این نماز از مستحبات مؤکد است و از نمازهای مشهور بین عامه و خاصه می باشد و از اعمالی است که پیغمبر (ص) به پسرعموی خود هنگام بازگشت از سفرش به خاطر محبت و بزرگواری نسبت به او به ایشان عطا فرمود و از امام صادق (ع) است که در روز فتح خیبر، هنگامی که جعفر از حبشه آمد، پیغمبر (ص) به او فرمود: «آیا جایزه ای به تو ندهم؟ آیا بخششی به تو نداشته باشم؟ آیا به تو هدیه ای ندهم؟»
پس جعفر گفت: «چرا یا رسول الله». حضرت صادق (ع) فرمود: مردم گمان کردند که پیغمبر به او طلا یا نقره می دهد، لذا گردن ها را کشیدند تا ببینند چه می دهد. پس پیغمبر به او فرمودند: چیزی به تو عطا می کنم که اگر آن را هر روز انجام دهی برایت از دنیا و آنچه در آن است، بهتر خواهد بود و اگر هر دو روز یک مرتبه بدان عمل کنی خداوند گناه بین آن دو روزت را مورد مغفرت قرار می دهد و یا اگر در هر جمعه یا هر ماه یا هر سالی عمل نمایی خداوند گناه بین آن ها را می بخشد.

کیفیت نماز جعفر طیار
این نماز چهار رکعت است که دو سلام دارد (دو تا دو رکعتی).
در هر رکعتی حمد و سوره خوانده می شود، سپس پانزده مرتبه گفته میشود: «سُبحانَ الله وَ الحَمدُلله وَ لا الهَ اِلا الله وَ اللهُ اَکبر» و همین تسبیح را ده مرتبه در رکوع و همچنین ده مرتبه بعد از سر برداشتن از رکوع و همچنین ده مرتبه در سجده اول و ده مرتبه بعد از سر برداشتن از آن و ده مرتبه در سجده دوم و ده مرتبه بعد از سر بلند نمودن، تسبیحات را می گوید.
پس در هر رکعتی هفتاد و پنج مرتبه و مجموع آن ها (در تمام چهار رکعت) سیصد تسبیح می شود.
حال اگر کسی می خواهد نماز جعفر را بخواند، اما فرصت کافی برای گفتن تمام سیصد مرتبه ذکر تسبیحات اربعه را ندارد، می تواند به همان مقدار که فرصت دارد بخواند و مابقی را پس از اتمام نماز، در هر حالتی که بود، به امید ثواب بخواند و اگر اصلاً وقت برای گفتن تسبیحات اربعه ندارد، می تواند دو نماز دو رکعتی به نیت جعفر بخواند و ذکرهای تسبیحات اربعه را بعد از نماز در حال راه رفتن و یا در محیط کار به امید ثواب بگوید و یا اگر فرصتش به مقداری است که فقط می تواند دو رکعت از نماز را به صورت کامل بخواند می تواند آن دو رکعت را خوانده و بعد که فرصت پیدا کرد دو رکعت دیگر را بخواند. حال اگر تسبیحات اربعه را فراموش کرد بخواند، در صورتی که وقتش نگذشته باشد باید آن را بجا آورد، اما اگر وقت آن گذشت، نمازش صحیح است، ولی باید بعد از نماز هر مقداری را که فراموش کرد به امید ثواب قضا کند.

آداب نماز جعفر طیار
1- از آداب نماز جعفر طیار این است که در رکعت اول بعد از حمد، سوره زلزال و در رکعت دوم سوره عادیات و در رکعت سوم سوره نصر و در رکعت چهارم سوره توحید خوانده شود.
2- مستحب است که در سجده دوم رکعت چهارم، بعد از تسبیحات بگوید: «یا مَن لَبِسَ العِزَّ وَ الوَقارَ، یا مَن تَعطَّفَ بِالمَجدَ وَ تَکَرَّمَ بِهِ، یا مَن لا یَنبَغی التَّسبیحُ اِلا لَهَ، یا مَن اَحصی کُلَّ شَیءٍ عِلمُهَ، یا ذَالنِّعمَةِ وَ الطُّول، یا ذَالمَنِّ وَ الفَضل، یا ذَالقُدرَةِ وَ الکَرَم، اَسئَلُکَ بِمَعاقِدِ العِزَّ مِن عَرشِکَ وَ مُنتَهی الرَّحمَة بِکتابِکَ وَ بِأِسمِکَ الأَعظَمِ الأَعلی وَ کَلِماتِکَ التّامّاتِ اَن تُصَلّیَ عَلی مُحَمَدٍ وَ آلِ مُحَمَدٍ وَافعَل بی کَذا وَ کَذا» سپس حاجت هایش را بگوید، به فارسی هم می تواند حاجاتش را درخواست کند.
3- بعد از فارغ شدن از نماز، مستحب است دعایی را که شیخ طوسی و سید بن طاووس از مفضل بن عمر نقل کرده اند بخواند.
مفضل می گوید: امام جعفر صادق (ع) را دیدم نماز جعفر طیار را می خواند و دست هایش را بلند کرد و به این دعا خدا را خواند: «یاربِّ یاربِّ» تا نفس قطع شد، «یارَبّاهُ یارَبّاهُ» تا نفس قطع شد، «رَبِّ رَبِّ» تا نفس قطع شد، «یاالله یاالله» تا نفس قطع شد، «یاحیُّ یاحیُّ» تا نفس قطع شد، «یارحیمُ یارحیمُ» تا نفس قطع شد، «یارَحمانُ یارَحمانُ» هفت مرتبه، «یا اَرحَمُ الراحمین» هفت مرتبه. سپس گفتند:
«اَللهمَّ اِنّی اَفتَتِحُ القَولَ بِحَمدِکَ وَ اَنطِقَ بَالثَّناء عَلَیکَ وَ اُمَجِدُکَ وَ لا غایَة لِمَدحِکَ وَ اُثنی عَلَیکَ وَ مَن یَبلُغُ غایَة ثَنائِک وَ اَمَدَ مَجدِک وَ اَنّی لِخَلیقَتِک کُنهَ مَعرِفة مَجدِکَ وَ اَیَّ زَمَنٍ لَم تَکُن مَمدُوحاً بِفَضلِکَ مَوصُوفاً بَمَجدَکَ عَوّاداً عَلی المُذنِبِینَ بِحِلمِکَ تَخَلََّفَ سُکّانَ اَرضِکَ عَن طاعَتِکَ وَ کُنتَ عَلَیهِم عَطُوفاً بِجودَکَ جَواداً بِفَضلِکَ عَوّاداً بِکَرَمِکَ یا لا اِلهَ اِلا اَنتَ المَنّانُ ذُوالجَلالِ وَ الإکرام».
سپس حضرت به من فرمود: «ای مفضل؛ اگر حاجت مهمی داری این نماز را بجا آور و با این دعا (خدا را) بخوان و حاجتت را (از خدا) بخواه که خدا ان شاءالله برآورده می کند ».
البته باید اشاره نمود که نماز جعفر طیار را می توان به نیابت برای مردگان و شهدا خواند و همچنین می تواند بدون نیابت ثوابش را هدیه کرد. هدیه کردن ثواب نماز به روح اموات و شهدا، هم درجات آن ها را زیادتر می کند و هم اجر خود انسان را بیشتر می گرداند و هر چه هدیه شونده مقامش بالاتر باشد، اجر هدیه کننده بیشتر می شود.
علاوه بر این در حدیثی از رسول خدا (ص) آمده است: کسی که نماز جعفر طیار را به جا آورد ، اگر بر او مثل ریگ بیابان و کف دریا گناه باشد آمرزیده می شود.

منابع:
1- امام خمینی (ره). تحریرالوسیله، ج1: 244- 245.
2- قمی. کلیات مفاتیح الجنان: 692.
3- عزیزی. نمازهای مستحبی: 53.