امام رضا علیه السلام در فرصت های مختلفی که برای ایشان پیش آمد؛ ضمن ذکر برخی خواص خوراکی ها و تأثیر آنها بر روی پوست بدن توصیه های ارزشمندی در این زمینه داشته اند.
امام هشتم(ع) در دستورالعملی جالب در باره داشتن مو و صورت زیبا می‌فرماید: شستشو دادن سر با گل ختمی در روز جمعه جز دستورات پیغمبر اسلام(ص) است، علاوه بر این دارای خواصی است مانند این‌که موها و صورت را زیبا می‌نماید، و از سردرد جلوگیری می‌کند.
امام رضا علیه السلام در دستورالعملی دیگر در باره ناراحتی پوستی بهک یا همان پیسی راه درمان آن را بیان کرده اند. مردی می گوید: از امام رضا (ع) در مورد بَهَک پرسیدم . فرمود: مقداری ماش تازه را در فصل برداشت آن بردار و همراه برگش بکوب و فشار بده تا آبش گرفته شود. آن آب را در حالت ناشتا بخور و بر قسمت بهک زده بمال . همچنین نقل شده که مردی نزد امام کاظم (ع) از بهک شکوه کرد. امام به او فرمود که ماش را بپزد و آب آن را در غذای خود بریزد. (۱)
امام رضا علیه السلام در براه درمان زردی پوست هم دستورالعملی جالب دارند. حماد بن مهران بلخی می‌گوید: در خراسان روزی جوانی از شیعیان از زردی، خدمت آن حضرت شکایت کرد. حضرت فرمودند: خیار را پوست بکن و بعد پوستش را با آب بپز و بعد از پختن به مدت سه روز مقداری از آن را در حال ناشتا بخور.
امام رضا (ع) همچنین برای نشاط پوست می فرمایند: توصیـه می‌کنم که از زیاده‌روی در خوردن پیاز خودداری کنید؛ زیرا پیاز زیاد رنگ نشاط و شادی را از چهره می‌برد و سایه‌ای غم‌انگیز به سیما فرو می‌اندازد.
همانطور که گفتیم گوارش می تواند تأثیری مستقیم بر پوست داشته باشد. علی بن محمد بن اشیم گفت: به محضر امام رضا(ع) از مشکل گوارش غذا شکایت کردم، حضرت فرمود: زرده تخم مرغ بخور. گفت: همین کار را کردم و از آن سود بردم.
آنحضرت همچنین می فرمایند: زیاد تخم مرغ آب پز خوردن، تنگی نفس و نفس نفس زدن می‌آورد و خوردن زیاد تخم مرغ سبب بیمار شدن طحال و سپرز می‌شود. (۲)
و در بیانی دیگر می فرمایند: خوردن زیاد تخم مرغ، کک و مک در چهره به‌ وجود می‌آورد. (۳)
امام رضا علیه السلام در جایی دیگر به خواص روغن زیتون اشاره نموده و چنین می فرماید: نعم الطّعام الزّیت یطیّب النّکهة و یذهب بالبلغم و یصفّی اللّون و یشدّ العصب و یذهب بالوصب و یطفیء الغضب؛ روغن زیتون غذای خوبی است، دهان را خوش بو و بلغم را بر طرف می سازد، رنگ صورت را صفا طراوت می بخشد، اعصاب را تقویت کرده، بیماری و درد و ضعف را از میان می برد و آتش خشم را فرو می نشاند.(۴)
و همچنین در توصیه هایی جامع می فرمایند:
- هر کس می‌خواهد که لبهایش نترکد و زخم نشود ابروهای خود را چرب کند.
- انجیر و مشروب مویز که اهلش می‌نوشند، اگر با هم خورده شود تولید نقرس و پیسی می‌کند. مداومت بر خوردن پیاز باعث کلف در صورت می‌شود. خوردن غذاهای ‌شور و گوشتهای نمکسود و همچنین خوردن ماهی شور بعد از عمل حجامت و فصد رگها تولید بَهَک و جَرَب می‌کند، خوردن قلوه و تو دلیهای آن مثانه را تغییر می دهد.
- هر کس می‌خواهد که ناخنهایش ترک نخورد و خراب نشود فقط روزهای پنجشنبه‌ ناخن بگیرد .
- برای جلوگیری از زرد شدن ناخن‌ها و فاسد شدن اطراف ناخن‌ها و شکاف‌دار شدن روی ناخن‌ها هر پنجشنبه ناخن‌های خود را کوتاه کنید.
- حمام با آب گرم باعث نظافت بدن می‌شود و حمام با آب سرد باعث طراوت و شادابی پوست بدن می‌شود.

امام رضا علیه السلام همچنین درباره آثار آب بر پوست بدن و فواید حمام می فرمایند: و منفعه عظیمه یؤدی الی الاعتدال و ینقی الورک ویلین العصب و العروق و یقوی الاعضاء الکبار و یذیب الفضول و یذهب العفن. «حمام فواید زیادی دارد، مزاج آدمی را به اعتدال می کشاند،چرک و پلیدی را بر طرف می کند، رگ ها و پی را نرم می کند ؛اعضای بزرگ بدن را تقویت می نماید، مواد زاید بدن را بر طرف و عفونت ها را نابود می سازد.»(۵)

نویسنده: حسینعلی پورافضلی

پانوشتها:
۱. مکارم الاخلاق ، ج ۱، ص ۴۰۶؛ بحارالانوار، ج ۶۶، ص ۲۵۶
۲. طب الرضا ص ۲۸؛ بحارالانوار، ج ۶۲، ص ۳۲۱
۳. بحار الأنوار ، جلد ۶۲ ، صفحه ۳۲۱
۴. بحار الانوار، ج ۶۶، ص ۱۸۳
۵. طب الرضا(ع) ، همان ،ص۲۰۲