روزنامه جامجم در نقد فیلم «کاناپه»، ساخته کیانوش عیاری نوشت: باورکردنی نیست که فیلم «کاناپه» را «کیانوش عیاری» ساخته باشد، مگر اینکه نام او را در تیتراژ ببینیم. اصلاً قابل تصور نیست که کارگردان آثاری چون «تنوره دیو»، «شبح کژدم»، «بودن و نبودن» و «آبادانیها»، فیلمی تا این حد ضعیف و غیرقابل باور بسازد. تنها وقتی این موضوع را میپذیریم که بدانیم عیاری در سالهای اخیر وارد حاشیههای غیرداستانی و کنشگریهای شبهسیاسی شده و فراموش کرده که سینما قبل از هر چیز، نیازمند رعایت قواعد فیلمسازی است.
عیاری در زمان ساخت «کاناپه» بیش از هر چیز، درگیر مسائل غیرداستانی شد، به طوری که با کلاهگیس بر سر بازیگرانش، روی صندلی کارگردانی نشست. مشکل از همینجا آغاز شد؛ او بهجای کار روی فیلمنامهای منسجم و قصهای کامل، تمرکز خود را بر حواشی گذاشت. بیتوجهی به این اصل که «خانه از پایبست ویران است»، باعث شد که اثر او به جای یک فیلم هنری، تبدیل به مجموعهای از اداهای شبهروشنفکرانه شود.
سینما پدیدهای بیرحم است. کارگردان ظاهراً قصد داشته فیلمی در راستای استیفای حقوق زنان بسازد، اما چون به جاده خاکی زده، نتیجه اثرش توهین و تحقیر زنان شده است. شخصیتهای زن فیلم فاقد هویت، سطحی و زرد از کار درآمدهاند، گویی مستقیماً از ملودرامهای درجه سه هندی الهام گرفته شدهاند. تجربه نشان داده که هر فیلمسازی که از سینما فاصله گرفته و وارد شعارزدگی شده، هم سینما را از دست داده و هم مخاطب را. پیشتر نیز فیلمسازان خوبی را دیدهایم که به دلیل ورود به کنشگریهای سیاسی، نتوانستهاند آثار خوبی خلق کنند.
عیاری حتی به خودش هم رحم نکرده است. اگر به گذشته خود نگاه میکرد، درمییافت که چرا فیلمهای پیشینش، با وجود رعایت حجاب متعارف، همچنان باورپذیر بودهاند. بهعنوان مثال، در «بودن و نبودن»، که درباره شخصیتهایی از اقلیتهای مذهبی است، دختر فیلم حضور پررنگی دارد، اما چون پرداخت سینمایی قوی دارد، کاملاً باورپذیر است. اما حالا با فیلمی مواجهیم که نه فیلم است و نه میتوان آن را متعلق به کارگردانش دانست.
یکی از اتفاقات حاشیهای پایان سال، پخش و توزیع غیرقانونی «کاناپه» بود که واکنش عیاری را به دنبال داشت. او از مردم خواست که فیلم را کپی نکنند و نبینند. اما بررسیها نشان میدهد که این اتفاق نمیتوانسته بدون اطلاع سازندگان، خصوصاً تهیهکنندگان، رخ داده باشد. با توجه به نبود قانون کپیرایت، بسیاری از ما فیلمهای خارجی را از همین طریق تماشا میکنیم، پس دیدن این فیلم داخلی هم چندان چالش اخلاقی ندارد. با این حال، حمایت از تهیهکنندگان و پیگیری مسئولان ضروری است تا از سرمایهسوزی در سینمای ایران جلوگیری شود.
نظر شما