آیا پارک‌کردن مقابل منزل یا مغازه دیگری در قانون تخلف است؟

در بسیاری از مواقع در کوچه و خیابان شاهد هستیم که افراد بر سر جای پارک با هم بحث می‌کنند بسیاری از افراد بر این باورند که فضای جلوی خانه آن‌ها ملک آن‌ها است و با یک تابلو هشدار می‌دهند که پارک نکنید. حال این پرسش پیش می‌آید آیا واقعا فضای جلوی درِ منزل یا مغازه افراد در انحصار آن‌ها است؟ وقتی با تابلویی هشدار می‌دهند که پارک مساوی با پنچری است تکلیف چیست؟ اگر این هشدار را بدهند و همچنان شخصی مقابل ملک آن‌ها پارک کند، حق پنچر کردن دارند؟ در خصوص پاسخ به سوالات بالا با یک حقوقدان گفت‌وگویی داشتیم.

جواد پیری، وکیل دادگستری و استاد دانشگاه در خصوص پارک کردن ماشین در مقابل منزل دیگری اظهار کرد: «در میان مردم اینگونه رایج شده است که اشخاص، فضای جلوی منزل خود را متعلق به خود دانسته و از پارک کردن خودرو توسط دیگران جلوگیری می‌کنند. حتی مشاهده شده است که گاه اشخاص با قرار دادن برخی موانع از قبیل سنگ و غیره، فضای جلوی منزل خود را برای خودشان نگه می‌دارند تا بتوانند ماشین خود را در آنجا پارک کنند یا یک نوشته یا تابلویی نصب می‌کنند با این مضمون که: «پارک مساوی پنجری.

وی افزود: با این حال باید توجه داشت که چنین اقدام و تصوری به هیچ وجه مورد تأیید نیست. توضیح بیشتر آنکه به طور کلی خیابان‌ها و کوچه‌ها جزو اموال عمومی محسوب شده و هر شخصی می‌تواند از آن‌ها استفاده کند و فضای خیابان و کوچه حتی اگر مقابل دیوار منزل یا درِ منزل یا مغازه باشد نیز جزو ملک اشخاص محسوب نمی‌شود.

پیری گفت: درخصوص استفاده نیز اولویت با کسی است که زودتر از آن استفاده می‌کند که در اصطلاح فقهی و حقوقی به آن قاعده سبق گفته می‌شود. به عنوان مثال یک پارک را در نظر بگیرید که در آن تعدادی صندلی وجود دارد. وقتی شخصی بر روی آن صندلی می‌نشیند، هیچ شخص دیگری حق ندارد از وی تقاضا کند که صندلی را ترک کند. در خصوص کوچه و خیابان نیز همین مسئله جاری است. در همین راستا تبصره ۶ ماده ۹۶ قانون شهرداری مقرر داشته است اراضی کوچه‌های عمومی و میدان‌ها و پیاده‌روها و خیابان‌ها و بطور کلی معابر و بستر رودخانه‌ها و نهرها و مجاری فاضل آب شهرها و ‌باغ‌های عمومی و گورستان‌های عمومی و درخت های معابر عمومی واقع در محدوده هر شهر که مورد استفاده عموم است ملک عمومی محسوب و در ‌مالکیت شهرداری است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: بنابراین قاعدتا خیابان‌ها و کوچه‌ها جزو اموال عمومی محسوب می‌شود و هر شخصی حق استفاده از آن را دارد و دیگران نمی‌توانند مانع وی شوند. از این رو هر شخصی می‌تواند خودرو خود را در محل مجاز پارک کند. بر همین اساس، اگر شخصی با اجرا کردن همان جمله «پارک مساوی پنجری» به خودروی دیگری آسیب و خسارتی وارد کند، باید خسارت وارده را جبران کند و حتی مسئولیت کیفری و مجازات در پی خواهد داشت.

وی افزود: همانطور که گفته شد، پارک کردن در محل مجاز بی اشکال است. در این راستا می‌توان به ماده ۱۶۳ آیین نامه راهنمایی و رانندگی توجه داشت. ماده مذکور به محل‌هایی که توافق در آن‌ها ممنوع بوده، اشاره کرده است که از جمله ایستادن یا توقف وسایل‌ نقلیه در پیاده ‌رو و گذرگاه پیاده، مقابل ورودی خیابان‌ها و جاده‌ها و کوچه‌ها یا ورودی و خروجی اتومبیل‌روی ساختمان‌ها می‌باشد.

پیری گفت: بنابراین در ارتباط با منازل مسکونی، اگر توقف در ورودی یا خروجی اتومبیل‌روی ساختمان‌ها نباشد، مانعی وجود نخواهد داشت و هر شخصی می‌تواند از آن استفاده کرده و خودروی خود را در آن پارک کند. با این حال اگر شخصی خودروی خود را در مقابل ورودی و خروجی اتومیبل‌روی ساختمان دیگری توقف و پارک کند، مشمول جریمه راهنمایی و رانندگی و حتی مسئولیت کیفری نیز می‌شود.

وی در پایان افزود: با وجود این باید توجه داشت که مسئله در ارتباط با کوچه‌های بن بست متفاوت است. در صورتی که کوچه‌ای بن‌بست باشد، جزو ملک مشترک اهالی کوچه یا اموال اختصاصی محسوب شده و اموال عمومی تلقی نمی‌شود. از این رو در کوچه‌های بن‌بست، اهالی آن کوچه می‌توانند از پارک و توقف کردن خودرو اشخاص دیگر ممانعت و جلوگیری کنند.»