آغاز سال نو فرصتی برای نگاه دوباره به زندگی و برنامه‌ریزی مجدد است. یکی از مشکلات امروز جامعه ما که غالب مردم با آن دست و پنجه نرم می‌کنند افراط یا تفریط در کارهاست، زیاده‌روی یا کم‌کاری ما در انجام وظایف و مسئولیت‌هایمان، باعث خسران و پشیمانی‌مان خواهد شد. تلاش و کوشش در جهت نیل به اهداف بسیار نیکو و مورد تأیید است، اما آنچه در غالب کارها، عملی را کم ارزش و چه بسا بی‌ارزش جلوه می‌دهد؛ افراط یا تفریط در اعمال است. دین مبین اسلام که مکتبی انسان‌ساز است همواره بر تعادل و رسیدگی به همه امور توصیه داشته و ما را از کم کاری یا زیاده‌روی در کارها باز داشته است.
امام رضا(ع) در حدیثی ارزشمند و جامع دربارۀ زمان و عمر همه ما فرمودند: «إجتَهِدوا أن یَکونَ زَمانُکُم أربَعَ ساعاتٍ: ساعَةً مِنهُ لِمُناجاةِ اللّه ِ و ساعَةً لِأمر المَعاشِ و ساعةً لِمُعاشَرَةِ الإخوانِ و الثِّقاتِ و الَّذینَ یُعَرِّفُونَ عُیُوبَکُم و یَخلِصونَ لَکُم فِی الباطِنِ و ساعَةً تَخلُونَ فِیها لِلَذّاتِکُم و بِهذِهِ السّاعَةِ تَقدِروُن عَلَی الثَّلاثِ ساعاتٍ؛ [۱] بکوشید که زمانتان را به چهار بخش تقسیم کنید: زمانی برای مناجات با خدا؛ زمانی برای تأمین معاش؛ زمانی برای معاشرت با برادران و معتمدانی که عیب‌هایتان را به شما می‌شناسانند و در دل شما را دوست دارند؛ و ساعتی برای کسب لذّت‌های حلال و با بخش چهارم توانایی و نیروی انجام وظایف سه بخش دیگر را تأمین کنید.» این تقسیم‌بندی زمانی بسیار زیبا از امام رضا (ع) نشان دهنده این است که مؤمنان باید همه ابعاد و چارچوب‌های زندگی خود را ببینند، اینگونه نباشند که فقط تک بعدی باشند بلکه باید همه ابعاد زندگی خود را درست هدایت کنند.
توجه به همه ابعاد، و تلاش در انجام وظایف محول شده در حیطه‌های مختلف زندگی از ویژگی‌های افراد مؤمن بوده و حتی دین مبین اسلام افرادی را که فقط به عبادت و راز و نیاز مشغول باشند و از تلاش در جهت کسب رزق حلال برای خود و خانواده‌شان دست بکشند قبول ندارد و همواره بر تعادل در کارها و انجام وظایف تأکید داشته است. امام رضا علیه‌السلام در این باره فرمودند: «لَیسَ مِنّا مَن تَرَکَ دُنیاهُ لِدِینِهِ و دِینَهُ لِدُنیاهُ؛[۲] از ما نیست آن که دنیای خود را برای دینش و دین خود را برای دنیایش ترک کند.»
پس این روش اشتباه است که ما فقط به عبادت برسیم و از تلاش برای کسب روزی حلال و بقیه وظایف و مسئولیت‌ها دست بکشیم و بالعکس. انسان خردمند از افراط و تفریط به دور است همان‌گونه که امام علی علیه‌السلام فرمودند: «لا تَرَی الْجاهِلَ اِلاَّ مُفْرِطاً اَوْ مُفَرِّطاً؛[۳] نادان را نبینی مگر افراط‌گر یا تفریط‌گر.» انسان عاقل، برای زندگی خود برنامه دارد و اینطور نیست که فقط به یک بعد زندگی برسد و از بقیه ابعاد غافل شود.
منابع:
[۱]بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار علیهم‌السلام، ج ۷۵، ص ۳۴۶.
[۲] مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ۸، ص ۲۲۳.
[۳] نهج‌البلاغه، ج ۱، ص ۴۷۹.
نظر شما