نکته‌ای که توجهات را به سوی خود می‌کشاند ابراز تمایل مقامات کشورمان برای ادامه مسیر دیپلماسی با اتحادیه اروپاست.
به طور نمونه سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان دیروز در سخنانی گفت: «ما مذاکراتی با سه کشور اروپایی انجام دادیم. این مذاکرات درباره مسائل هسته‌ای و بعضی مسائل دیگر بود. مذاکرات با اروپا ادامه می‌یابد و البته به هر حال فراز و نشیب خاص خود را دارد. سؤالات و نکات متعددی هست که باید پاسخ داده شود».این در حالی است که معاون حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه نیز دو روز پیش اعلام کرد احتمالاً در سه هفته آینده دوباره با مدیران تروئیکای اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) دیدار داشته باشد. کاظم غریب‌آبادی در خصوص رایزنی‌های اخیر خود در ژنو گفت: این دور از گفت‌وگوها که با مدیران سه کشور اروپایی داشتیم در ادامه گفت‌وگوها در سه دور گذشته در ژنو و نیویورک بود. ما توافق داشتیم به تماس‌های خود ادامه دهیم. موضوع، موضوع مهمی است. بحث رفع تحریم و همچنین بحث موضوع هسته‌ای و انتظاراتی که طرفین دارند.
۲ نکته مهم در نحوه مواجهه با اروپا
اعلام تمایل مقامات کشورمان برای ادامه گفت‌وگو با طرف اروپایی موضوعی است که مورد توجه تحلیلگران قرار گرفته است. اتحادیه این روزها با دولت ترامپ در مسائل مختلف به چالش خورده و سرشاخ شده است که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به جنگ اوکراین اشاره کرد. به اعتقاد برخی همین مسئله فرصتی برای دیپلماسی ایران فراهم آورده تا بتواند با بازیگری مؤثر، منافع خود در مقابل غرب را تأمین کند. بر این اساس اکنون برخی این پرسش را مطرح می‌کنند که آیا جمهوری اسلامی در شرایط کنونی با استفاده از فضای تنش ایجاد شده میان دو سوی آتلانتیک در تلاش برای جدا کردن راه اتحادیه از آمریکا و رسیدن به تفاهمی هر چند حداقلی با اروپاست؟
محمدکاظم انبارلویی، کارشناس مسائل سیاسی در گفت‌وگو با قدس، در این باره ابتدا به اهمیت پیش‌نیازهای مذاکرات با تروئیکای اروپایی پرداخت و گفت: به رغم اختلافات ظاهری، امروز کشورهای اروپایی تحت تأثیر نفوذ و فشارهای ایالات متحده آمریکا قرار دارند و این موجب شده است ساختار سیاسی این کشورها به سمت راست‌گرایی و افراط گری حرکت کند. این روند حتی به تحقیر مقامات اتحادیه اروپا انجامیده است، به گونه‌ای که شاهد واکنش‌هایی در قالب ترس و نگرانی از آینده غرب از سوی اتحادیه بوده‌ایم.
وی اظهار کرد: در این محیط قطعاً یکی از وظایف اصلی وزارت امور خارجه، فراهم کردن بستر مناسب برای گفت‌وگو و حضور فعال در عرصه‌های بین‌المللی است. با این حال در مواجهه با کشورهای اروپایی باید گام‌های محتاطانه‌تری برداشته شود؛ چرا که این دولت‌ها به سبب نفوذ گفته شده و همچنین شرایط کنونی حاکم بر ساختار سیاسی آن‌ها که به قدرت‌یابی جریان راست‌گرا انجامیده و در نتیجه ثبات سیاسی لازم را از آن‌ها گرفته بازیگری گذشته را ندارند. برای مثال ممکن است در آینده‌ای نه چندان دور، اروپا به حکومت‌هایی با گرایش‌های راست‌افراطی و ترامپیسم بدل شود که این امر می‌تواند شاکله تمامی مذاکرات با ایران را تغییر دهد.
این کارشناس مسائل سیاسی با اشاره به اینکه تهران باید پیش از هر گونه مذاکره به وضعیت داخلی کشورهای اروپایی نیم‌نگاهی داشته باشد، افزود: شرایط در کشورهای اروپایی به گونه‌ای است که هر یک از سران دولت‌ها مانند مستأجرانی هستند که از فردای خود خبر ندارند. این نبود ثبات و بی‌اعتمادی به دولت‌های اروپایی، برای ایران چالش‌برانگیز است.
باید هوشیارانه عمل کرد
انبارلویی در ادامه با اشاره به تغییرات گسترده در ساختار سیاسی و بین‌المللی آمریکا در دوره پساترامپ، گفت: ظهور دوباره ترامپیسم، ضرورت بازخوانی سیاست‌های جهانی را به دیپلمات‌های جهان دیکته می‌کند. اکنون دولت جدید ایالات متحده از لحاظ ساختاری و دیپلماسی با تمام دولت‌های گذشته در کاخ سفید متفاوت است. ترامپ بار دیگر روابط ایالات متحده با اروپا را به چالش کشیده است، به گونه‌ای که سخنان اخیر وی و مذاکرات نمایندگان آمریکا و روسیه در ریاض تأثیرات منفی بر جنگ اوکراین گذاشته و برگه‌ای به ضرر کی‌یف و اروپا رقم زده است. از سوی دیگر ترامپ هیچ تمایلی به حضور در کنوانسیون‌های جهانی ندارد و در سخنانش از تجدید نظر واشنگتن در مجمع سازمان ملل سخن می‌گوید.
این کارشناس مسائل سیاسی تصریح کرد: در شرایط فعلی که ترامپ حتی به متحدان درجه یک خود هم رحم نمی‌کند، گفت‌وگوی تهران و واشنگتن منتفی است؛ چرا که هیچ گفت‌وگویی در عرصه بین‌الملل تحت فشار پیش نمی‌رود. در این محیط مذاکره با اروپا زمانی اهمیت و معنا خواهد داشت که آن‌ها مستقل از واشنگتن گام بردارند و در روابط خود با ایران بازتعریفی جدید ارائه دهند پس باید هوشیار عمل کرد و نباید مقامات کشورمان امید واهی نسبت به مذاکره با طرف اروپا داشته و به آن دل ببندند به ویژه در شرایطی که می‌توان تهران را به سمت روابط مستحکم‌تری با کشورهای چین و روسیه هدایت کرد.
وی در انتها گریزی به رفت و آمدهای دیپلماتیک اخیر مقامات منطقه‌ای از جمله امیر قطر، وزیر خارجه عمان و حتی سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه به تهران داشت و گفت: این دیدارها صرفاً در چارچوب مناسبات منطقه‌ای است و نمی‌توان از آن‌ها انتظار تحولات عمده‌ای برای ایران داشت، مگر اینکه کشورهای عربی که به تهران سفر می‌کنند، فارغ از وابستگی به غرب و آمریکا، با ایران تعامل و مذاکره کنند. اگر این کشورها به ویژه عمان و قطر نیز همانند کشورهای اروپایی به غرب و آمریکا وابسته باشند، تأثیرات این دیدارها برای ایران محدود خواهد بود. جمهوری اسلامی ایران باید با کشورهایی که می‌خواهند بدون هیچ گونه وابستگی، مستقل تصمیم‌گیری کنند به گفت‌وگو بپردازد.
نظر شما