حجت‌الاسلام میرجلیلی گفت: نگرش قوم‌محور به عهد، نَه فقط یک خطای الهیاتی بلکه یک معضل بین‌المللی محسوب می‌شود ضمن اینکه باید به این مساله اشاره داشت که مفهوم میثاق در قرآن صرفاً محدود به بنی‌اسرائیل نیست، بلکه ابعاد متنوع و گسترده‌ای دارد که شامل میثاق پیامبران، میثاق انسان با خدا و میثاق‌های اخلاقی و اجتماعی می‌شود.
هشتمین جلسه از سلسله‌سخنرانی‌های قرآنی با موضوع «قوم یهود در قرآن» با سخنرانی حجت‌الاسلام «محمدمهدی میرجلیلی» در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار شد.
مفهوم «عهد» یا «میثاق» در الهیات ادیان ابراهیمی
حجت الاسلام «محمدمهدی میرجلیلی» محور سخنرانی خود را در این جلسه بر محور (الهیات عهد در یهود؛ بازخوانی تطبیقی میان قرآن، تورات و انجیل با تأکید بر نگرش قوم‌محور در عهد عتیق) قرار داد و طی سخنانی با اشاره به مفهوم «عهد» یا «میثاق» در الهیات ادیان ابراهیمی اظهار کرد: این دو مفهوم نمایانگر رابطه بنیادین خداوند با انسان است اما در تاریخ یهودیت، این مفهوم که اصالتی معنوی و جهان‌شمول داشت، به‌تدریج دچار دگردیسی شده و در قالب یک پیمان قوم‌محور صرفاً میان خدا و بنی‌اسرائیل ارائه شد؛ نگرشی که در عهد عتیق به روشنی دیده می‌شود. این نوع نگاه، بنی‌اسرائیل را قوم برگزیده و ارض موعود را ملک انحصاری آنان دانسته و اطاعت شریعت موسی را معیار پایبندی به عهد قرار داده است.
وی در ادامه ضمن بررسی مفهوم عهد در قرآن، تورات و انجیل، به تفاوت نگرش‌ها و پیامدهای عملی آن در رفتار رژیم صهیونیستی اشاره کرد و گفت: مساله نخست را تحت عنوان (میثاق فطری در قرآن؛ عهدی جهانی) بررسی خواهم کرد؛ قرآن مفهوم میثاق را در سطحی جهانی و فطری مطرح می‌کند و در آیه ۱۷۲ سوره «اعراف» می‌فرماید: «وَإِذْ أَخَذَ رَبُّکَ مِنْ بَنِی آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ وَأَشْهَدَهُمْ عَلَی أَنْفُسِهِمْ أَلَسْتُ بِرَبِّکُمْ قَالُوا بَلَی شَهِدْنَا...» (و هنگامی را که پروردگارت از پشت فرزندان آدم ذریه آنان را برگرفت و ایشان را بر خودشان گواه ساخت که آیا پروردگار شما نیستم گفتند چرا گواهی دادیم)؛ برخی مفسران، این آیه را اشاره به عقل فطری و الهام الهی دانسته‌اند که در سرشت همه انسان‌ها نهاده شده است.
حجت‌الاسلام میرجلیلی در ادامه گفت: عهد در تورات؛ پیمانی قومی و سرزمینی است (خروج ۱۹:۵-۶ )؛ همچنین در (سفر پیدایش ۱۵:۱۸ ) که اشاره شده است: اگر سخنان مرا اطاعت کنید، از میان همه قوم‌ها برای من خاص خواهید بود... و شما برای من مملکت کهنه و امت مقدس خواهید بود؛ همچنین آنجایی که اشاره شده: در آن روز خداوند با ابراهیم عهد بست و گفت: «این سرزمین را به نسل تو دادم، از نهر مصر تا نهر فرات»؛ نگرش مذکور عهد را به قوم و سرزمین خاص محدود می‌کند و همین نکته، بنیان الهیات قوم‌محور یهود شد.
قرآن، قوم‌محور شدن میثاق را انحراف از عهد الهی می‌داند
این پژوهشگر در ادامه به نقض عهد توسط بنی‌اسرائیل در قرآن اشاره کرد و افزود: قرآن، قوم‌محور شدن میثاق را انحراف از عهد الهی می‌داند و نقض عهد توسط بنی‌اسرائیل را به دفعات سرزنش می‌کند؛ چنانکه در آیه ۸۳ سوره «بقره» می‌فرماید: «وَإِذْ أَخَذْنَا مِیثَاقَ بَنِی إِسْرَائِیلَ... ثُمَّ تَوَلَّیْتُمْ إِلَّا قَلِیلًا مِّنکُمْ وَأَنتُم مُّعْرِضُونَ» (و چون از بنی‌اسرائیل پیمان گرفتیم... پس جز اندکی از شما، روی‌گردان شدید)؛ همچنین در آیه ۱۵۵ سوره «نسا» نیز آمده است: «فَبِمَا نَقْضِهِم مِّیثَاقَهُمْ... فَلَا یُؤْمِنُونَ إِلَّا قَلِیلًا» (پس به سبب نقض پیمانشان، خدا بر دل‌هایشان مهر نهاد؛ و جز اندکی ایمان نمی‌آورند).
وی در مورد (عهد جدید در انجیل؛ بازگشت به جهان‌شمولی) اظهار کرد: در (انجیل لوقا ۲۲:۲۰) آمده است: «عیسی مسیح در انجیل، عهد جدید را نه قومی بلکه پیمانی معنوی و جهانی معرفی می‌کن»؛ همچنین در (عبرانیان ۸:۱۳ ) آمده است: «این جام، عهد جدید است در خون من، که برای شما ریخته می‌شودم، «با گفتن عهد جدید، عهد نخستین را کهنه ساخت»؛ در عهد جدید، عهد، پیمانی اخلاقی و ایمانی با همه انسان‌ها می‌شود.
حجت الاسلام میرجلیلی با مقایسه عهد عتیق و عهد جدید افزود: عهد عتیق (پیمان قومی – شریعت محور - تعلق محور)؛ عهد جدید (پیمان جهانی – محبت محور – تعلق به ملکوت الهی) است.
وی در مورد پیامدهای سیاسی نگرش قوم‌محور به عهد اظهار کرد: در یهودیت معاصر، تفسیر قوم‌محور عهد، توجیه‌گر رفتارهای اسرائیل شده است؛ اشغال سرزمین‌ها با استناد به ارض موعود، نقض مکرر پیمان‌های صلح، همچون آتش‌بس پس از جنگ دوازده‌روزه، حمله نظامی به ایران حتی در زمان مذاکرات، با توجیه صیانت از قوم برگزیده، این نگرش، مفاهیم معنوی دین را به ابزاری سیاسی برای تجاوز و نقض حقوق بین‌الملل تبدیل کرده است.
این پژوهشگر ادامه داد: در الهیات یهود، خصوصاً عهد عتیق، مفهوم عهد از ماهیتی الهی و جهانی به پیمانی قوم‌محور، سرزمین‌محور و شریعت‌محور تبدیل شد؛ اما قرآن این انحراف را نقد کرده و نقض عهد توسط بنی‌اسرائیل را به صراحت بیان کرده است؛ عهد جدید نیز بر بازگشت به معنویت جهانی تأکید دارد و در واقع، نگرش قوم‌محور به عهد، امروز نه فقط یک خطای الهیاتی بلکه یک معضل بین‌المللی محسوب می‌شود ضمن اینکه باید به این مساله اشاره داشت که مفهوم میثاق در قرآن صرفاً محدود به بنی‌اسرائیل نیست، بلکه ابعاد متنوع و گسترده‌ای دارد که شامل میثاق پیامبران، میثاق انسان با خدا و میثاق‌های اخلاقی و اجتماعی می‌شود.
نظر شما