از این رو خواندن تاریخ و همچنین مرور احادیث و روایت‌های موجود درباره سیره و سبک زندگی ایشان برای ما روشنگر است. در مورد سال و ماه شهادت آن حضرت میان تاریخ‌نویسان و سیره‌نگاران اختلاف است، ولی میان مورخان شهادت مشهور آن حضرت روز پنجشنبه ۲۸ صفر سال ۵۰ هجری در سن ۴۸سالگی است. به همین مناسبت با حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعلی سجادی‌زاده، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم رضوی درباره تشریح وجوه مختلف سیره و اقدام‌های سیاسی این امام همام گفت‌وگو کرده‌ایم.
ایمان و ارادتی که زبانزد است
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعلی سجادی‌زاده، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی با تأکید بر ضرورت شناخت سیره امام حسن(ع) و کارکردهای آن برای روزگار کنونی، اظهار می‌کند: به تعبیر امام صادق(ع) پس از خداشناسی که افضل فرائض است، هر کسی به قدر ظرفیت خود وظیفه پیامبرشناسی، قرآن‌شناسی و امام‌شناسی را بر عهده دارد آن هم نه فقط در حد شناخت اسم و نسب خانوادگی بلکه معرفت و شناخت نسبت به امام معصوم(ع) به عنوان انسان کامل و اسوه و الگویی که ما را به سعادت می‌رساند، با این نگاه و نیز با اتکا به تعابیر نبوی و وصف‌های فاطمی درباره امام حسن مجتبی(ع) می‌توان به شناختی از دومین امام شیعیان دست یافت. از جمله ویژگی‌های بارز در وجود مقدس امام حسن(ع)، ایمان است، ایمان و ارادت به آنچه خدا نازل کرده، ایمان به پیامبر(ص) و پس از ایشان به امامت... از این رو، عشق و ارادت به پدرشان نه فقط از جانب ارتباط فرزندی بلکه به عنوان ولی و امام بود و با دلباختگی از ایشان تبعیت می‌کرد.
یکی از پنج تن محبوب نبی(ص)
وی در ادامه بیان می‌کند: علاوه بر آیاتی از قرآن که به طور کلی به اهل بیت(ع) اختصاص دارند و امام حسن(ع) نیز مشمول آن‌ها می‌شود برخی آیات هستند که به ایشان به عنوان یکی از اصحاب کساء و پنج تن(ع) اختصاص دارد، از جمله حدود ۲۰ آیه از سوره مبارکه هل‌أتی که یکی از مصادیق این آیه به عنوان ابرار و نیکان و صاحب دیگر ارزش‌های والای اخلاقی امام مجتبی(ع) است؛ ایشان نیز همچون پدر و مادر و برادر خود امام حسین(ع) در عمل به آیه شریفه «وَتَعاوَنوا عَلَی البِرِّ وَالتَّقوی» (مائده، ۲) از عاملان به این آیه بود و همراه پدر و مادر، فضه کنیز و امام حسین(ع) سه روز از افطار خود برای مسکین و اسیر و یتیم گذشتند و بدون طعام افطار کرده و روزه گرفتند!
تربیت یافته حضرت زهرا(س)
حجت‌الاسلام سجادی‌زاده با بیان اینکه ریشه‌های چنین شخصیت آراسته به ارزش‌های اخلاقی و روحیه کرامت را باید در تربیت امام مجتبی(ع) جست‌وجو کرد، می‌گوید: مروری بر لالایی‌های حضرت زهرای مرضیه(ع) برای امام حسن(ع) این را به خوبی نشان می‌دهد، چنان که حضرت(ع) در لالایی به میوه دلشان امام مجتبی(ع) می‌فرماید: تو شبیه پدرت هستی... و این یعنی معرفی الگو به کودک از همان خردسالی و کودکی و ادامه می‌دهد خدایی را بندگی کن که همه چیز از او است... این آموزش توحید و بندگی از سن خردسالی است که سبب می‌شود در بزرگسالی چنان رفتارهایی شکل بگیرد.
استاد حوزه و دانشگاه بیان می‌کند: امام حسن(ع) برخوردار از پدر و مادری فرهیخته بود و دوران کودکی ایشان بر شکل‌گیری آن شخصیت اثرگذار تاریخی بسیار مؤثر بوده و این برای امروز ما هم الهام‌بخش است که اگر می‌خواهیم فرزندانی آراسته به ارزش‌های والای انسانی همچون کرامت داشته باشیم باید از کودکی در این باره سرمایه‌گذاری کنیم.
همراه پیامبر(ص) در انجام امر الهی
حجت‌الاسلام سجادی‌زاده با بیان اینکه امام حسین(ع) همچنین از مصادیق آیات تطهیر و نیز آیه مباهله است، تأکید می‌کند: بنا بر نقل تاریخ پیامبر(ص) در واقعه تاریخی مباهله، امام حسن(ع) را نیز در کنار امیرالمؤمنین(ع)، حضرت زهرا(س) و امام حسین(ع) همراه برد و یکی از مصادیق آیه و تعبیر «ابناءنا» امام مجتبی(ع) است. علاوه بر این، رسول خدا(ص) از سبط اکبر خود حضرت حسن بن علی(ع) به سید جوانان اهل بهشت تعبیر کرده که این هم فضلی دیگر از فضائل ایشان را رمزگشایی می‌کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی با بیان اینکه ولایتمداری و همراهی با ولایت از دیگر وجوه ممتاز و الگوبخش سیره امام مجتبی(ع) است، می‌گوید: پس از پیامبر(ص) چه در دوران سکوت و چه خلافت امیرالمؤمنین(ع)، امام مجتبی(ع) چه در صبر و مدارا چه خلافت و جنگ و... پدر را همراهی کرد و تبعیت کامل داشت، در زمان خلیفه سوم که مردم علیه خلیفه شورش کردند بنا بر امر امیرالمؤمنین(ع) به منظور حفظ شأن خلافت و جلوگیری از عادت مردم به هرج و مرج، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) به حفاظت از خانه عثمان پرداختند و محافظ جان خلیفه بودند.
نحن حزب الله الغالبون
حجت‌الاسلام والمسلمین سجادی‌زاده می‌افزاید: پس از شهادت امیرالمؤمنین(ع) هم که امام حسن(ع) بنا بر فرمایش پیامبر(ص) و اراده الهی به خلافت رسید، سخنرانی کرد و در شأن مولای متقیان(ع) فرمود: «ای مردم! مردی درگذشت که پیشینیان به او نخواهند رسید و آیندگان هم هرگز مانند او را نخواهند دید» و گریستند و مردم هم گریستند و با ایشان بیعت کردند. اهالی همه شهرهای بلاد اسلامی جز شامات با حضرت(ع) به عنوان خلیفه مسلمین بیعت کردند اما متأسفانه در جنگ با معاویه، لشکری که از دوران خلافت علوی به راحت‌طلبی روی آورده بودند، با فریب لشکر دشمن و وعده دنیا، حضرت(ع) را تنها گذاشتند.
وی ابراز می‌کند: معاویه به دروغ شعار صلح‌طلبی سر داد و جمعی از سران خودفروخته هم امام(ع) را تنها گذاشتند، برای همین حضرت(ع) به منظور پرده انداختن از چهره نفاق و کارشکنی‌های آن در اجرای اسلام ناب، به صلح با شرایطی تن داد که معاویه همه را زیر پا گذاشت! امام حسن(ع) اگرچه خلافت را در پی صلح واگذار کرد اما مرجعیت علمی و دینی مردم را رها نکرد و طبق نقل شیعه و اهل سنت در مدینه به عنوان مرکز تمدن اسلامی، تشنگان اهل علم و معرفت را سیراب می‌کرد و بر تربیت علمی فرزندان و برادرزادگان اهتمام داشت.
حجت‌الاسلام سجادی‌زاده بیان می‌کند: امام حسن(ع) در بُعد سیاسی نیز خلافت را شایسته ائمه(ع) پس از پیامبر(ص) می‌دانست و به صراحت می‌فرمود: «نحن حزب الله الغالبون» و در پاسخ پیشنهاد معاویه برای جنگ با خوارج و فرونشاندن شورش آن‌ها، فرمود: «اگر یاور و نیرو داشتم اول نفر با تو می‌جنگیدم». این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه امام مجتبی(ع) در اخلاق و رفتار نیز همچون نام مبارکشان «حسن» بود، تصریح می‌کند: ایشان حتی مقابل مخالفان و آن‌ها که به ساحت خاندان رسالت جسارت می‌کردند چنان اخلاقی رفتار می‌کرد که فرد خاطی، خود شرمنده می‌شد و از مسیر انحرافی بازمی‌گشت. همین رفتارها، مهربانی، گذشت، صبوری، بخشش و جود موجب شد به کریم اهل بیت(ع) شهره شود اگرچه همه ائمه(ع) کریم هستند اما این وصف در سیره امام مجتبی(ع) جلواتی خاص و متفاوت داشت که سبب شهرت حضرت(ع) به چنین وصفی شد.
نظر شما