امامی که با وجود عمر کوتاه خود، در سخت‌ترین شرایط سیاسی و اجتماعی دوران عباسیان، پرچم هدایت و ولایت را برافراشته نگاه داشت. ایشان سال‌هایی را در محدودیت، مراقبت شدید و کنترل حاکمان سپری کردند، اما با صبر و حکمت الهی خویش، زمینه را برای غیبت و امامت فرزندشان حضرت مهدی(عج) فراهم ساختند.

سال روز شهادت آن امام همام، فرصتی است برای بازخوانی جلوه‌های صبر، معرفت و رسالت الهی ایشان و تجدید عهد با مسیر نورانی اهل‌بیت(ع) است، از همین رو به سراغ مرتضی انفرادی، مدیر گروه مطالعات اجتماعی اعتاب مقدس بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی رفتیم، تا درباره عظمت و شکوه وجود مقدس یازدهمین ستاره درخشان آسمان امامت و ولایت امام حسن عسکری(ع)، بیشتر آگاه شویم.

جناب انفرادی برای سوال نخست، معرفی مختصری از وجود مقدس حضرت امام حسن عسکری(ع) بفرمایید.

امام حسن عسکری(ع) یازدهمین امام شیعیان، و سیزدهمین معصوم است و نام مبارکشان حسن و کنیه ایشان ابومحمد و مشهورترین القابشان عسکری، زکی و ابن الرضا(ع) است. پدر ارجمند ایشان امام هادی(ع) و مادر بزرگوارشان حدیث نام دارد.

امام حسن عسکری(ع) پدر امام زمان(عج) منجی علم بشریت است. ایشان در ۲۲ سالگی به امامت رسیدند و به مدت ۶ سال این منصب الهی را در اختیار داشتند و سرانجام در ۲۸ سالگی در شهر سامرا، به شهادت رسیدند.

در خصوص لقب ابن الرضا(ع) که برای حضرت امام حسن عسکری(ع) بیان می‌شود، توضیحاتی بفرمایید.

ابن الرضا(ع)، لقبی است که برای فرزندان امام رضا(ع) به کار می رود.

مشهورترین این بزرگواران امام جواد(ع)، امام هادی (ع) و امام عسکری(ع) هستند، البته به سایر فرزندان پسر از نسل امام رضا(ع) نیز این لقب گفته می‌شد به عنوان مثال برای امامزاده موسی مبرقع فرزند دیگر امام جواد(ع) نیز به همین لقب ملقب بودند.

از این القاب؛ شیعیان و یاران معصومین(ع) برای حضرات استفاده می‌کردند. همچنین از آنجایی که امام رضا(ع) پس از مناظرات علمی، دارای شهرت ویژه ای شدند به فرزندان ایشان، ابن الرضا(ع) می‌گفتند.

امام رضا(ع) برای تأکید و تثبیت امر امامت در آموزه‌های شیعی تلاش‌های علمی فراوانی داشتند.

آیا نص صریح و روایتی واضح برای امامت فرزندانشان به ویژه امام عسکری(ع) دارند؟

موضوع امامت، از صدر اسلام به عنوان مسئله‌ای که نماد شیعه است مورد توجه همه معصومان(ع) بوده است و امام رضا(ع) نیز برای حفظ کیان تشیع به این موضوع اهتمام ویژه‌ای داشتند. در سوالی که از ایشان پیرامون اسلام شد و بعدها به (محض‌الاسلام) شهرت یافت، حضرت رضا(ع)، موضوع امامت را کاملاً توضیح داده‌اند و نکته قابل توجه این است که ایشان اسامی همه حضرات ائمه(ع) را قبل از خودشان و پس از خودشان به صورت صریح نام برده اند و نام مبارک امام عسکری(ع) را با عبارت (الحسن بن علی) و به عنوان یازدهمین امام معرفی فرمودند.

جناب انفرادی روایتی نسبتا مشهوری درباره تکریم زائر امام رضا(ع) از سوی امام حسن عسکری(ع) در منابع حدیثی اشاره شده است، علاقه مندیم در این باره از جناب عالی بشنویم.

در احادیث آمده است، روزی دو نفر از شیعیان قصد شرفیابی به محضر امام عسکری(ع) را داشتند، حضرت برای تکریم آنها شخصاً و به صورت پیاده به استقبالشان رفتند و آنها را تا در منزل همراهی کردند؛ آن حضرت به این دو نفر نگاه می کردند و می‌گریستند به حدی که خدمت ایشان عرض شد: ای پسر رسول خدا علت گریه شما چیست؟

حضرت جواب دادند، علت گریه‌ام این دو زائر است که یکی زائر توس و دیگری زائر کربلاست.

وقتی به زائر توس نگاه می کنم به یاد جدم علی ابن موسی الرضا(ع) می افتم و وقتی به زائر کربلا نظر می کنم به یاد جدم سیدالشهدا می افتم؛ هر کسی که به زائران ما کمک و همیاری کند مانند این است که ما را، یاری کرده است.

ظاهرا از امام حسن عسکری(ع) صلوات خاصه‌ای نیز برای امام رضا(ع) روایت شده است...

بله؛ علاوه بر صلوات خاصه مشهوری که در حال حاضر برای حضرت رضا علیه السلام خوانده می‌شود، در کتب روایی صلواتی متفاوت از امام عسگری(ع) نیز برای جدشان نقل شده که این گونه در منابع آمده است: اللَّهُمَّ صَلِ‌عَلَی عَلِیِّ بْنِ مُوسَی الرِّضَا الَّذِی‌ ارْتَضَیْتَهُ‌ وَ رَضِیتَ‌ بِهِ مَنْ شِئْتَ مِنْ خَلْقِکَ اللَّهُمَّ وَ کَمَا جَعَلْتَهُ حُجَّةً عَلَی خَلْقِکَ وَ قَائِماً بِأَمْرِکَ وَ نَاصِراً لِدِینِکَ وَ شَاهِداً عَلَی عِبَادِکَ وَ کَمَا نَصَحَ لَهُمْ فِی السِّرِّ وَ الْعَلَانِیَةِ وَ دَعَا إِلَی سَبِیلِکَ‌ بِالْحِکْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ فَصَلِّ عَلَیْهِ أَفْضَلَ مَا صَلَّیْتَ عَلَی أَحَدٍ مِنْ أَوْلِیَائِکَ وَ خِیَرَتِکَ مِنْ خَلْقِکَ إِنَّکَ جَوَادٌ کَرِیمٌ.