ناترازی گاز یکی از مهم‌ترین چالش‌های حوزه انرژی در کشور است. در ماه‌های سرد سال، مصرف گاز به اوج می‌رسد و بسیاری از صنایع و نیروگاه‌ها با کمبود سوخت و قطعی‌های مکرر مواجه می‌شوند. در حالی که مصرف گاز در ایران از بسیاری از کشورهای جهان بالاتر است، بخش زیادی از این مصرف، غیرمنطقی و اسراف‌گونه انجام می‌شود.
تعرفه‌گذاری پلکانی گاز پرمصرف‌ها، یکی از مهم‌ترین راهکارهایی است که دولت برای مدیریت مصرف و جلوگیری از ناترازی انرژی در نظر گرفته است. در این مدل، مصرف‌کنندگان پرمصرف باید هزینه واقعی گاز را بپردازند، درحالی‌که کم‌مصرف‌ها همچنان از یارانه بهره‌مند خواهند شد. این طرح، نه‌تنها به کنترل مصرف کمک می‌کند، بلکه عدالت در توزیع یارانه انرژی را نیز برقرار خواهد کرد.
حسنعلی اخلاقی امیری، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس، در این گفت‌وگو به بررسی دلایل اجرای تعرفه‌گذاری پلکانی، تأثیرات آن بر مصرف انرژی، نقش پرمصرف‌ها در ناترازی گاز و ضرورت پایان دادن به یارانه‌های نامحدود برای اسراف‌کنندگان می‌پردازد.
ناترازی گاز و مصرف بی‌رویه؛ چرا باید تغییری ایجاد شود؟
وی به مشکل ناترازی گاز در کشور اشاره و تأکید می‌کند: مصرف بی‌رویه، فشار مضاعفی بر شبکه انرژی و اقتصاد کشور وارد کرده است.متأسفانه در سال‌های اخیر، مصرف گاز در کشور به‌شدت افزایش یافته است. ایران یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گاز در جهان است، اما به دلیل مصرف بالای داخلی، در برخی فصول سال با کمبود گاز مواجه می‌شویم. این مشکل باعث می‌شود که صنایع و نیروگاه‌ها دچار کمبود سوخت شوند و حتی صادرات گاز نیز محدود گردد.
وی ادامه می‌دهد:یکی از دلایل اصلی این وضعیت، استفاده بی‌رویه و ناعادلانه برخی از مشترکان پرمصرف است.ما شاهد این هستیم که برخی مشترکان، بدون هیچ محدودیتی گاز مصرف می‌کنند. درحالی‌که بسیاری از خانوارها در زمستان با افت فشار و قطعی گاز مواجه می‌شوند، عده‌ای در ویلاها و ساختمان‌های بزرگ خود، بدون توجه به الگوی مصرف، از گاز یارانه‌ای استفاده می‌کنند. این وضعیت نه‌تنها ناعادلانه است، بلکه منابع ملی را نیز هدر می‌دهد.
تعرفه‌گذاری پلکانی گاز؛ راهکاری برای کنترل مصرف و برقراری عدالت
یکی از مؤثرترین راهکارهای پیشنهادی برای کنترل مصرف گاز، اجرای تعرفه‌گذاری پلکانی است. اخلاقی امیری در این زمینه توضیح می‌دهد: تعرفه‌گذاری پلکانی به این معناست که دولت برای هر خانوار، یک الگوی مصرف استاندارد تعیین می‌کند. تا این میزان، گاز با تعرفه یارانه‌ای عرضه می‌شود، اما اگر کسی بیش از حد استاندارد مصرف کند، باید هزینه واقعی مصرف خود را بپردازد. به این ترتیب، پرمصرف‌ها دیگر نمی‌توانند بدون پرداخت هزینه، منابع ملی را هدر دهند. وی ادامه می‌دهد: این مدل، علاوه بر مدیریت مصرف، به تحقق عدالت در توزیع یارانه‌ها کمک خواهد کرد.
وی می گوید: در حال حاضر، هرچه یک خانوار بیشتر مصرف کند، سهم بیشتری از یارانه دریافت می‌کند. این روش ناعادلانه است و باعث می‌شود که کم‌مصرف‌ها، که غالباً از اقشار متوسط و ضعیف جامعه هستند، کمتر از یارانه بهره‌مند شوند. تعرفه‌گذاری پلکانی باعث می‌شود که هر کس به‌اندازه نیاز خود از یارانه بهره‌مند شود و پرمصرف‌ها، هزینه اضافی خود را پرداخت کنند.
آیا تعرفه‌گذاری پلکانی باعث فشار بر مردم خواهد شد؟
برخی مخالفان این طرح معتقدند که تعرفه‌گذاری پلکانی می‌تواند باعث افزایش هزینه‌های خانوارها شود. اخلاقی امیری در پاسخ به این نگرانی‌ها تصریح می‌کند: تعرفه‌گذاری پلکانی به‌گونه‌ای طراحی شده که تنها پرمصرف‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. این طرح برای ۷۵ درصد خانوارهای ایرانی، هیچ افزایش قیمتی نخواهد داشت، چراکه این خانوارها در محدوده الگوی مصرف قرار دارند. اما آن‌هایی که بیش از حد استاندارد مصرف می‌کنند، باید هزینه واقعی را بپردازند.
وی تأکید می‌کند: این سیاست می‌تواند به صرفه‌جویی ملی در مصرف گاز کمک کند. اگر پرمصرف‌ها مصرف خود را کاهش دهند، می‌توانیم تا میلیون‌ها مترمکعب در سال گاز صرفه‌جویی کنیم. این میزان، معادل تأمین گاز هزاران کارخانه و نیروگاه است. پس اجرای این طرح، نه‌تنها برای عدالت اجتماعی، بلکه برای رشد اقتصادی کشور نیز ضروری است.
راهکارهای تکمیلی برای کاهش مصرف گاز
علاوه بر تعرفه‌گذاری پلکانی، اقدامات دیگری نیز باید برای کاهش مصرف بی‌رویه گاز انجام شود.
اخلاقی امیری در این زمینه خاطرنشان می‌کند:یکی از مهم‌ترین اقدامات، اصلاح سیستم گرمایشی ساختمان‌ها است. بسیاری از خانه‌ها از بخاری‌های قدیمی و پرمصرف استفاده می‌کنند که بازدهی پایینی دارند. اگر دولت و صنایع، در جایگزینی این بخاری‌ها با مدل‌های کم‌مصرف سرمایه‌گذاری کنند، می‌توانیم تا حد زیادی از هدررفت انرژی جلوگیری کنیم.
وی همچنین به لزوم فرهنگ‌سازی برای مصرف بهینه اشاره و می کوید: در بسیاری از کشورها، مصرف انرژی به‌شدت کنترل‌شده و مردم به کاهش مصرف خود تشویق می‌شوند. اما در ایران، به دلیل ارزان بودن گاز، بسیاری از خانوارها هیچ حساسیتی به میزان مصرف خود ندارند. باید آموزش‌های لازم در این زمینه داده شود و مردم بدانند که مصرف بیش از حد، هزینه‌های سنگینی برای کشور دارد.
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس می افزاید: به طور خلاصه ؛ تعرفه‌گذاری پلکانی گاز پرمصرف‌ها، یکی از مهم‌ترین ابزارها برای کنترل مصرف و جلوگیری از ناترازی انرژی در کشور است. در حال حاضر، مصرف گاز در ایران بسیار بالاست و برخی از مشترکان پرمصرف، بدون پرداخت هزینه واقعی، از یارانه‌های سنگین انرژی بهره‌مند می‌شوند. اجرای این طرح باعث می‌شود که مصرف بی‌رویه کنترل شود، پرمصرف‌ها هزینه واقعی انرژی را بپردازند و یارانه‌ها به‌صورت عادلانه‌تر توزیع شود. علاوه بر این، با اصلاح سیستم‌های گرمایشی، کاهش هدررفت انرژی و فرهنگ‌سازی برای مصرف بهینه، می‌توان از ناترازی گاز جلوگیری کرد و منابع ملی را به‌درستی مدیریت نمود. در نهایت، اجرای تعرفه‌گذاری پلکانی نه‌تنها به نفع اقتصاد کشور، بلکه به نفع تمامی مردم خواهد بود، زیرا باعث تأمین پایدار انرژی، کاهش فشار مالی بر دولت و جلوگیری از مصرف بی‌رویه خواهد شد.
نظر شما