آلزایمر یکی ازچالش‌های جدی سلامت انسان است. بیماری که موجب از بین رفتن حافظه، تفکر و رفتار میشود و شایع‌ترین علت زوال عقل است. بررسی‌های سازمان جهانی بهداشت نشان می‌دهد که بیش از ۵۵میلیون نفر در سراسر جهان با آلزایمر یا سایر اشکال زوال عقل زندگی می‌کنند و این در حالی است که پیش‌بینی میشود در سال ۲۰۵۰ حدود ۱۵۳ میلیون سالمند مبتلا به این بیماری شوند. هم اکنون در ایران، آمار مبتلایان به این بیماری حتی از میانگین جهانی نیز بالاتر است و براساس گزارش‌ها، حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر به آلزایمر مبتلا هستند و پیش‌بینی میشود این رقم تا سال ۲۰۵۰ به بیش از ۳ میلیون نفر نیز برسد.
آلزایمر بیماری قرن
دکتر علی حق شناس، متخصص مغز و اعصاب در مورد بیماری آلزایمر در گفت‌وگویی می‌گوید: بیماری آلزایمر شایع‌ترین شکل زوال عقل و یک نوع اختلال عملکردی مغز است که در اثر آن، به تدریج توانایی‌های ذهنی بیمار تحلیل می‌رود. زمانی که سلول‌های مغز دچار آسیب می‌شوند سبب اختلالات حافظه، عملکرد شناختی، توانایی تحلیل در بیمار میشود و فرد دچار فرسایش مغز یا زوال عقل میشود. کارکرد مغز از حالت طبیعی و هنجار به صورت غیرعادی در می‌آید و فرد دچار اختلال در حافظه و شناسایی افراد و همینطور انجام ندادن کارها و اختلال در توانایی‌ها و مهارت‌های قبلی، مشکل در به یاد آوردن دانش‌های از قبل آموزش داده شده میشود.
آلزایمر عموماً ژنتیکی بروز می‌کند، به این معنی که برخی از سلول‌های مغز در نقاط خاصی به تدریج دچار اضمحلال و نابودی و مغز کوچکتر میشود و در نتیجه کارکرد آن نقاط از میان می‌رود و یا دچار اختلال میشود.
وی در مورد علت ابتلا به بیماری آلزایمر می‌افزاید: مطالعات گسترده‌ای از سال‌ها قبل در این مورد انجام شده است و میزان آگاهی‌ها در مورد این بیماری روز به روز پیشرفت می‌کند این بیماری براثر کهولت سن در سلول‌های مغز ایجاد میشود در واقع یکسری از ژن‌ها که در مغز وجود دارند، بعد از دهه ۶۰ و ۷۰ زندگی تخریب می‌شوند. آلزایمر نوعی بیماری است که در آن عمدتاً حافظه دچار اختلال و در نهایت موجب اختلال در رفتار و گفتار بیمار میشود. علت بیماری آلزایمر هنوز به طور کامل مشخص نشده، اما عوامل ژنتیک، عوامل محیطی و فشار روانی می‌تواند در ایجاد این بیماری نقش داشته باشد. این بیماری بر اثر کهولت سن در سلول‌های مغز ایجاد میشود. در واقع یکسری از ژن‌ها که در مغز وجود دارند، بعد از دهه ۶۰ و ۷۰ زندگی تخریب می‌شوند. همچنین بیماری‌های جانبی مانند فشار خون بالا، دیابت، چاقی و استرس نیز می‌توانند از عوامل خطر ابتلا به این بیماری باشد. هیچ درمان کامل و مؤثری برای بیماری آلزایمر وجود ندارد، اما درمان‌هایی مانند برخی داروها و روش‌های رفتاری می‌تواند به کنترل علائم بیماری کمک کند و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد.
این پزشک مغز و اعصاب یاد آوری می‌کند: اولین علامت آلزایمر فراموشی چیزهای کوچک است که ما به آن عادت نداریم به عنوان مثال فردی که می‌دانسته دقیقا سال گذشته چه اتفاقی افتاده است ولی به تازگی دیگر یادش نمی‌آید. یکی از مهمترین علائم این بیماری است که شخصیت آدم‌ها شروع به عوض شدن می‌کند معمولا بیماران پرخاشگر و بی حوصله می‌شوند وچون مغز رو به تحلیل می‌رود شخصیت بیمار هم بتدریج تغییر می‌کند. از دست دادن حافظه، کاهش توانایی تصمیم‌گیری، افزایش مشکلات در انجام فعالیت‌های روزانه، مشکل در برقراری ارتباط با دیگران و تغییرات در شخصیت و رفتار از دیگر علائم این بیماری است.
بی قراری و پرخاشگری رفتار در این بیماران بسیار شایع است البته توهم، بی اختیاری ادراری، تمایلات نامتعارف جنسی، و افسردگی نیز از علایم این بیماری است که نیاز به درمان‌های غیر دارویی دارد. بی قراری و پرخاشگری شایع‌ترین رفتار نامتعارف این بیماران است که موجب میشود ارتباط بین مراقب و بیمار بهم بخورد. علت چنین واکنش‌هایی این است که در وهله اول سالمند دچار یکسری مشکلات و نیازی‌های جسمی مانند تشنگی، گرسنگی، تب، دردو ... میشود، اما بدلیل نبود توانایی در ابراز آنها به شکل بی قراری تظاهر پیدا می‌کند. گاهی نیاز به شکل نامتعارف درصدد رفع نیاز هایشان برمی آیند از خانه خارج می‌شوند و دیگر نمی‌تواند بر گردند. زمانی که مراقبان چنین رفتارهایی از بیمار می‌بینند پیش از اینکه ناراحت شوند باید علت زمینه‌ای را بشناسند. اکثر اوقات بیماران بدون حضور پرستار دچار ترس و دلهره می‌شوند. از این رو محبت کردن به آنان باعث آرامش بیمار میشود.
مراحل بیماری آلزایمر
دکتر حق شناس با بیان این مطلب که آلزایمر۶تا ۷ مرحله دارد، می‌گوید: آلزایمر از حالت‌های خفیف شروع میشود و به حالت‌های شدید می‌رسد. در مرحله اول ممکن است با بیمارانی مواجه باشیم که در حافظه کوتاه مدت‌شان، مشکلاتی پیدا شده، به‌طوری که نمی‌دانندوسایل‌شان را کجا گذاشته‌اند یا دیشب چه غذایی خورده‌اند و نمی‌توانند شماره تلفن‌ها را به یاد بیاورند. بعدها حافظه به تدریج بیشتر درگیر میشود و بیمار ممکن است راه خانه‌اش را گم کند، اشخاصی را که می‌بیند نشناسد و به درستی نتواند محاسبات ریاضی را انجام دهد. در مراحل دیگر شخص دچار حالت‌های هذیانی و پارانوییدی میشود و بدبینی و سوءظن بیمارگونه پیدا می‌کند، ممکن است صداهایی را بشنود و حالت‌های روحی متغیری مانند خنده و گریه داشته باشد.
در مرحله بعد که بیماری شدیدتر میشود، فرد دیگرقادر به انجام کارهای شخصی خود نیست به عنوان مثال نمی‌تواند استحمام کند و به طور کلی کنترل خود را از دست می‌دهد، جمله‌بندی برایش سخت میشود و ممکن است نتواند منظورش را با کلمات بیان کند. این بیماران در بیشتر مواقع سکوت می‌کنند، کلافه هستند، زیاد راه می‌روند، کارهای تکراری انجام می‌دهند و جمله‌هایی را مدام تکرار می‌کنند و زیر لب و یا با صدای بلند با دیگران حرف می‌زنند. بیماران ممکن است پرخاشگر شوند، آداب اجتماعی که سابق بر این انجام می‌دادند، انجام ندهند. ادب و احترام را رعایت نکنند و مشکل ارتباط با جنس مخالف را هم دارند. اینکارها ممکن است از بیماری سر بزند که مهار نشدنی است. در نهایت این بیماران زمین‌گیر می‌شوند و تمامی این علامت‌ها با ضعف جسمی گسترده که ناشی از زمین‌گیر شدن است، همراه میشود. این مرحله از مراحل انتهایی بیماری است و نمی‌توان انتظار داشت که بیمار مدت‌زمان بیشتری زنده بماند، اما به طور کلی آنان از ۵ تا ۱۵ سال زندگی می‌کنند و طول عمرشان از شروع بیماری به بعد به‌شدت وضعیت بیماری و سرعت آن بستگی دارد.
پیشگیری از آلزایمر
این متخصص مغز و اعصاب در مورد پیشگیری از آلزایمر می‌افزاید: در حال حاضر درمان قطعی برای آلزایمر وجود ندارد توصیه مهم در مورد این بیماری پیشگیری از این بیماری است و این در حالی است که یکی از مهمترین کارها سبک زندگی سالم از دوران جوانی و میانسالی است. بررسی‌های علمی نشان داده است که بی سوادی و کم سوادی اولین عامل موثر در بروز این بیماری است و این در حالی است که این بیماری در کشورهای کمتر توسعه یافته بشدت در حال افزایش است. ورزش یکی از توصیه‌های مفید در پیشگیری از آلزایمر است. ورزش به طور مستقیم و غیر مستقیم مانع از مرگ سلول‌های مغزی میشود. زیرا که سبب افزایش خونرسانی به مغز، بهبود عملکرد قب، سلامت جسمانی و تقویت روحیه میشود.
رژیم غذایی نیز در بروز و پیشرفت آلزایمر تاثیر دارد. رژیم غذایی مدیترانه‌ای شامل کاهش مصرف گوشت قرمز و دریافت کافی ویتامین‌ها از منابع گیاهی و آبزیان از جمله اصول مهم در کاهش بروز این بیماری است. ویتامین‌ها D و E و اسید فولیک تاثیر بسیار مهمی دارند این ویتامین‌ها معمولا در گل کلم، کلم برکلی، لبنیات کم چرب، گوشت سفید و انواع مغز آجیل وجود دارند.
یکی از راه‌های جلوگیری از آلزایمر، کنترل اضطراب و افزایش کیفیت خواب است. این دو از مهمترین و شناخته‌شده‌ترین عواملی هستند که می‌توانند ابتلا به آلزایمر را افزایش دهند. با کاهش سطح استرس و همچنین بهبود کیفیت خواب، علاوه بر کمک به سلامت بدن، سلامت مغز و عملکرد شناخنی مغز بهبود می‌یابد.
یکی دیگر از راه‌های پیشگیری از آلزایمر در جوانی، انجام چکاپ‌های منظم است؛ زیرا زمانی که این بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود، می‌توان آن را مدیریت کرده و پیشرفت آن را کاهش داد.
برای جلوگیری از آلزایمر در جوانان، انجام برخی از بازی‌های فکری مانند چینش پازل و همچنین حفظ کردن چیزی، بازی‌هایی مانند شطرنج و تخته‌نرد می‌تواند کمک زیادی به افزایش فعالیت مغز کند.
نظر شما