امیرحسین پوربخشی اظهار کرد: مصوبه اخیر شورای‌عالی آموزش‌وپرورش مبنی بر افزایش سقف سن ورود به دانشگاه فرهنگیان از ۲۴ به ۳۰ سال، در نگاه اول راهی برای جبران کمبود شدید معلم در کشور به نظر می‌رسد. این تصمیم به‌ویژه به افرادی که پس از گذراندن دوره کارشناسی یا تجربه‌های کاری دیگر قصد ورود به حرفه معلمی را دارند فرصت تازه می‌دهد. از سوی دیگر، آموزش‌وپرورش امیدوار است با این سیاست، بخشی از نیاز فوری مدارس به نیروهای انسانی را جبران کند. بااین‌حال، چنین تغییری فراتر از یک تصمیم اداری ساده است و می‌تواند پیامدهای مهمی برای کیفیت و آینده نظام آموزشی کشور به همراه داشته باشد.
وی به آسیب‌های این مصوبه اشاره کرد و افزود: نخستین آسیب، کلاس‌هایی بافاصله نسلی است. ورود افراد با سن بالاتر، دوره خدمت مؤثر آن ها را کوتاه‌تر می‌کند و امکان پرورش عمیق و طولانی‌مدت در مسیر معلمی کاهش می‌یابد. این یعنی معلم فرصت کمتری برای تجربه، ارتقا و اثرگذاری ماندگار بر نظام آموزشی خواهد داشت. از سوی دیگر، فاصله سنی میان معلم و دانش‌آموز بیشتر می‌شود. این موضوع می‌تواند بر کیفیت ارتباط، درک متقابل و هم‌زبانی بین دو نسل اثر منفی بگذارد و کار معلم را در هدایت دانش‌آموزان دشوارتر کند.
انگیزه‌ای که دیر می‌رسد
پوربخشی ادامه داد: کسی که در ۳۰ سالگی وارد معلمی می‌شود، دیرتر به امنیت شغلی و تثبیت درآمدی دست پیدا می‌کند. همین تأخیر، فشارهای اقتصادی و معیشتی بیشتری را بر دوش او می‌گذارد و شور و اشتیاق اولیه‌اش را کم‌رنگ می‌سازد. از طرفی، آغاز دیرهنگام مسیر معلمی احتمال فرسودگی زودهنگام را در سال‌های پایانی خدمت بالا می‌برد. این یعنی کیفیت کار او در زمانی که باید اوج تجربه و توانش باشد، تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد.
ترکیب ناهمگون در دانشگاه فرهنگیان
وی با بیان اینکه کنار هم قرارگرفتن دانشجومعلمان ۱۸ساله پرانرژی با افراد نزدیک به ۳۰ سال، فضای یادگیری را با چالش روبه‌رو می‌کند، گفت: تفاوت در انگیزه‌ها، شیوه یادگیری و حتی نگاه به آینده، باعث ناهماهنگی در گروه‌های آموزشی می‌شود. این ناهمگونی ممکن است کیفیت آموزش استادان را هم پایین بیاورد زیرا مدیریت یک کلاس ناهمگون دشوارتر است و مانع ایجاد انسجام و همبستگی میان دانشجومعلمان خواهد شد.
درمان موقت برای زخمی عمیق
این کارشناس آموزش‌وپرورش با تأکید بر اینکه افزایش سن پذیرش بیش از آنکه راه‌حل باشد، یک مُسکن موقت است، اظهار کرد: این تصمیم فقط کمبود معلم را در کوتاه‌مدت کمی جبران می‌کند، اما به ریشه مشکلات ورود جوانان به این حرفه توجهی ندارد.
وی ادامه داد: ریشه اصلی بی‌میلی به معلمی، حقوق پایین، مسیر شغلی نامشخص و جایگاه اجتماعی کم‌رنگ است. تا زمانی که این مسائل اصلاح نشود، افزایش سن پذیرش هم نمی‌تواند تضمینی برای جذب نیروهای باکیفیت و ماندگار باشد.
ترکیب هوشمند؛ هم جوان، هم باتجربه
پوربخشی با بیان اینکه بهترین رویکرد، جذب ترکیبی است یعنی هم جوانان ۱۸ تا ۲۲ ساله برای سرمایه‌گذاری بلندمدت و هم افراد بالای ۲۴ سال برای جبران کمبود فوری نیرو وارد شوند، گفت: این سیاست هم نیاز کوتاه‌مدت مدارس را پاسخ می‌دهد و هم آینده‌نگری دارد.
وی اضافه کرد: ترکیب هوشمند موجب می‌شود فضای دانشگاه فرهنگیان نیز متعادل‌تر باشد. جوانان با انرژی خود نشاط می‌آورند و افراد مسن‌تر تجربه‌های ارزشمندشان را وارد محیط آموزشی می‌کنند.
آموزش مجازی؛ دانشگاهی بی‌دیوار
کارشناس آموزش‌وپرورش بیان کرد: توسعه آموزش ترکیبی یعنی حضوری و آنلاین می‌تواند هزینه‌های سنگین خوابگاه و امکانات را کاهش دهد. به‌ویژه برای مناطق محروم و دورافتاده، این مدل دسترسی به تربیت‌معلم را آسان‌تر می‌کند.
وی ادامه داد: از سوی دیگر، آموزش مجازی فرصت افزایش ظرفیت پذیرش را فراهم می‌سازد. یعنی بدون هزینه‌کرد گسترده، می‌توان شمار بیشتری از معلمان آینده را در بازه زمانی کوتاه آموزش داد.
تعهد خدمت منعطف؛ قرارداد عادلانه
پوربخشی اظهار کرد: اگر جوانان با تعهد خدمت طولانی‌تر و افراد مسن‌تر با تعهد کوتاه‌تر وارد سیستم شوند، انگیزه هر دو گروه حفظ می‌شود. این انعطاف هم برای دولت به‌صرفه است و هم عدالت بیشتری برای داوطلبان ایجاد می‌کند. چنین مدلی موجب می‌شود افراد مسن‌تر که زمان خدمت کمتری دارند، زودتر به میدان کار بیایند و در عین حال جوانان به سرمایه‌ای پایدار برای آینده تبدیل شوند.
طرح معلم‌یار؛ استفاده از ظرفیت دانشگاه‌ها
کارشناس آموزش‌وپرورش گفت: می‌توان از فارغ‌التحصیلان رشته‌های دیگر در قالب دوره‌های کوتاه‌مدت تربیت‌معلم استفاده کرد. این افراد می‌توانند به‌عنوان کمک‌معلم در کنار نیروهای اصلی فعالیت کنند. چنین طرحی هم فشار کاری معلمان اصلی را کم می‌کند و هم فرصت آزمون‌وخطا برای فارغ‌التحصیلان علاقه‌مند به تدریس فراهم می‌آورد.
منزلت به‌جای حقوق؛ سرمایه‌ای پنهان
پوربخشی افزود: در شرایط محدودیت بودجه، باید به‌جای افزایش حقوق صرف، بر تقویت جایگاه اجتماعی معلمی تمرکز کرد. مسیر شغلی روشن، امکان ارتقا و تسهیلات رفاهی می‌تواند انگیزه‌ها را تقویت کند.
وی اضافه کرد: اگر منزلت اجتماعی درست تقویت شود، حتی بیش از حقوق نقدی می‌تواند در جذب و نگهداشت نیرو مؤثر باشد. این همان سرمایه پنهانی است که آموزش‌وپرورش سال‌ها از آن غفلت کرده است.
نظر شما