اگرچه سراسر محرم و صفر به تمامی ماه عزا و مصیبت اهل‌بیت(ع) بوده و نه فقط برای شیعیان بلکه مسلمانان و عموم آزادگان تلخ و دردآور است اما این مصائب و تلخکامی در روزهای پایانی این دو ماه، شدت می‌گیرد وقتی قرار است مجالس عزای حسینی را با غم فقدان پیامبر(ص) و شهادت دو امام معصوم(ع) به پایان ببریم؛ همین هم سبب می‌شود روزهای انتهایی صفر، مثل دهه اول محرم شور و شعور دیگری داشته باشد. درزمینه رهاورد اقامه عزاداری‌ها به‌ویژه برای شمس‌الشموس امام رضا(ع) با آیت‌الله سیدجعفر سیدان، از اساتید برجسته حوزه علمیه خراسان گفت‌وگو کرده‌ایم.
بزرگداشت ایام شهادت و ولادت معصومان(ع) همچون روزهای پایانی ماه صفر که ما عزادار پیامبر(ص) و امام حسن مجتبی(ع) و امام رضا(ع) هستیم از چه باب اهمیت دارد و چه مسیری را پیش روی ما می‌گشاید؟
خداوند در سوره مبارکه حج آیه ۳۲ می‌فرماید: «وَمَنْ یُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَی الْقُلُوبِ؛ و هر کس شعائر خدا را بزرگ شمارد، بدون تردید این بزرگ شمردن ناشی از تقوای دل‌هاست». مطابق با این تصریح قرآن، یکی از مسائلی که از نظر عقل و نقل اهمیت بالایی دارد، این است انسان در مواردی که دین را حفاظت می‌کند و مردم را به دین توجه می‌دهد، اهتمام داشته باشد. لازمه توجه به دین این است مردم در کارهایشان رعایت دستورات دین را مدنظر قرار دهند تا کارها به سرانجام خوبی برسد که به آن تعظیم شعائر گفته می‌شود.
تعظیم شعائر یعنی بزرگداشت اموری که مردم را به طرف دین و خداوند متعال سوق می‌دهد. از جمله این کارها این است در سالروز ولادت‌ها و شهادت‌های ائمه معصومین(ع) غفلت نداشته باشیم. یعنی باید در ایام مربوط به شهادت آن‌ها به عزاداری پرداخته و از مطالب و دستورات آن‌ها و ترویج و تبیین سیره نورانی آن حضرات(ع) استفاده کنیم. همچنین در سالروز ولادت آن حضرات(ع) از نشر فضائل، کرامات و دستورات آن‌ها غفلت نکنیم و در این باره اهتمام جدی داشته باشیم؛ چون هر چه شعائر الهی را بیشتر گرامی و بزرگ بداریم و نشر دهیم، دین خدا بهتر حفظ می‌شود و مردم به سوی خوبی‌ها سوق داده و جذب می‌شوند. لذا این ایام هم که منتهی به روزهای پایانی ماه صفر و سالروز اعظم مصائب مسلمین و شیعیان است با برگزاری مجالس سوگواری و تبیین و ترویج معارف نورانی آن حضرات(ع)، امر اهل‌بیت(ع) را احیا کنیم که اگر در عمل به آموزه‌های نورانی آن حضرات(ع) موفق شویم بسیاری از مشکلات ما از بین خواهند رفت و مردم هم بهتر در مسیر خیر و هدایت قرار می‌گیرند.
اکنون که در آستانه سالروز شهادت حضرت علی بن موسی‌الرضا(ع) قرار گرفته‌ایم، عزاداری‌های ما برای امام رضا(ع) باید از چه جنسی باشد تا معرفت را که شرط زیارت مقبول ایشان است، ایجاد کند؟ آیا صرف برگزاری مجالس عزا و گریه و نوحه و ذکر مصیبت کافی است؟
اگرچه برگزاری مجالس روضه‌خوانی، گریه کردن، سوگواری و اقامه عزا شایسته و بجا و به جای خود محفوظ است اما مهم‌تر آن است در این ایام و در بستر این عزاداری‌ها بیانات، دستورات و سخنان ایشان در مسائل اعتقادی، اخلاقی و اجتماعی بازگو شود و هم خود به این آموزه‌های نورانی عامل باشیم و هم دیگران را در عمل به آن‌ها ترغیب و تشویق کنیم، چون هرچه بهتر در فهم مطالب ایشان دقت کنیم و در اخلاق و رفتار به آن‌ها پایبند باشیم بر دیگران هم اثرگذارتر خواهیم بود.
ما از سیره امام رضا(ع) چه فرازها و قله‌های رفتاری و اخلاقی متناسب با شرایط امروز جامعه می‌توانیم برداشت کرده و راه خوب بودن را طی کنیم؟
همه فرازهای نورانی و بابرکت حیات حضرت علی بن موسی‌الرضا(ع) برای ما درس‌آموز، الهام‌بخش و راه‌گشاست و نه فقط در سلوک عبادی و معنوی بلکه در اعتقاد، اخلاق و رفتار در همه عرصه‌ها بهترین الگو برای ما محسوب می‌شوند. اما مهم آنکه ما این سیره را چه در گفتار، چه رفتار و اندیشه درک کنیم و به کار ببندیم و به دنبال نشر آن هم در زندگی خود و هم زندگی دیگران باشیم، چون این سیره وسیله سعادت دنیا و آخرت ماست و هر چه بیشتر با آن مأنوس شویم سعادتمان بیشتر تأمین خواهد شد.
در میان همه آموزه‌های نورانی که از امام رضا(ع) برای ما به یادگار مانده، به نظر می‌رسد تذکر این نکته که امام رئوف(ع) همواره بر مهربانی، خوش‌رفتاری و نیکوکاری با دیگران تأکید داشتند، ضرورت دارد. بنابر آموزه‌های رضوی، انسان باید تلاش کند نه تنها ضرری از او به دیگران نرسد بلکه خیرش هم شامل دیگر انسان‌ها شود. این آموزه و عمل به آن سبب می‌شود ما نیک رفتار کرده و با همین اخلاق و رفتار نیک، دیگران را جذب خوبی‌ها و مکتب اهل‌بیت(ع) کنیم.
حضرت ثامن‌الحجج(ع) راه و رسم خوب بودن را چطور به ما آموخته‌اند؟
امام رضا(ع) خود راه و رسم خوب بودن را در حدیثی به ما نشان داده‌اند. نقل است شخصی از امام رضا(ع) پرسید انسان‌های خوب چه کسانی هستند و حضرت(ع) فرمودند: «انسان‌های خوب دارای پنج صفت هستند، ازجمله وقتی کار نیکی انجام می‌دهند، خوشحال و خشنود شده و زمانی که گناهی مرتکب می‌شوند فوراً از آن استغفار و توبه می‌کنند. هنگامی که خداوند به آنان نعمتی مرحمت می‌کند، پروردگار را شکرگزار می‌شوند و شکرگزاری کار بسیار ارزنده‌ای است. انسان‌های خوب در هنگام بروز گرفتاری‌ها استقامت ورزیده و آن را برطرف می‌کنند. صفت دیگر این دسته از افراد این است در هنگام عصبانیت و خشم، خویشتن‌داری کرده و از گناه دیگران گذشت می‌کنند. اگر با همین برنامه و با همین شیوه در زندگی خود رفتار کنیم به موفقیت‌های دنیوی و اخروی دست می‌یابیم. مردم اگر به همین حدیث عمل کنند، سعادتمند خواهند شد، چراکه اهل‌بیت(ع) طبیب روح انسان‌اند و کلامشان نور و رفتارشان حاوی رشد است. البته برای انجام این امر نیاز به تصمیم ما و عنایت و امداد اهل‌بیت(ع) وجود دارد که باید با توسل از درگاه ایشان درخواست کنیم.
نظر شما