در این ایام حزن‌انگیز با حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمنذر حکیم، رئیس پژوهشکده ذریه نبوی و نویسنده کتاب خورشید سامرا به گفت‌وگو نشسته‌ایم تا از چالش‌ها، تدابیر و نقش بی‌بدیل آن امام همام در حفظ اسلام ناب و آماده‌سازی جامعه برای ظهور منجی عالم بشریت بیشتر بدانیم. با ما همراه باشید در این گفت‌وگوی خواندنی و تأمل‌برانگیز.
امام حسن عسکری(ع) در دورانی بسیار حساس، مسئولیت امامت را بر عهده داشتند. دورانی که به‌تدریج جامعه شیعه برای ورود به عصر غیبت آماده می‌شد. با توجه به این شرایط ویژه، به نظر شما مهم‌ترین ویژگی‌ها و اقداماتی که ایشان برای حفظ و تقویت جامعه شیعه در این دوران انجام دادند، چه بود؟
اهل بیت عصمت و طهارت(ع) ذریه پاک پیامبر خاتم(ص) و تجلی زنده معجزه آن حضرت هستند. آن‌ها تفسیر گویای قرآن کریم به شمار می‌روند. این خاندان مکرم، همگام با قرآن، در تمامی اعصار حضوری مؤثر و متناسب با شرایط زمان داشته‌اند. هدف ایشان، حفظ اسلام ناب محمدی، تربیت و رشد و تعالی جامعه انسانی و اسلامی با هدایت‌گری همه‌جانبه در تمامی ابعاد وجودی انسان بوده است. اهل‌بیت(ع) در این راه در مسیر شهادت‌طلبی و فداکاری پیش رفته و با تقدیم خون پاک خود، در طول حیات مبارکشان و پس از شهادت‌های خونین، با شعار «مَا مِنَّا إِلَّا مَقْتولٌ شَهِیدٌ» یعنی هیچ یک از ما نیست مگر اینکه کشته و شهید می‌شود؛ همواره درخشیده‌اند.
یکی از مهم‌ترین وظایف امام حسن عسکری(ع) معرفی حضرت مهدی(عج) به عنوان امام زمان و آماده‌سازی شیعیان برای دوران غیبت بود. با توجه به این مهم، به نظر شما امام عسکری(ع) چه ویژگی‌ها و شاخصه‌هایی را برای شناخت حضرت مهدی(عج) در دوران غیبت ارائه کردند و چگونه این شاخصه‌ها به شیعیان کمک می‌کند در فتنه‌های آخرالزمان، از مسیر حق منحرف نشوند؟
امام حسن عسکری(ع) سیزدهمین معصوم و یازدهمین پیشوای بر حق پس از پیامبر خاتم(ص) هستند. ایشان از همان سنین کودکی، یعنی حدود دو سالگی، به همراه پدر بزرگوارشان، امام هادی(ع) در دام زندان‌های مخوف عباسیان غاصب خلافت در سامرا گرفتار شدند. در این شرایط سخت و طاقت‌فرسا، امام عسکری(ع) در سن جوانی، یعنی از ۲۲ سالگی، وظیفه خطیر هدایت‌گری جامعه اسلامی، شیعیان و عموم انسان‌ها را بر دوش کشیدند. ایشان در سخت‌ترین شرایط سیاسی و در اوج دوران تقیه، به عنوان پیشران و بسترساز، زمینه را برای عصر ظهور منجی عالم بشریت، حضرت مهدی موعود(عج) فراهم می‌کردند. امام عسکری(ع) در این راستا تمام تلاش خود را برای تحقق اهداف والای رسالت‌های الهی در طول تاریخ، یعنی عدالت‌گستری و تربیت انسان‌های عادل در پهنه جهان به کار بستند. ایشان با وجود محدودیت‌های فراوان، با تدبیر و بصیرت، به تربیت شاگردان و ترویج معارف اهل‌بیت(ع) همت گماشتند و شبکه‌ای از وکلا و نمایندگان را در مناطق مختلف سازماندهی کردند تا ارتباط خود را با شیعیان حفظ کرده و به نیازهای آنان پاسخ دهند. به این ترتیب، امام عسکری(ع) با تحمل رنج و مرارت فراوان، نقش بی‌بدیلی در حفظ و گسترش اسلام ناب محمدی و آماده‌سازی جامعه برای ظهور حضرت مهدی(عج) ایفا کردند.
با توجه به نقش کلیدی امام حسن عسکری(ع) در آماده‌سازی برای دوران غیبت، به نظر شما مهم‌ترین ویژگی‌ها و اقداماتی که ایشان برای حفظ و تقویت جامعه شیعه در این دوران انجام دادند، چه بود؟
مهم‌ترین شاهکار این امام معصوم و مظلوم، این بود که در کوتاه‌ترین زمان ممکن، یعنی تنها ۶ سال امامت، در شرایط بسیار سخت خفقان و تقیه همه‌جانبه، از ازدواج مخفیانه گرفته تا تولد پنهانی امید تمام انبیا و یگانه فرزند بلافصل ایشان که تحت تعقیب خلفای تشنه به خون او بوده، نقش مهمی را ایفا کردند. ایشان به عنوان پل ارتباطی با امت خاتم‌الانبیا(ص) که دستخوش تحریف‌های ستمگران ستم‌پرور طی دو قرن و نیم (از سال ۱۱ هجری تا ۲۶۰ هجری) قرار گرفته بود، عمل کردند.
پیش از ایشان نیز ۱۰ امام معصوم(ع) مجاهدت خستگی‌ناپذیری در مبارزه با نقشه‌های شیطانی پیروان ابلیس نافرمان در برابر حق و شاهکار خالق حکیم داشتند. این امامان، مأمور ترمیم امت دربرابر کاستی‌ها و کجروی‌های خط ستمگران حاکم بودند که به نام پیامبر اسلام(ص) انجام می‌دادند و امام عسکری(ع) نیز در تداوم این مأموریت بسیار سنگین، ایفای نقش می‌کردند. ایشان با وجود تمامی خطرات و محدودیت‌ها توانستند با تدبیر و برنامه‌ریزی دقیق، ضمن حفظ ارتباط با شیعیان، زمینه را برای غیبت حضرت مهدی(عج) و حفظ جان ایشان فراهم کنند. به این ترتیب، امام عسکری(ع) با تحمل رنج و سختی فراوان، نقش بی‌بدیلی در حفظ و صیانت از اسلام ناب محمدی و آماده‌سازی جامعه برای ظهور منجی عالم بشریت ایفا کردند.
با توجه به نقش امام حسن عسکری(ع) در معرفی حضرت مهدی(عج) و آماده‌سازی شیعیان برای دوران غیبت، به نظر شما مهم‌ترین ویژگی‌ها و شاخصه‌هایی که ایشان برای شناخت امام زمان(عج) در دوران غیبت ارائه کردند، کدام‌اند؟
امام حسن عسکری(ع) چنان نقش معجزه‌گونه‌ای ایفا می‌کنند که در شرایط بسیار پیچیده سیاسی و نظامی، فرزندشان را از گزند قتل به دست سفاکان اهریمن‌صفت حفظ می‌کنند. ایشان با وجود خطرات فراوان، وجود مبارک فرزندشان را به پیروان خود از امت پیامبر خاتم(ص) معرفی و آشکار کرده و اتمام حجت لازم را انجام می‌دهند. امام عسکری(ع) عصر حضور را به عصر طولانی غیبت اجتناب‌ناپذیر پیوند می‌دهند تا شرایط ظهور مجدد پربرکت خط نورافشان اهل بیت(ع) را فراهم کرده و جهان را در انتظار عدالتی گسترده قرار دهند.
ایشان با مدیریت الهی یگانه فرزندشان طی قرن‌های متمادی، شرایط این تحول عظیم و گسترده را فراهم می‌کنند تا پرچم سبز دین خاتم پیامبران(ص) در سرتاسر گیتی به اهتزاز درآید و بشریت از چنگال اهریمنان و دژخیمان انسان‌ستیز رهایی یابد. امام عسکری(ع) با این تدبیر حکیمانه، نه تنها جان فرزندشان را حفظ کرده، بلکه زمینه را برای تحقق وعده الهی و برپایی حکومت عدل جهانی به دست حضرت مهدی(عج) مهیا می‌کنند.
با توجه به اینکه نام «عسکری» به بُعد نظامی و دفاعی در دوران غیبت اشاره دارد، به نظر شما مهم‌ترین ابعاد و مصادیق این آمادگی نظامی و دفاعی در عصر غیبت چیست؟
مهم‌ترین و سخت‌ترین وظیفه امام حسن عسکری(ع)، انتقال و جابه‌جایی مدیریت جهانی امام معصوم از امکان حضور و ظهور به مدیریت نامحسوس در عصر غیبت بود. این مسئولیت خطیر، همراه با حفاظت کامل اطلاعات، بر دوش این امام جوان بیست‌ودو تا بیست‌وهشت ساله قرار داشت. ایشان تحت نظر مستقیم دژخیمان سفاک عباسی، در سامرا زندانی و با نام زیبای ابن‌الرضا و عسکری مزین شده بودند.
نام عسکری که نشانه‌ای از فرماندهی پربرکت نورانی مزین به بعد نظامی و دفاعی نهفته در این نام است، به ما الهام می‌کند پیروان آگاه او همیشه با یاد این نام زیبا و مبارک، در حال آماده‌باش کامل بوده و برای ظهور تام حجت الله البالغه و حق، منتظر ظهوری تابناک و در حال انتظاری سازنده و باطل‌ستیز به سر برند. امام عسکری(ع) با این نام‌گذاری و با اقدامات هوشمندانه خود، به شیعیان آموختند در دوران غیبت نیز باید آماده باشند و با حفظ وحدت و انسجام، به مبارزه با ظلم و فساد بپردازند و زمینه را برای ظهور حضرت مهدی(عج) فراهم کنند.
با توجه به امامت امامان خردسال از اهل بیت(ع)، چه درس‌ها و پیام‌هایی می‌توان از این رویداد برای تربیت نسل جوان و سپردن مسئولیت به آنان در جامعه اسلامی امروز استخراج کرد؟
مدیریت جهانی امامان کودک و معصوم از اهل بیت رسالت(ع)، از امام جواد(ع) که در هشت سالگی به امامت رسیدند تا امام هادی(ع) در هفت سالگی و امام مهدی(عج) در پنج سالگی، نشانه‌ای تابناک از معجزه جاودانه دیگری از پیامبر خاتم(ص) است. این امر، گواهی است بر تربیت الهی و بی‌نظیر ذریه و فرزندان ایشان در دامن وحی و در محضر قرآن کریم، یعنی همان کوثر رسالت و رسول مصطفی(ص) که برگزیده حق بوده‌اند.
این سلسله امامت، به خوبی یکی از ابعاد وجودی پیامبر خاتم(ص) را در تاریخ تابناک هستی به نمایش درآورده است، چرا که خداوند متعال، حکمت و توانایی اداره امور جامعه را در وجود این کودکان معصوم به ودیعه نهاده است. این امر، نشان‌دهنده آن است امامت، موهبتی الهی است که بر اساس شایستگی‌های معنوی و الهی به افراد اعطا می‌شود، نه بر اساس سن و سال. این امامان خردسال، با وجود سن کم، با علم لدنی و هدایت الهی توانستند با تدبیر و حکمت، کشتی امت را در دریای متلاطم فتنه‌ها و انحرافات به ساحل نجات برسانند و راه را برای ظهور حضرت مهدی(عج) هموار کنند. این موضوع، بار دیگر بر حقانیت مکتب اهل بیت(ع) صحه می‌گذارد و نشان می‌دهد خداوند متعال همواره حافظ دین خود بوده و در هر زمان، حجت خود را برای هدایت بشر برمی‌انگیزد.
نظر شما