از چند صد سال پیش تاکنون حفظ این انجیرستان‌های دیم آن قدر برای مردم حائز اهمیت بوده که وقتی استهبان دچار خشکسالی شده بود مردم ظرف‌های سفالی را در گوده‌های انجیر قرار دادند و آب را داخل ظرف‌ها می‌ریختند تا نم آب کم‌کم از سفال به درخت برسد و ریشه درخت همیشه مرطوب بماند، باغداران استهبان با استفاده از دانش بومی و سنتی خود این گونه از خشک شدن درختان پیشگیری کردند.
اما در سال‌های اخیر به دلیل خشکسالی، بحران آب و تغییرات اقلیمی، تولید انجیر در استهبان کاهش یافته که نه تنها معیشت کشاورزان و اشتغال‌زایی محلی را با تهدید مواجه کرده، بلکه با آسیب به قطب تولید انجیر دیم جهان، ارزآوری منطقه، صادرات و اقتصاد مبتنی بر این محصول را نیز به شدت تحت تأثیر قرار داده که این وضعیت اجرای طرح‌های حمایتی و کمکی و حفظ میراث ارزشمند انجیرستان‌های دیم استهبان را ضروری می‌کند.
کاهش تولید انجیر
مدیرعامل کنسرسیوم صادراتی انجیر استهبان در خصوص اهمیت انجیرستان دیم استهبان به ما می‌گوید: این انجیرستان به‌عنوان چهارمین نظام میراث کشاورزی با اهمیت جهانی ثبت شده است و نظام میراث کشاورزی باید دارای پنج ویژگی- تنوع زیستی کشاورزی و جانوری، دانش و فنون سنتی، چشم‌انداز بصری بارز، سازمان‌های اجتماعی و ارزش‌های فرهنگی و در نهایت معیشت و امنیت غذایی مردم محلی- باشد تا ثبت جهانی شود و انجیرستان استهبان این ویژگی‌ها را دارد و قطب تولید انجیر دیم جهان محسوب می‌شود اما در سال‌های اخیر خشکسالی منجر به کاهش ۵۰ درصدی تولید انجیر در این منطقه شده است.
محمدعلی کاظمی‌نژاد با بیان اینکه خشکسالی طولانی‌مدت، افزایش دما و نوسان‌های دمای روز و شب و همچنین کاهش شدید بارندگی عوامل اصلی کاهش تولید انجیر در استهبان است، می‌افزاید: انجیرستان‌های دیم استهبان به عنوان میراث کشاورزی ایران و جهان شناخته شده‌اند و کاهش تولید آن‌ها، تهدیدی جدی برای حفظ این میراث ارزشمند است.
کاهش ۵۰ درصدی صادرات
وی ادامه می‌دهد: در پی سرمای شدید زمستان گذشته بسیاری از سرشاخه‌های درختان انجیر آسیب دیده و خشک شدند، ضمن آنکه امسال در زمان گرده‌افشانی نیز اختلاف دمای بین شب و روز زیاد بود که موجب آسیب دیدن درختان شد، درنهایت گرمای امسال نیز سبب از بین رفتن پوسته محافظ برگ انجیر و به دنبال آن زرد شدن برگ درختان شد و مجموع این عوامل موجب کاهش تولید انجیر در منطقه شد و اگر تمهیدات لازم اندیشیده نشود، سال آینده شاهد خشک شدن تعدادی از درختان انجیر منطقه خواهیم بود.
کاظمی‌نژاد می‌افزاید: با وجود آنکه دشتستان انجیر استهبان به صورت دیم است، اما جهاد کشاورزی اعلام کرده به دلیل کاهش بارندگی، دشتستان نیازمند آبیاری کمکی است، ضمن آنکه برای پیشگیری از تابش مستقیم اشعه خورشید به درختان انجیر بهتر است با تهیه سایه‌بان برای درختان از آسیب رسیدن به آن پیشگیری شود، اما این مسئله بدون کمک‌های دولت امکان‌پذیر نیست و کشاورزان نمی‌توانند هزینه آن را تأمین کنند و شایسته است دولت یک درصد از تعهدات ارزی که صادرکنندگان به دولت پرداخت می‌کنند را در اختیار جهاد کشاورزی قرار دهد تا در قالب تسهیلات به باغداران پرداخت شود و آن‌ها بتوانند برای درختان سایه‌بان نصب کنند، زیرا با افزایش تولیدات و در پی آن صادرات انجیر ارز بیشتری وارد کشور خواهد شد و علاوه بر افزایش درآمد باغداران و صادرکنندگان، سهم دولت از صادرات نیز افزایش می‌یابد.
به گفته وی افزون بر انجیرستان دیم استهبان، محصول باغی سایر مناطق این شهرستان از جمله داراب، نی‌ریز و پلنگان نیز انجیر است و انجیر استهبان به طور کامل صادر می‌شود و در سال‌های اخیر تولید انجیر نه تنها در باغ‌های دیم بلکه در کل منطقه استهبان کاهش یافته و این مهم موجب کاهش ۵۰ درصدی صادرات انجیر شده است.
افزایش قیمت تمام‌شده انجیر
مدیرعامل شرکت توسعه صادرات انجیر ایرانیان می‌افزاید: افزون بر وضعیت اقلیمی و تأثیر آن بر کاهش تولید انجیر، هزینه‌های صادرات نیز در مقایسه با سال‌های قبل افزایش یافته که این مسئله مشکلاتی به همراه دارد. در جلسه‌ای که در جهاد کشاورزی داشتیم، امسال هزینه تمام‌شده انجیر بسیار زیاد است و اگر بخواهیم با احتساب نرخ تورم و عادلانه حساب کنیم موجب نارضایتی تاجران می‌شود و اگر دولت حمایت نکند صادرات انجیر با مشکلات متعددی مواجه خواهد شد.
کاظمی‌نژاد با بیان اینکه صادرات انجیر ارزآوری خوبی برای کشور دارد، می‌گوید: سال گذشته ۲۰ تا ۲۲ هزار تن انجیر از استهبان به بازارهای جهانی عرضه شد و این در حالی بود که قیمت هر کیلو انجیری که تاجران از باغداران استهبان خریداری می‌کردند نهایتاً ۳۰۰ هزار تومان بود، اما امسال قیمت تمام‌شده هر کیلو انجیر - بسته به نوع انجیر- ۷۰۰ تا ۹۰۰ هزار تومان است و اگر دولت از صادرات انجیر حمایت نکند شاهد کاهش چشمگیر صادرات این محصول به بازارهای جهانی خواهیم بود؛ چراکه افزون بر هزینه تمام‌شده انجیر، هزینه‌های حمل و نقل در خشکی و دریا افزایش یافته است و تا زمانی که انجیر به بازارهای چین و ژاپن برسد قیمت معقولی نخواهد داشت و با توجه به اینکه ترکیه نخستین صادرکننده انجیر به بازارهای جهانی است رقیب ما در صادرات انجیر به بازارهای جهانی- به‌ویژه انجیر فراوری شده- است و بیم آن می‌رود که بازارهای جهانی را از دست بدهیم.
تأثیر قوانین گمرک بر بازارهای جهانی
وی با اشاره به یکی دیگر از مشکلات صادرکنندگان انجیر استهبان ادامه می‌دهد: انجیر محصولی حساس است و هنگامی که از استهبان بارگیری می‌شود تا به بندر برسد و وارد کانتینر یخچالی شود نباید بیش از چند ساعت خارج از یخچال نگهداری شود، چون رنگ انجیر تغییر می‌کند، با این حال گمرک اعلام کرده بار پیش از ورود به گمرک باید دست‌کم ۴۸ ساعت خواب داشته باشد و برای این مدت هیچ گونه امکانات سرمایشی در اختیار صادرکنندگان قرار نمی‌دهد، بنابراین وقتی بار به دست مشتری می‌رسد رنگ آن تغییر کرده و مشتری با قیمت ارزان‌تری انجیر را خریداری می‌کند، در حالی که اگر یک شعبه از گمرک در استهبان تأسیس کنند تا بارگیری در استهبان انجام و پلمب و سپس به کشتی ارسال شود، بخشی از دغدغه صادرکنندگان رفع خواهد شد.
تأثیر تحریم‌ها بر بیمه محصولات صادراتی
کاظمی‌نژاد با تأکید بر اهمیت حمایت‌های دولتی از صادرکنندگان، اضافه می‌کند: در حال حاضر افزون بر بحث تحریم‌ها، تأثیر آن بر بیمه محصولات مطرح بوده که مشکلاتی اساسی برای صادرکنندگان به وجود آورده است به طوری که خریداران خارجی، بیمه کشور ما را قبول ندارند و هزینه بیمه‌های خارجی نیز بسیار بالاست، ضمن آنکه اگر بار هم بیمه خارجی شود در صورت آسیب، بیمه‌های خارجی به بهانه تحریم از پرداخت خسارت به ما سر باز می‌زنند که در این مورد ضرورت دارد دولت تمهیداتی بیندیشد و این مسئله را حل کند. مشکل بعدی تعرفه‌های بالای گمرکی است که دولت می‌تواند با کاهش تعرفه گمرک و حمایت از صادرکنندگان مسیر ارزآوری برای کشور را تسهیل کند.
موانع انجام تعهدات ارزی
مدیرعامل کنسرسیوم صادراتی انجیر استهبان در خصوص محدودیت‌هایی که تعهدات ارزی برای صادرکنندگان ایجاد کرده است، می‌افزاید: همه صادرکنندگان باید تعهدات ارزی داشته باشند تا وقتی محصولی را به خارج از کشور می‌فروشند، بتوانند ارز را عودت دهند و هیچ صادرکننده‌ای با این موضوع مخالف نیست، مسئله اینجاست که اگر باغداری هزار تُن انجیر را صادر کند و سهم او از فروش محصول یک یا دو میلیون دلار شود، چگونه می‌تواند این پول را دریافت کند.
در واقع هیچ راهکاری برای دریافت پول تولیدکننده وجود ندارد، اگر بخواهد از طریق صراف این پول را دریافت کند، باید هزینه‌هایی را متحمل شود تا این پول از طریق صراف عودت شود، ضمن آنکه در برخی مواقع ممکن است موانعی برای دریافت پول ایجاد شود و صادرکننده نتواند در زمان مقتضی تعهدات ارزی خود را انجام دهد، اما سیاست دولت این است که وقتی تعهد ارزی صادرکننده انجام نشود، از فعالیت او پیشگیری و صادرات بعدی وی متوقف می‌شود و محصول روی دست او می‌ماند، در حالی که سیاست‌های کلان کشوری مانع انجام این تعهدات شده است و ضرورت دارد دولت با نگاه حمایتی بیشتر از صادرکننده، تمهیداتی برای رفع این مشکل بیندیشد و این مسیر را هموار کند تا مسئله ضمانت‌نامه ارزی حل شود.
اتخاذ سیاست‌های حمایتی
کاظمی‌نژاد اتخاذ سیاست‌های حمایتی از تولیدکنندگان و صادرکنندگان انجیر استهبان از سوی دولت و نمایندگان مجلس شورای اسلامی را خواسته دیگر کنسرسیوم صادرات انجیر استهبان از دولت عنوان می‌کند و می‌گوید: اگر دولت بتواند چند سال را به‌عنوان دوره تنفس مالیاتی برای تولیدکنندگان تعیین کند تا آن‌ها به مدت مشخص از مالیات معاف شوند و پس از آن به صورت تصاعدی از تولیدکنندگان مالیات بگیرد تا مالیات دوره تنفسی که تعیین شده نیز جبران شود، به طور حتم بخشی از بار مالی از دوش تولیدکنندگان برداشته می‌شود و آن‌ها می‌توانند در مسیر افزایش تولید و در پی آن صادرات و ارزآوری برای کشور گام بردارند.
نظر شما