوری و ارتباطات نوین، ابعادی جهانی پیدا کرده است. این پدیده، دیگر محدود به شیعیان عراق و ایران نیست؛ اکنون میلیون‌ها نفر از اروپا، آمریکا، استرالیا و شرق آسیا نیز خود را به راهپیمایی اربعین می‌رسانند.

زیارت اربعین به زائران هویت می‌دهد

اسدی موحد به پیاده‌روی اربعین برای مسلمانان مقیم اروپا و آمریکا، به عنوان سفری فراتر از یک زیارت اشاره و تصریح کرد: این سفر، تجربه‌ای عمیق و چندوجهی است که به این زائران حس تعلق خاطر و هویت می‌بخشد. در جوامعی که مسلمانان غالباً در اقلیت هستند و با الگوهای منفی رسانه‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند، حضور در بزرگترین تجمع انسانی جهان، به آن‌ها حس قدرت و همبستگی می‌دهد.

وی به بیان یکی از زائران از کشور انگلستان اشاره و عنوان کرد: زائری انگلیسی که مسلمان بودن در انگلستان را یک بار سنگین می‌دانست، دربارۀ سفر اربعین معتقد بود که وقتی میلیون‌ها نفر را می‌بینی که برای یک هدف مشترک حرکت می‌کنند، متوجه می‌شوی که تنها نیستی و احساس قدرت می‌کنی.

مهمان‌نوازی عراقی‌ها و برهم زدن الگوهای ذهنی غربیان

این مبلغ بین‌المللی، با اشاره به اینکه برای نسل‌های دوم و سوم مسلمانان که در غرب متولد و بزرگ شده‌اند، اربعین فرصتی برای کشف ریشه‌های فرهنگی و مذهبی است، خاطرنشان کرد: این زائران در این مسیر، با مهمان‌نوازی بی‌نظیر مردم عراق روبه‌رو می‌شوند؛ مردمی که با وجود سال‌ها جنگ و فقر، خانه‌ها، غذا و حتی لباس خود را با زائران غریبه تقسیم می‌کنند.

وی اضافه کرد: این مهمان‌نوازی خالصانه، تضادی آشکار با چهره‌ای است که رسانه‌های غربی از مسلمانان به تصویر می‌کشند و الگوهای ذهنی آن‌ها را در هم می‌شکند.

مسیر عشق و مهربانی

اسدی موحد سپس به تجربۀ یکی از جوانان آلمانی از زیارت اربعین اشاره کرد و افزود: به گفتۀ یک زائر آلمانی در کشورهای غربی، رسانه‌ها از مسلمانان تصویری خشن و عقب‌مانده ارائه می‌دهند، اما در این مسیر تنها عشق و مهربانی دیده می‌شود، مردمانی که بدون هیچ چشم‌داشتی به زوار خدمت می‌کنند. این تجربه، تصویر ذهنی آنها از مسلمانان جهان را تغییر می‌دهد و امید به آیندۀ اسلام را به ذهن‌ها متبادر می‌کند.

حرکت به سمت یک هدف مشترک

اسدی موحد درباره تجربۀ یک زائر فرانسوی که اخیراً به اسلام گرویده، بیان کرد: او از دیدن این خیل عظیم شگفت‌زده شده بود و می‌گفت: در فرانسه، مسلمانان معمولاً در مساجد محدود می‌شوند، اما در اینجا، همه با هم به سمت یک هدف در حرکتند.

وی ادامه داد: دیدن خادمان امام حسین (ع) که خالصانه و بی‌وقفه به زوار خدمت می‌کنند برای آنها باورنکردنی است. این صحنه‌ها ایمان افراد را قوی‌تر می‌کند و به این نتیجه می‌رسند که اسلام واقعی، همان محبت، ایثار و فداکاری است.

این مبلغ بین‌المللی با اشاره به زندگی فردی و رقابتی در سوئد، از حیرت یک زائر سوئدی با مشاهدۀ حال و هوای پیاده‌روی اربعین، اظهار داشت: این زائر سوئدی از اینکه مردم هر آنچه را دارند با دیگران تقسیم می‌کنند و عوضی در قبال آن نمی‌خواهند، دیدش به زندگی و موفقیت تغییر پیدا کرده و به این باور رسیده بود که آرامش واقعی در بخشیدن و خدمت به دیگران است، نه در جمع‌آوری ثروت و موفقیت‌های فردی.

زوار خارجی؛ مبلغان جهانی اسلام

حجت‌الاسلام اسدی موحد با بیان اینکه بسیاری از این افراد پس از بازگشت به کشورهای خود، به سفیران اربعین تبدیل می‌شوند، تأکید کرد: این زائران با اشتراک‌گذاری تجربیات خود در شبکه‌های اجتماعی، عکس‌ها و فیلم‌های این سفر را منتشر و پیامی از صلح و محبت را به جهانیان منتقل می‌کنند.

وی افزود: این افراد به طور ناخواسته و از سر عشق و تجربۀ شخصی، به ابزارهای قدرتمندی برای تبلیغ مثبت اسلام تبدیل می‌شوند.

اربعین؛ عرصه تبلیغ عملی

اسدی موحد قدرت واقعی پیاده‌روی اربعین را در «تبلیغ عملی» آن دانست و ابراز داشت: این رویداد، با کمترین شعار و بیشترین عمل، آموزه‌های اصلی اسلام را به نمایش می‌گذارد. مهمان‌نوازی مردم عراق، ایثار و فداکاری زائران نسبت به یکدیگر و روحیه برادری و همبستگی در طول مسیر، تصویری عینی و انسانی از اسلام ارائه می‌دهد. این تصویر، به مراتب تأثیرگذارتر از هزاران ساعت تبلیغات حضوری و رسانه‌ای است.

این مبلغ سابق بین‌المللی وحدت و همبستگی مردم را از برجسته‌ترین پیام‌های اربعین عنوان و خاطرنشان کرد: در این مسیر، زائران شیعه و سنی، مسلمان و غیرمسلمان، سیاه و سفید، در کنار هم و با هم هم‌مسیر هستند و این مسئله می‌تواند در دنیای پر از تفرقۀ امروز الهام‌بخش باشد. پیام جهانی عاشورا که همانا مبارزه با ظلم و ایستادگی برای عدالت است، از طریق این پیاده‌روی به دنیا منتقل می‌شود.

ابزار هوشمند قدرت نرم

حجت‌الاسلام اسدی موحد، با بیان اینکه ظرفیت عظیم پیاده‌روی اربعین برای تبلیغ بین‌الملل، ایجاب می‌کند که به آن به عنوان یک ابزار هوشمند قدرت نرم نگاه شود، یادآور شد: این بدان معناست که به جای تمرکز بر تبلیغات مستقیم و شعاری، باید بر تولید محتوای جذاب و تأثیرگذار تمرکز کرد.

وی تصریح کرد: مستندهای باکیفیت به زبان‌های مختلف، گزارش‌های خبری عمیق و به اشتراک‌گذاری تجربیات شخصی در شبکه‌های اجتماعی، می‌تواند مخاطبان جهانی را با اربعین آشنا کند.

وی ادامه داد: توسعۀ سامانه‌های چندزبانه برای انتشار محتوای بصری و متنی از این رویداد، برگزاری نمایشگاه‌های عکس و هنر در کشورهای مختلف و حمایت از تولیدکنندگان محتوا در سراسر جهان، از جمله راهکارهایی است که می‌تواند به معرفی هرچه بهتر این پدیده کمک کند.

دیپلماسی عمومی در اربعین

این مبلغ بین اللملی تاکید کرد: اربعین، ظرفیت تبدیل شدن به یک «میدان دیپلماسی عمومی» را دارد که می‌تواند تصویری صلح‌آمیز و انسانی از مسلمانان به نمایش بگذارد.

وی با اشاره به اینکه پیاده‌روی اربعین، فراتر از یک زیارت صرف، به یک پدیدۀ اجتماعی، فرهنگی و تبلیغی تبدیل شده است، یادآور شد: این رویداد عظیم، به صورت خودجوش و مردمی، ارزش‌های والای انسانی مانند ایثار، همبستگی و عدالت را به نمایش می‌گذارد.

اسدی موحد با تاکید بر اینکه برای مسلمانان مقیم غرب، اربعین فرصتی برای بازگشت به ریشه‌ها و کشف هویت است و برای جهان، پیامی از صلح و محبت به همراه دارد خاطر نشان کرد: با توجه به ظرفیت‌های بی‌شمار این مراسم، استفادۀ هوشمندانه و حرفه‌ای از آن می‌تواند چهره‌ای متفاوت و واقعی از اسلام را به جهانیان معرفی کند و این سفر الهی را از یک مراسم مذهبی به یک بستری جهانی برای صلح و همدلی تبدیل سازد.