بهگزارش قدس آنلاین، مدتهاست مسئولان از وجود ناترازیهای گسترده در بخش انرژی فقط سخن میگویند! اما آنطور که امسال گستردگی این موضوع در حوزه آب و برق حس شد، در سالهای گذشته حس نشده بود؛ قطعیهای گسترده برق در بهار و تابستان امسال بهدلیل فرسودگی زیرساختها و از طرفی ناترازیها و کمبود شدید آب موجب شد تا مردم بخش زیادی از نیمه نخست سال را در خاموشی سپری کنند.
این مسئله سبب شد نگاهها به سمت گاز خیره شود و احتمال قطعی گاز در ایام سرد سال هم در پسزمینه ذهن مردم جای گیرد. هرچند بهتازگی پاکنژاد، وزیر نیرو ابراز امیدواری کرده بود که با تدابیر در نظرگرفته شده و همراهی مردم در زمستان مشکل گاز نخواهیم داشت، اما سال گذشته همین اظهارات را از مسئولان وزارت نیرو هم شنیده بودیم و در مقابل امسال با قطعی گسترده برق مواجه شدیم بههمین دلیل احتمال اینکه امسال با قطعی گاز هم مواجه شویم شاید خیلی دور از ذهن نباشد.
خبری از راهبردیترین طرح صنعت نفت نیست
بهویژه اینکه بهنظر میرسد مسئولان وزارت نفت در این مدت خیلی اقدامهای خاصی برای افزایش تولید و حتی بهبود شبکه انتقال گاز انجام نداده باشند. بهطور مثال اسفند سال گذشته قراردادی میان صندوق توسعه ملی و قرارگاه خاتمالانبیا(ص) بهمنظور افزایش فشارافزایی پارس جنوبی منعقد شد که در آن دوره از این پروژه تحت عنوان راهبردیترین طرح صنعت نفت یاد میشد، اما تاکنون خبر خاصی از آن نیست و مشخص نیست این پروژه به کجا رسیده و در چه مرحلهای است بهویژه اینکه بهتازگی مدیر هماهنگی و نظارت بر تولید شرکت گاز هم درخصوص پارس جنوبی تنها به این جمله که تمامی تیمها با آمادگی کامل در حال آمادهسازی برای فصل سرد هستند، بسنده کرده و توضیحی درخصوص بحث فشارافزایی نداده است. همین نبود گزارش کار موجب شده این گمانه بهوجود آید که احتمالاً باید به سمت زمستانی سرد حرکت کنیم!
البته همانگونه که بارها کارشناسان حوزه اقتصاد انرژی تذکر دادهاند افزایش تولید گاز بهتنهایی راهکار بلندمدت برای رفع ناترازی نیست؛ بلکه مسئولان دیگر موارد را هم باید مد نظر قرار دهند از نوسازی شبکه توزیع گرفته تا بهبود راندمان سیستمهای گرمایشی، تغییر رویکرد در بحث ساختمانسازی و درنهایت مدیریت مصرف چه در بخش خانگی و چه در بخش صنعت و کشاورزی. اما همانگونه که تا بهامروز دیده شده انگشت اتهام مسئولان همواره مردم را نشانه رفته و هر زمان و در هر حوزهای با ناترازی مواجه میشوند بهسرعت پیچ مصرف انرژی در بخش خانگی را سفتتر و تأکید میکنند مردم کمتر مصرف کنند.
میزان تولید، کفاف مصرف را نمیدهد
محمدصادق مهرجو، کارشناس ارشد حوزه انرژی در گفتوگو با خبرنگار قدس گفت: باوجود اینکه اقدامهای خوبی در حوزه افزایش ظرفیت گاز صورت گرفته و حدود ۳۰ میلیون مترمکعب ظرفیت تولید گاز غنی افزایش یافته است، اما میبینیم در بحث رسانهای به این موضوع خیلی پرداخته نشده؛ زیرا ناترازی ما بیش از این حرفهاست و در اوج زمستان ۱۰ برابر این میزان مصرف گاز داریم بههمین دلیل برای اینکه مردم متوقع نشوند این مسائل گفته نمیشود.
وی ادامه داد: چون ناترازی عدد بزرگی است، هرچه تولید کنیم باتوجه به محدود بودن ظرفیت؛ در مصرف کم میآوریم، البته این نکته به معنای ناامیدی نیست، اما باتوجه به اینکه ظرفیت تولید محدود و در مقابل خواستهها و نیازهای ما از منابع بیشتر است، بنابراین تولید کفاف مصرف را نمیدهد. وزارت نفت همه تلاش خود را انجام میدهد، اما بحث این است که این وزارتخانه سیاستگذار کلان انرژی در کشور نیست و فقط مجری سیاستهای توسعهای کشور در بخش نفت و گاز است.
مهرجو با اشاره به اینکه حدود ۹۰درصد برق ما در نیروگاههای گازی تولید میشود؛ این وابستگی بین گاز و برق را به لحاظ پدافند غیرعامل خطرناک دانست؛ چراکه ایجاد اشکال در بخش گاز، تولید برق را دستخوش تغییرات اساسی خواهد کرد.
این کارشناس حوزه انرژی اضافه کرد: متأسفانه این نحوه ریلگذاری توسط افرادی که ۲۰ سال پیش تصمیمگیر بودند انجام شده است و نتیجه را هم امروز میبینیم.
وی بر ضرورت بازنگری اساسی در سیاستهای کلان انرژی تأکید و تصریح کرد: حقیقتی که وجود دارد این است که سیاستگذاریهای کلان کشور توسط مجلس شورای اسلامی ریلگذاری میشود بهطور مثال نمایندهای برای دریافت رأی مردم، شرکت گاز را تحت فشار قرار میدهد تا به تعداد زیادی از روستاهای شهرستان مربوط گازرسانی کند، اما پرسش این است این اتفاق به لحاظ سیاستگذاری امر صحیحی است؟ بهنظر نمیرسد چنین باشد؛ چراکه امروز وزارت نفت با مطالباتی از طرف مردم روبهرو است که این مطالبات با منابع موجود همخوانی ندارد.
این کارشناس حوزه انرژی در پاسخ به این پرسش که باتوجه به اینکه همیشه انگشت اتهام مسئولان در حوزه مصرف انرژی به سمت مردم نشانه رفته و با وجود اینکه بهطور مثال در بخش آب و برق بخش خانگی کمترین مصرف را دارد، اما بازهم به مردم گفته میشود مدیریت کنید؛ آیا این موضوع در بخش گاز هم موضوعیت دارد، تأکید کرد: ضریب نفوذ گاز در ایران در مقایسه با دنیا بیسابقه است. ضریب نفوذ گاز در کشور پهناور روسیه که بیش از هشت برابر ایران مساحت دارد و دارنده اول منابع گازی جهان محسوب میشود و نسبت به ایران اقلیم سردتری دارد، حدود ۵۰ درصد است، اما این میزان در ایران بیش از ۹۸درصد است.
مهرجو اضافه کرد: وقتی ما انرژی ارزان در اختیار مردم قرار میدهیم مشخص است که این قیمتها انگیزهای برای بهبود مصرف نیست. در اوج مصرف زمستانه در بخش خانگی به اندازه کل قاره اروپا در دی و بهمن گاز مصرف میشود و این درحالی است که گاز تمام صنایع، پتروشیمی و صادرات را قطع میکنیم تا مردم بهراحتی مصرف کنند.
وی با بیان اینکه در حوزه حکمرانی انرژی عملکردی ضعیف داشتهایم، افزود: همه اینها درحالی است که گاز انرژی تجدیدناپذیری است و مسئولان ما تعهد ایجاد کردهاند بدون اینکه به این نکته توجه کنند که تولید روزی نصف خواهد شد، اما مصرف همچنان رشد میکند.
کلید کنترل ناترازی در بخش کنترل تقاضاست
این کارشناس با تأکید بر اینکه کلید کنترل ناترازی در بخش کنترل تقاضا و بهینهسازی است و نه افزایش عرضه، گفت: بسیاری از این ناترازیها بهحکمرانی انرژی بازمیگردد. شما در هیچ کشور پیشرفتهای در دنیا نخواهید دید که دو حامل انرژی ارزان(برق و گاز) هر دو وارد منازل مسکونی شوند. اینکه ما هر دو را وارد منازل کردهایم اقدامی اشتباه بود. به طور مثال گازکشی در برخی مناطق توجیه ندارد؛ چه دلیلی دارد سیستان و بلوچستان، جنوب استان فارس، بوشهر و هرمزگان که زمستانهایی کاملاً متعادل دارند، در این فصل گاز داشته باشند.
مهرجو بیان کرد: البته ما در این کشور اتلاف انرژی هم کم نداریم، اما باید اعتراف کنیم زمانی که قیمت حاملهای انرژی ارزان است، بهینهسازی مصرف (در صنایع، نیروگاهها و در شبکه انتقال و توزیع) موضوعیت پیدا نمیکند. این کارشناس حوزه انرژی درخصوص وضعیت گاز در فصل زمستان گفت: در این فصل ناترازی خواهیم داشت. بهصورت کلی طی دو دهه گذشته ما همیشه در زمستانها ناترازی داشتهایم؛ چراکه همیشه مجبور بودیم گاز صنایع و پتروشیمیها را محدود یا کلاً قطع کنیم و اولویت را تأمین گاز خانگی بگذاریم.
مهرجو در بخش دیگری از سخنان خود به پروژه فشارافزایی پارس جنوبی و اهمیت این پروژه اشاره کرد و گفت: مطالعات ریز مهندسی درخصوص این پروژه زمانبر است و این مطالعات باید در دولت سیزدهم انجام میشد، اما باوجود اینکه این طرح از نان شب واجبتر بود، انجام نشد و طرحها در حد توافقنامه باقی مانده بود.
وی بیان کرد: بهصورت کلی این پروژه نیازمند دستکم ۲۰ میلیارد دلار منابع مالی است و باتوجه به اینکه در شرایط تحریمی قرار داریم آنچه نزد بانک مرکزی بهعنوان منابع ارزی میماند صرف تهیه دارو و واردات گندم میشود. البته به این معنی نیست که طرح جلو نمیرود، اما باید این نکته را مد نظر قرار داد که بهدلیل فشار تحریمها، عملاً نمیتوان از توان شرکتهای بزرگ استفاده کرد. ما امروز با استعداد و توان داخلی خود کار را پیش میبریم و میادین را توسعه میدهیم.
این کارشناس حوزه انرژی با بیان این موضوع که فشارافزایی پارس جنوبی یک مگاپروژه محسوب میشود، خاطرنشان کرد: فشارافزایی طرحی نیست که بهیکباره انجام شود و بتوان طی یک سال تحول ایجاد کرد؛ متوسط عمر طرحهای توسعهای در صنعت نفت پنج تا هفت سال است و تفاوتی هم ندارد که چه دولتی بر سر کار باشد، بنابراین در یک سال اتفاق خاصی رخ نخواهد داد.
نظر شما