همه ما دوست داریم وقتی به دیدار امام(ع) می‌رویم، زیارتمان همراه با توجه کامل و حضور قلب باشد. شما هم ممکن است گاهی زیارتی را تجربه کرده باشید که خیلی برایتان دلچسب نبوده و با اینکه جسمتان به دیدار امام(ع) رفته ولی در قلبتان نزدیکی و انسی را احساس نکرده باشید. چگونه می‌توانیم زیارتی داشته باشیم که در آن هم جسممان و هم ذهن و قلبمان پیش امام(ع) باشد؟

آدابی برای حضور

زیارت و دیدار امام(ع) آداب بسیاری دارد که همه آن‌ها برای بهره‌مندی بیشتر از این دیدار است. در این شماره به چند نمونه از آداب زیارت اشاره می‌کنیم که به ما کمک می‌کند زیارتی همراه با توجه و حضور قلب داشته باشیم و از برکت دیدار با امام(ع) بیشتر بهره‌مند شویم.

حرف‌های بیهوده، ممنوع

در آداب زیارت آمده است زائر «سخن بیهوده و لغو را ترک کرده و از مجادله و بحث‌های خصومت‌انگیز جداً پرهیز کند». درزمینه این تذکر باید توجه داشته باشیم کلام ما روی توجه ما اثر می‌گذارد. وقتی درباره چیزی صحبت می‌کنیم، توجه ما هم به سمت آن موضوع جلب می‌شود. برای همین است که در آداب زیارت توصیه شده صحبت‌های بیهوده و بی‌حاصل را ترک کنیم. حرف‌های بیهوده در زمان زیارت، هم موجب حواس‌پرتی و از بین رفتن حضور قلب در خودمان می‌شود و هم در دیگران.

ذکر خدا از ابتدا تا انتها

در آداب زیارت امام(ع)، از همان ابتدای حرکت از خانه، زمزمه‌ها و ذکرهایی را توصیه کرده‌اند. اگر تأملی در معنای این ذکرها داشته باشید، متوجه می‌شوید بیشتر آن، ذکر و یاد خداست. زمزمه کردن این ذکرها از ابتدای حرکت و توجه به معنای آن‌ها به ما کمک می‌کند وقتی به محضر امام(ع) رسیدیم، توجه و حضور قلب بیشتری داشته باشیم؛ آنچنان‌که در آداب زیارت می‌خوانیم: «با تسبیح و ستایش آفریدگار متعال، زبان را به ذکر و دل را به عظمت الهی مشغول کند و همچنین با فرستادن صلوات بر محمد و آل محمد(ع) حق امامت و هدایت آن‌ها را سپاس گوید».

آرامش و وقار

ادب دیگری که به حضور قلب ما در هنگام زیارت کمک می‌کند، درخصوص نحوه راه رفتن ما در حرم مطهر ائمه(ع) و در وقت زیارت است. در این باره می‌خوانیم: «هنگام رفتن به روضه‌ مقدسه با وقار و آرامی‌ گام بردارد و با حالت فروتنی و سر به زیر حرکت کند و به اطراف خود توجه نکند تا تجمع حواس و حضور قلب لازم را در خود فراهم کند». انجام شتابزده و همراه با عجله هر کاری سبب می‌شود نتوانیم تمرکز و دقت کافی بر آن کار داشته باشیم. زیارت نیز همین‌طور است. برای همین در آداب زیارت به رفتار همراه با وقار و آرامش در محضر امام(ع) توصیه شده است. حتی در حرکت به سوی زیارت هم توصیه شده شتاب و عجله را کنار بگذاریم و با وقار و با قدم‌های کوتاه حرکت کنیم. رفتار همراه با آرامش به ما کمک می‌کند ذهن و قلبمان هم آرام شود و از دیدار با امام(ع) بهتر بهره ببریم. توصیه دیگری که شاید در این تمرکز و توجه کمک کند، توصیه به ایستاده خواندن زیارت است. «اگر عذری از ضعف و دردِ پا ندارد زیارت را ایستاده بخواند».

احترام امام(ع)

زیارت همراه با حضور قلب، زیارتی است که در آن بتوانیم با امام(ع) ارتباط معنوی و روحی پیدا کنیم. اما اینکه امام(ع) را با چشم سر نمی‌بینیم گاهی ممکن است سبب شود در زیارت، حواسمان از ارتباط با ایشان پرت شود. در آداب زیارت توجه ما را به حضور معنوی امام(ع) جلب کرده‌اند و از ما خواسته‌اند در نشستن، ایستادن و صحبت کردن، جوری رفتار کنیم که اگر امام(ع) را با چشم می‌دیدیم، رفتار می‌کردیم. توجه به حضور امام(ع) در زمان زیارت و رفتار مؤدبانه و محترمانه به ما کمک می‌کند حضور امام(ع) را بهتر و بیشتر در قلب خود حس کنیم.

مراقبت تا هنگام وداع

به یاد داشته باشیم پس از زیارت مرقد مطهر امام (ع) کار ما تمام نشده و بهتر است همچنان تا پیش از خروج از حرم مراقب حال روحانی خود باشیم. در این باره در آداب زیارت می‌خوانیم: «چون حظّ روحانی خود را از زیارت بدست آورد، در ‌بیرون رفتن از حرم مقدس شتاب کند، نه اینکه در گوشه و کنار برای استراحت بنشیند و به سخنان دنیوی یا بیهوده، خود را سرگرم کند که این خلاف ادب حضور و بزرگداشت حجت خداست».

سخن آخر

در پایان به یاد داشته باشیم هر چند فضای روحانی حرم مطهر ائمه اطهار(ع) بر روح و قلب ما تأثیر گذاشته و به ما در یافتن حال روحانی و حضور قلب یاری می‌رساند اما به گفته بزرگان دین، برای بهره‌برداری بهتر از زیارت و همچنین توفیق بیشتر از فرصت‌های معنوی در زندگی، لازم است در سایر اوقات نیز به رفتار و گفتارمان توجه داشته باشیم. امید است با رعایت مقدمات و آداب زندگی دینی هم فرصت‌های زیارت و دیدار با حرم اهل بیت(ع) برایمان بیشتر فراهم شود و هم در وقت زیارت، بهره بیشتری از این حضور و دیدار ببریم.

خبرنگار: آزاده خلیلی