رضا مراد صحرائی، با بیان اینکه در دولت قبل مشارکت خیران در مدرسه سازی به بیش از ۵۰ درصد رسیده بود به بیان تجربیات خود در این زمینه اشاره‌ای داشت و با ارائه توصیه‌ای به دولت چهاردهم گفت: طبق قانون ما باید به اندازه سرمایه خیران برای مدرسه سازی پول می‌آوردیم و وسط می‌گذاشتیم اما خیران چندین هزار میلیارد تومان از دولت جلوتر بودند بنابر این یکی از توصیه‌های بنده به دولت چهاردهم این است که با خیران همپا باشد و این سرمایه را تامین کند تا اینگونه نهضت مدرسه سازی که دولت با جدیت دنبال می‌کند و پیش می‌برد، هر روز گسترده‌تر شود.
پدیده عجیب مدارس شیک اما خالی از دانش‌آموز
صحرائی با تاکید بر اینکه تجربه نشان می‌دهد نباید با مسئله نهضت مدرسه سازی احساسی برخورد کنیم و حتما دوراندیشانه، مبتنی بر سند تحول بنیادین و با در نظر گرفتن تغییرات ۵۰ سال آینده مدرسه‌سازی داشته باشیم اظهارکرد: متاسفانه فشارهایی از سوی برخی، وارد می‌شود تا روند مدرسه سازی در بعضی مناطق تسریع شود حال آنکه به چشم خود دیده‌ام در بسیاری از مناطق مدرسه ساخته‌ایم اما دانش‌آموز برای تحصیل در آن مدرسه نداریم؛ تعداد مدارس این چنینی کم نیستند مثلا در برخی شهرها مدارس مجهز و بسیار شیکی داریم که ساخت آن ها در شرایط کنونی شاید هزینه ۱۰۰ میلیارد تومانی در بر داشته باشد اما مدرسه و حتی مدرسه شبانه‌روزی‌اش دانش‌آموز ندارد و بدون استفاده مانده است. این پدیده عجیبی است که باید به آن توجه کرد.
وی افزود: خوب است که می‌گوییم، می‌خواهیم مدارس کپری یا کانکسی را جمع کنیم و یا آن ها را از کپر به کانکس و یا ساختمان تبدیل وضعیت دهیم اما باید به آینده توجه داشت که چرا برخی مدارس خالی از دانش‌آموز شده‌اند؟ این موضوع به موضوع مهاجرت بر می‌گردد.
مهاجرت به حاشیه‌شهرها، بلای جان کاهش سرانه آموزشی
صحرائی در این خصوص یادی از گذشته کرد و گفت: روزی برای افتتاح یکی از مدارسی که با همکاری های بین‌المللی ساخته شده بود به پاکدشت سفر کردیم؛ فرماندار وقت پاکدشت عنوان کرد که در فاصله خرداد تا مهر همان سال حدود ۷۰۰۰ دانش آموز به منطقه من اضافه شده است، من از کجا مدرسه بیاورم برای تحصیل این دانش‌آموزان؟ بنابر این مهاجرت بسیار به برخی مناطق بویژه حاشیه شهرها موجب شده اطراف شهر تهران دچار پایین‌ترین سرانه آموزشی شود.
وی با تاکید بر اینکه عدالت آموزشی صرفا به معنای ساخت مدرسه نیست و اصل عدالت آموزشی، کیفیت آموزش است گفت: عدالت آموزشی مسئله بسیار مهمی است؛ برای رسیدن به این موضوع کیفیت و کالبد در کنار یکدیگر باید باشد؛ مدرسه نیازمند معلم خوب است و از این مساله غافل نشویم. رسیدگی به معلمان در حد مطلوبی نیست؛ کارمندان دولت ایاب و ذهاب دریافت می‌کنند اما چرا به معلمان مناطق دورافتاده نه تنها ایاب و ذهاب نمی‌دهیم بلکه حقوق اندکی می‌دهیم که حتی همان مقدار اندک حقوق خود را نیز باید صرف هزینه رفت و آمد کنند. بیش از ۳۵۰ هزار معلم ما حداقل بگیر هستند و کف حقوق را دریافت می‌کنند و همان کف را نیز باید هزینه کنند به مدرسه برسند، پس کاری کنیم که معلم ساکن منطقه دورافتاده و محروم شود و بومی گزینی کنیم؛ کاری کنیم معلم انگیزه رفتن به روستا داشته باشند نه مهاجرت از روستا. بنابراین باید همزمان روی تربیت معلم، دسترسی، کیفیت، کالبد و فضای آموزشی کار کنیم اما معلم خوب نقش کلیدی در این میان دارد و امید می‌رود دولت چهاردهم به این نکات به صورت همزمان توجه و عنایت داشته باشد.
تاکید برنامه هفتم به ایجاد مدارس بزرگ مقیاس
وزیر سابق آموزش و پرورش با نگاهی به برنامه هفتم و ماده ۸۷ آن که در آن بحث رشد سرانه فضاهای آموزشی با توجه به محرومیت مناطق مورد تاکید قرار گرفته است، یادآور شد: میانگین سرانه فضای آموزشی در زمانی که من وزیر بودم ۵ متر و ۲۰ سانت بود که سپس به ۵ متر و ۴۰ سانت رسید اما سرانه فضاهای آموزشی در برخی مناطق حتی به ۱۱ متر می‌رسد و بعضی جاها ۲ متر بود به همین دلیل منطقه‌بندی کردیم تا منابع را به سمت مناطقی که دارای سرانه پایین‌تر از ۵ متر و از متوسط کشوری پایین‌تر بودند، ببریم؛ حتی مناطق با سرانه زیر ۵ متر را هم به سه منطقه زیر ۵ متر و زیر ۳ متر و کمتر از ۴ متر تقسیم کردیم. در برنامه هفتم به ایجاد مدارس بزرگ مقیاس تاکید شده که مسئله مهمی است و گفتیم ۲۰۰ مدرسه بزرگ مقیاس ایجاد شود تا پایه‌های تحصیلی را پوشش دهد.
برخورد سیاسی با مسئله «بازماندگان از تحصیل»
وی با اشاره به بحث بازماندگان از تحصیل و شناسایی و احصای تعداد آن ها گفت: تعداد این افراد را احصا کردیم اما برخی با آن برخورد سیاسی کردند و به انتقاد کسی که گزارش آن را ارائه کرد، پرداختند در حالی که بازماندگان از تحصیل مربوط به یک دوره خاص نیستند. من به عنوان وزیر با خود عهد کردم در هر چیزی که مربوط به وزارتخانه من است واقعیت ها را بگویم به همین دلیل آگاهانه و عامدانه، معدل و نمرات دانش‌آموزان را هم منتشر کردم برای اینکه آموزش و پرورش را در درجه نخست مسئله خانواده‌ها و بعد مسئله جامعه کرده باشم.
صحرائی ادامه داد: بیشتر از حدود سنین ۱۲ سالگی به بعد شاهد بازماندگی از تحصیل هستیم؛ هرچند پوشش ابتدایی ما در دنیا کم نظیر و پر درخشش است اما از مقطع متوسطه اول شاهد ترک تحصیل بخصوص در مناطقی با فرهنگ خاص آن هم در دختران هستیم. بررسی‌ها نشان داد پراکندگی جمعیت دانش‌آموزان ما بسیار بالاست؛ مناطق روستایی ما خالی از سکنه می‌شوند؛ مدارس زیادی داریم که زیر ۱۰ نفر دانش‌آموز دارند. در اینجاها دولت وظیفه ایجاد دسترسی و برقراری عدالت را دارد و اینجاها باید مدارس روستا مرکز و شبانه‌روزی را گسترش دهیم تا همه بتوانند مراجعه کنند.
وی افزود: الان حدود ۳ هزار مدرسه شبانه‌روزی داریم اما دلم می‌خواهد سری به این مدارس بزنید؛ به معنای واقعی سرپرستی تمامی دانش‌آموزان مدارس شبانه روزی برعهده دولت است اما سرانه این دانش‌آموزان روزی ۱۰ هزار تومان بود! آخر با این رقم چگونه می‌توان به دانش‌آموز رسیدگی کرد؟ در حالیکه در دنیا بشدت این مدارس مورد رسیدگی قرار می‌گیرد و فرصت بی‌نظیری برای تربیت نیروی انسانی به شمار می‌رود. تغییر در این مدارس در برنامه تحولی ما قرار داشت که وزیر فعلی آقای کاظمی نیز با توجه به تجربیات خود آشنا به موضوع هستند و نظر بر رشد دادن آن ها دارند، مهم این است که با ایجاد مدارس شبانه روزی اجازه ندهیم بعد از مقطع ابتدایی، کودکان ترک تحصیل کنند.
تراکم جمعیت کلاس‌های برخی مدارس ۱۰۰ درصد بالاتر از حد استاندارد
صحرائی با بیان اینکه در سند تحول، تراکم استاندارد کلاس ها بیان شده اما تراکم ملی کلاس ها با توجه به وجود ۶۵۰ هزار کلاس درس، در برخی مناطق صد در صد بالاتر از حد استاندارد است اظهار کرد: جمعیت بالا نمی‌گذارد آموزش خوب رخ دهد اما باید دقت کنیم مدرسه سازی یک راهکار است اما راهکاری زودبازدهی نیست، ضمن اینکه تا زمان ساخت و اتمام مدرسه باید با این مشکل چه کنیم؟ به لحاظ منطق باید ابتدا دلیل مشکل بررسی و مانع آن شویم که مهمترین عامل آن در کشورمان بحث مهاجرت بی‌رویه است.
وزیر سابق آموزش و پرورش ضمن بیان اینکه کیفیت کلاس ها در بسیاری از مناطق به لحاظ فضای آموزشی به مراتب بهتر از شهرستان های تهران است گفت: در شهرستان های تهران شاهد بدترین وضعیت تراکم جمعیتی در کلاس های درس هستیم؛ وضعیت این شهرستان ها از مناطق محروم هم بدتر است که ناشی از مسئله مهاجرت است که باید فکری عاجل برای این موضوع داشته باشیم؛ جمعیت روستاها اکنون کمتر از ۲۵ درصد شده و با مهاجرت به شهرها چنین مشکلاتی ایجاد می‌شود.
صحرائی در پاسخ به اینکه با توجه به روند زمان‌بر مدرسه‌سازی برای رفع این مشکلات در کوتاه مدت چه باید کرد؟ پاسخ داد: باید به راهکارهای آموزش‌های جدید فکر کنیم؛ باید فکر کنیم برای آموزش کودکان در کلاس های ۵۰ نفری چه کنیم؟ فورا که نمی‌توانیم مدرسه بسازیم و مسئله به این راحتی حل نمی‌شود. باید بیندیشیم که چگونه می‌توان از آموزش های نوین بهره‌ببریم؛ راه کار کوتاه مدت استفاده از آموزش معکوس است، بدان معنا که دانش آموزان محتوای درس را به صورت مجازی در سامانه های امن در خانه دریافت کرده و مطالعه می‌کنند و زمانی که به کلاس می آیند، معلم به رفع اشکال پرداخته و تمرکز خود را بر دانش آموزانی می‌گذارد که از یادگیری عقب مانده اند که البته نیازمند زیرساخت هایی است و باید معلمان را نیز مجهز کرد؛ لذا برای شرایطی که به آموزش و پرورش مدام تحمیل می‌شود، دولت باید فکری اساسی کند و امکانات آموزشی دیگری نیز تمهید شود.
وی ادامه داد: گروه بندی دانش‌آموزان، دادن تکالیف حل مسئله، کمک گرفتن از دانش آموزان قوی تر برای کمک به دانش آموزان ضعیف‌تر، کمک گرفتن از دانش آموزان مقاطع بالاتر برای کمک به دانش آموزان مقاطع پایین‌تر و همچنین فعال سازی ظرفیت‌های جهادی دستگاه تعلیم و تربیت از جمله کارهای خوب برای عبور از این مسئله است.
نظر شما