سنبل آبی، گیاه بومی حوضه رود آمازون با گل‌های بنفش خیره‌کننده‌اش شاید در نگاه نخست بی‌خطر به نظر برسد اما واقعیت این است که در پس این ظاهر زیبا، یکی از خطرناک‌ترین گونه‌های مهاجم جهان پنهان شده است.
سنبل آبی در فهرست IUCN به‌عنوان یکی از ۱۰۰ گونه مهاجم خطرناک جهان شناخته شده و در مقالات علمی از آن با عناوینی چون «شیطان بنفش» یا «یکی از بدترین علف‌های هرز جهان» یاد می‌شود.
متأسفانه گیاه سنبل آبی به عنوان یک گیاه تهاجمی عمل می‌کند و با خلق و خوی شیطانی ظرف تنها ۱۵ روز حجم خود را دو برابر کرده و آب‌بندان‌ها و تالاب‌ها را به تسخیر خود درمی‌آورد و مرگ سایر آبزیان و موجودات را رقم می‌زند.

رد پای شیطان در گیلان

نخستین حضور این گیاه در شهرستان رشت مهر سال ۱۳۹۱ در تالاب عینک اتفاق افتاد اما این تنها آغاز ماجرا بود؛ چراکه در سال ۱۳۹۴ گزارش‌ها از گسترش سریع آن در زیستگاه‌های آبی استان گیلان و برخی آبگیرهای اطراف فومن، صومعه‌سرا، لنگرود و حتی بخش‌هایی از تالاب انزلی و ورودی رودخانه‌های چکور، بهمبر، سیاه‌کشیم و مرغک خبر دادند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد اگرچه شوری بالای آب‌های جنوبی دریای خزر مانع گسترش این گیاه می‌شود اما شرایط اقلیمی مطلوب و منابع آبی فراوان در شمال ایران به ‌ویژه گیلان، بستری مناسب برای رشد سنبل آبی فراهم کرده است؛ تهدیدی خاموش که همچنان بر سر راه پایداری اکوسیستم‌های آبی این منطقه سایه افکنده است.
در ماه گذشته سنبل آبی به اوج زیبایی خود رسید و همین موضوع سبب شد جمعیت عظیمی از مردم و مسافران برای بازدید و ثبت عکس یادگاری به «آغوزبن» بابل سفر کنند اما کارشناسان محیط زیست بیم آن را دارند که به دلیل جابه‌جایی این گیاه توسط مردم پای این شیطان به سایر مناطق و تالاب‌های کشور باز شود.
کارشناسان محیط زیست هشدار دادند آب‌بندان ۴۰ هکتاری روستای آغوزبن بابل که چندین سال درگیر این گیاه تهاجمی بوده و کل این آبخوان در تسخیر شیطان آبی درآمده به خاطر هزینه‌های سنگین لایروبی همچنان در بلاتکلیفی قرار دارد و نفوذ این گیاه تهاجمی در دیگر آبخوان‌های این خطه از شمال و یا استان‌های دیگر خسارت‌های سنگینی به همراه خواهد داشت و جبران آن امکان‌پذیر نیست.
با توجه به اینکه آب‌بندان‌ها یکی از مهم‌ترین منابع تأمین‌کننده آب برای اراضی شالیزاری محسوب می‌شوند در صورت نفوذ این گیاه در تالاب‌ها و آب‌بندان‌های بزرگ استان تأمین آب برای اراضی شالیزاری و از طرف دیگر امنیت غذایی کشور با خطر مواجه می‌شود.

راهکار چیست؟

متأسفانه در دنیا تاکنون روش مبارزه خاصی برای سنبل آبی که فاقد آثار جانبی زیانبار برای اکوسیستم‌ها باشد معرفی نشده و تنها راه مؤثر توصیه شده برای‌ مقابله با آن، مبارزه فیزیکی (جمع‌آوری) است. اما در بعضی موارد به دلیل گستردگی مناطق آلوده به این گیاه و دشواری و کند بودن روند اجرای شیوه مذکور، پاک‌سازی کامل از وجود این گونه مهاجم نیازمند عزم جدی سایر مسئولان و مردم است.
سنبل آبی رشد بسیار سریعی دارد و هر گیاه سالانه هزاران دانه تولید می‌کند که دوام برخی دانه‌ها تا ۲۸ سال هم می‌رسد و همین موضوع موجب می‌شود در برخی مناطق جمعیت این گیاه در دو هفته تقریباً دو برابر ‌شود.