به‌گزارش قدس آنلاین، در سال‌های اخیر در ایران هم کسب و کارهای نوپای فعال در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر به ویژه در بخش‌های خورشیدی، بادی و زیست‌توده (BIOMASS یا مواد آلی تجدیدپذیر که از گیاهان و بقایای زائد حیوانات تهیه می‌شود)، بازیگری قابل توجهی در کاهش وابستگی اقتصاد به نفت و تأثیرپذیری از نوسان‌های بهای آن و تنوع‌بخشی به منابع انرژی کشور از خود نشان داده و با توسعه فناوری‌های نوین و بهره‌گیری از منابع بومی، به تدریج سهم انرژی‌های پاک را در سبد انرژی کشور افزایش داده‌اند.
ایران با توجه به ذخایر عظیم نفت و گاز، دهه‌ها به درآمدهای نفتی وابسته بوده و نوسان‌های قیمت نفت (مانند کاهش به حدود ۷۰ دلار در هر بشکه در مارس ۲۰۲۵) اقتصاد کشور را شکننده کرده و در چنین شرایطی استارت‌آپ‌ها با تمرکز بر انرژی‌های خورشیدی، بادی و زیست‌توده راه حل‌هایی نوآورانه برای این چالش ارائه می‌دهند.
سیمای نوظهورهای تجدیدپذیر در تجربه‌های جهانی
نگاهی به تجربه‌های جهانی نشان می‌دهد حمایت دولت‌ها (اعطای یارانه و معافیت مالیاتی)، سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر (Venture Investing یا سرمایه‌ای که به شرکت‌های کوچک و جوان با رشد صعودی و چشم‌انداز اقتصادی امیدوارکننده ارائه می‌شود) و همکاری با دانشگاه‌ها، کلید موفقیت این استارت‌آپ‌هاست، حال آنکه چالش اصلی در این حوزه رقابت با سوخت‌های فسیلی ارزان و نیاز به زیرساخت است.
بر همین اساس در آمریکا شرکت‌هایی مانند «Tesla» با توسعه باتری‌های ذخیره‌سازی انرژی خورشیدی، مصرف انرژی پاک را بهینه کرده‌اند و تا سال ۲۰۲۴ ظرفیت خورشیدی آمریکا به ۱۳۰ گیگاوات رسیده که ۲۰درصد آن مدیون استارت‌آپ‌هاست. در اروپا هم استارت‌آپ دانمارکی «Ørsted» از پیشگامان انرژی بادی فراساحلی بوده و تا ۲۰۲۵ بیش از ۱۵ گیگاوات ظرفیت بادی ایجاد کرده است.
چین هم با شرکت‌هایی نظیر «Envision» در تولید توربین‌های بادی هوشمند، ۳۰درصد از بازار جهانی را در اختیار دارد، در هند نیز «ReNew Power» با جذب ۱.۲ میلیارد دلار سرمایه، ظرفیت ۱۰ گیگاواتی انرژی خورشیدی و بادی را توسعه و هزینه تولید را تا ۰.۰۳ دلار به ازای هر کیلووات ساعت کاهش داده و آفریقا نیز با استارت‌آپ‌هایی مانند «M-KOPA» در کنیا، برق خورشیدی را به مناطق روستایی برده و ۲ میلیون خانوار را برقدار کرده است.
کارنامه استارت‌آپ‌های وطنی در سال ۱۴۰۳
در حال حاضر استارت‌آپ‌هایی در زمینه توسعه پنل‌های خورشیدی و طراحی توربین‌های بادی کوچک‌مقیاس در کشور، پیشرو هستند که با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و جذب سرمایه‌گذاری خصوصی، هزینه تولید انرژی پاک را کاهش داده‌اند.
بر اساس اعداد و ارقام اعلام شده در خصوص سهم ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر کشور ظرفیت نصب شده انرژی‌های تجدیدپذیر تا پایان ۱۴۰۲ حدود ۹۱۶ مگاوات بوده که سهم خورشیدی ۵۸درصد (۵۳۱.۲۸ مگاوات)، بادی۳۳درصد (۳۰۲.۲۸ مگاوات) و زیست‌توده و سایر ۹درصد (۸۲.۴۴ مگاوات) اعلام شده است.
آمار منتشر شده تا آذر ماه ۱۴۰۳ نشان می‌دهد نیروگاه‌های خورشیدی بزرگ و انشعابی در مجموع هزار و ۱۱ میلیون کیلووات ساعت برق تولید کرده‌اند که نشان‌دهنده ظرفیت بالای این منبع در کشور است. همچنین با توجه به ظرفیت‌های بالای مناطق مختلف کشور به ویژه استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی، خراسان رضوی و کرمان امکان تولید ۴۰هزار مگاوات برق از انرژی بادی وجود دارد. در حوزه زیست‌توده نیز آمار دقیقی در دست نیست اما با توجه به ظرفیت‌های کشاورزی و صنعتی کشور، استارت‌آپ‌ها می‌توانند با بهره‌برداری از ضایعات آلی، به تولید انرژی از زیست‌توده بپردازند.
اما بنا بر آمار بهمن ۱۴۰۳ ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر کشور به هزار و ۵۶۰ مگاوات رسیده است و نیروگاه‌های خورشیدی با ۸۱۰/۰۳ مگاوات (۵۳درصد از کل ظرفیت)، نیروگاه‌های بادی ۳۷۶/۳ مگاوات (۲۴درصد از کل ظرفیت)، نیروگاه‌های انشعابی ۲۳۹/۵ مگاوات (۱۵درصد از کل ظرفیت)، نیروگاه‌های برق‌آبی ۱۰۴/۱ مگاوات (۷درصد از کل ظرفیت)، نیروگاه‌های زیست‌توده ۲۲/۱۳ مگاوات (یک درصد از کل ظرفیت) و نیروگاه‌های توربین انبساطی ۹/۶ مگاوات (یک درصد از کل ظرفیت) در این حوزه نقش‌آفرینی می‌کنند.
از آنجایی که کشورمان در سال‌های اخیر و با هدف رویارویی با چالش بزرگی به نام کمبود برق و نیاز به توسعه پایدار به استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر روی آورده، هم اکنون کرمان، قزوین، یزد، اصفهان و خراسان رضوی استان‌های پیشرو این حوزه شناخته می‌شوند.
رهاورد نوپاهای تجدیدپذیر برای کشور
کارشناسان بر این باورند توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند تأثیرات مثبتی بر اقتصاد کشور داشته باشد و بر اساس برنامه‌ریزی‌ها ایجاد ۱۰هزار مگاوات انرژی تجدیدپذیر می‌تواند به ایجاد ۴۵۰ هزار شغل در کشور منجر شود.
در همین حال با توسعه و افزایش سهم تجدیدپذیرها در سبد انرژی، امکان تنوع‌بخشی به منابع تأمین انرژی، کاهش وابستگی به منابع فسیلی و امکان بهبود کیفیت هوا بیشتر می‌شود و زمانی که مصرف داخلی نفت و گاز برای تولید برق در کشور کمتر شود، می‌توان این منابع را به سبد صادرات اختصاص داد و نوسانات قیمت نفت هم تأثیر کمتری بر اقتصاد کشور خواهد داشت.
گفته می‌شود در سال ۱۴۰۳ تولید برق از نیروگاه‌های خورشیدی به ۹۲۱ میلیون کیلووات ساعت رسیده به طوری که سهم عمده‌ای از نیازهای انرژی کشور را تأمین و نیروگاه‌های انشعابی با تولید ۳۱۸ میلیون کیلووات ساعت به تأمین انرژی در مناطق مختلف کمک کرده‌اند که این امر به خصوص در فصول گرم سال و با افزایش نیاز به برق اهمیت زیادی پیدا می‌کند به ویژه که ناترازی انرژی (عدم توازن میان تولید و مصرف) به عنوان یکی از چالش‌های جدی امروز و آینده کشور می‌تواند در روند تأمین انرژی کشور اختلال ایجاد و صنعت و اقتصاد کشور را با بحران‌های بیشتری از جمله کاهش سرمایه‌گذاری و افزایش هزینه‌های اقتصادی مواجه کند.
واقعیت این است که توسعه این استارت‌آپ‌ها نه تنها وابستگی به نفت را کم می‌کند، بلکه با ایجاد اشتغال (بیش از ۱۰ هزار شغل مستقیم تا سال ۱۴۰۳) و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای (حدود ۱.۲ میلیون تن دی اکسید کربن در سال) اقتصاد را در برابر شوک‌های نفتی مقاوم‌تر می‌کند.
ایران در انتظار مزایای پرشمار تجدیدپذیرها
در ایران و با وجود پیشرفت‌های حاصل شده، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و استارت‌آپ‌های این حوزه با چالش‌هایی نظیر کمبود زیرساخت و حمایت ناکافی دولتی روبه‌رو است به طوری که این چالش‌ها همچنان مانع رشد سریع‌تر این بخش شده و کندی روند توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر با وجود ظرفیت‌های بالقوه به دلیل نیاز به سرمایه‌گذاری کلان برای بهره‌برداری کامل از ظرفیت‌های موجود در بخش‌های تحقیق و توسعه، زیرساخت‌ها و آموزش نیروی انسانی انکارناپذیر است.
در همین حال و در حوزه حمایت‌های دولتی انتظار می‌رود با تدوین سیاست‌ها، ارائه تسهیلات مالی و ایجاد بسترهای قانونی مناسب، توسعه استارت‌آپ‌های فعال در این حوزه روند پرشتاب‌تری به خود بگیرد.
واقعیت این است که استارت‌آپ‌های فعال در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر می‌توانند با بهره‌برداری از منابع بومی و توسعه فناوری‌های نوین نقش مهمی در کاهش وابستگی به نفت و تنوع‌بخشی به منابع انرژی کشور داشته باشند و با حمایت‌های دولتی، سرمایه‌گذاری‌های هدفمند و افزایش آگاهی عمومی از مزایای انرژی‌های پاک، روند توسعه این حوزه تسریع می‌شود تا ایران هم مانند بسیاری از کشورهای جهان از مزایای روزافزون اقتصادی و زیست محیطی آن بهره‌مند شود.
نظر شما