سال گذشته حضرت آیتالله خامنهای، رهبر معظم انقلاب اسلامی در رهنمودهایی حکیمانه در دیدار اعضای هیئت علمی پنجمین کنگره جهانی حضرت رضا علیهالسلام، با اشاره به سه بُعد «معنوی و الهی»، «کلمات و درسها» و «مسئلهی سیاست» برای کار درباره زندگی ائمه علیهمالسلام، تأکید کرده و فرمودند «این سه بخش در زندگی حضرت امام رضا (علیه الصّلاة و السّلام) و بقیّهی ائمّه باید تبیین بشود. هنر شما این است که این سه بخش را اوّلاً استخراج کنید؛ ثانیاً اینها را از زیادهگوییها و حرفهای غیر متقن تخلیص کنید؛ ثالثاً که این سوّمی مهمتر از همه است، با زبان مناسب، با زبان روز، با زبان قابل فهم برای مخاطب غیر شیعه و حتّی شیعه ــ چون دوری بعضی از جوانهای خودمان هم از این معارف، کمتر از دوری غیر شیعه و غیر مسلمان نیست و اطّلاعی ندارند ــ بیان کنید اینها را. به نظر من اگر این کار انجام بگیرد، فقط صِرف یک گردهمایی و سخنرانی و مانند اینها دیگر نخواهد بود؛ یعنی یک فایدهی محسوسی بر آن اتّفاق میافتد.» ۱۹/۰۲/۱۴۰۳
اکنون در آستانه ششمین اجلاسیه بینالمللی این کنگره، پرتویی تازه بر فراخوان معظّمله برای بیان معارف رضوی با زبانی جهانی میافکنیم. گفتوگوی ما با حجتالاسلام دکتر سید سعیدرضا عاملی، دبیر علمی پنجمین کنگره جهانی امام رضا(ع) را در ادامه میخوانید.
یکی از محورهایی که حضرت آیتالله خامنهای در دیدار اعضای هیئت علمی کنگره جهانی حضرت رضا(ع) بر آن تأکید داشتند، تبیین بعد معنوی و الهی ائمه معصومین و جنبه قداست ائمّه علیهمالسلام بود. لطفا این محور را توضیح دهید؟
امام رضا(ع) سرمایه اجتماعی عظیمی در ایران و جهان دارد که سی میلیون زائر هر سال به زیارت ایشان میرود؛ ۲۵ میلیون در داخل و ۵ میلیون از بیرون از ایران و هر سال حدود ۲۰۰ میلیون تشرف خدمت حضرت هست. این تشرفها هم برای فرد و هم برای جمع آثار معنوی و هویتی دارد. هویت اسلامی مردم ایران به امام رضا(ع) پیوند و گره خورده است. کمتر از این بُعد هویتساز به امام رضا(ع) نگاه کردهایم و میتوان بیان کرد که امام رضا(ع) به طور خاص نقش هویتساز برای جامعه ایران دارد.
زندگی معنوی ائمه(ع) که محصول گره خوردن آنها با خدای متعال است و معصومیتی را برای آنها بوجود آورده است که یک نمونه «انسان بی خطا» را به جامعه جدید معرفی کرده است. واقعا داشتن یک الگو با خصوصیات سالم و صالح و بیخطا بودن، فقط اختصاص به پیامبران و ائمه(ع) دارد و در جهان امروز چنین سیره و سنت مرتبط با شخصیت الهی و جامع یافت نمیشود. رهبر انقلاب در کنگرههای چهارگانهای که قبل از کنگره پنجم برگزار شده بود، شخصیت محوری چهار کنگره بودند. معظمٌله در کنگره دوم، یک ساعت و نیم سخنرانی کردهاند که شامل تحلیلهای عمیق و ارجاعات خیلی ریز و دقیق است؛ همچنین این عمق و دقت در پیامهایی که برای کنگرههای بعدی دادهاند مشهود است.
آنچه در نگاه حضرت آقا مسلّم هست، توجه به جامعیت امام رضا(ع) است. امام رضا(ع) هم امام رئوف است، امام مهربان است، امام معنوی است، امام اخلاق و کرامت انسانی است و هم عالم آل محمد(ص) است. امام عالم است. امام عادل است. لذا در کنگره برایمان خیلی مهم بود که بتوانیم راهبردهای معرفتی ائمه(ع) بطور عام و امام رضا(ع) را بطور خاص از زبان شخصیت حکیم و الهی که نزدیک به ۳۷ سال است که رهبری امت اسلامی را بر عهده دارد، تعین بخش مسیر حرکت ما باشد. لذا برای ما مهم بود که کنگره با پیام رهبر معظّم انقلاب آغاز شود به خصوص اینکه ۳۰ سال بین کنگره چهارم و پنجم فاصله افتاده بود. فکر میکردیم که اگر پیام و سخن ایشان بالای سر کنگره باشد دوباره این کنگره با یک فکر عمیق تازه میشود؛ چون یکی از مشخصههای رهبر انقلاب این است که فکرشان ساختارمند است، یعنی حرفی را که چهل سال پیش مطرح کردهاند ممکن است تبیین دقیقتر و عمیقتری پیدا کند ولی تناقضی بین این افکار ایشان نیست. در همه این سالها تقریباً چارچوب روشنی در فکرشان بوده و در طول سالها عمق بیشتری به آن دادند. این سه محوری هم که ایشان در کنگره امسال تعیین کردند در ادامه همان مباحث قبلیشان است. رهبر انقلاب در همان سخنرانی یک ساعت و سی و شش دقیقهای، دویست سال دوره امامت را یعنی از دورهی امام سجاد(ع) تا غیبت صغری بیان میکنند و بعد خصوصیاتشان را میگویند.
آنچه در کنگره امام رضا(ع) اتفاق افتاد، بخش اصلیاش متوجه آن نگاه حکیمانه رهبر معظّم انقلاب بود. فکر میکنم آن سه محوری که ایشان تعیین کردند خیلی اهمیت دارد. آن جنبه معنوی و اخلاقی اهل بیت(ع)، ابعاد قدسی اهلبیت(ع) که ارتباط عمیقی بین آنها و خدای متعال و فرشتگان و جهان ملکوت برقرار کرده بود، امروز در سطح جهانی یک گمشده است. غلبه جهان مادی، بحران معنویت و اخلاق را بوجود آورده است و چالش های روحی ناشی از کمرنگ شدن معنویت کاملا مشهود است. از اینجا که جنبهی معنوی زندگانی اهلبیت(ع) بسیار اهمیت دارد، ما هم در این کنگرههایی که تا کنگره یازدهم را پیش بینی کردهایم؛ به این جنبه توجه کردیم و محور یکی از کنگرههای بعدی را دعا و معنویت و جنبههای عرفانی اهلبیت(ع) قرار دادیم. شما همین بُعد عبادت را در زندگی اهل بیت(ع) ببینید چقدر پررنگ است. در مورد خود امام رضا(ع) به نقل از اباصلت هروی آمده است که امام در باب الدار سرخس زندانی بودند و من برای ملاقات ایشان به زندان رفتم و درخواست ملاقات کردم، زندانبان گفت: چون امام در شبانه روز هزار رکعت نماز میخواند، فقط در آغاز روز و قبل از زوال و نزدیک غروب آفتاب ساعتی از نماز باز میایستند و در همین اوقات نیز بر سجاده خود مینشینند و با خدا راز و نیاز میکنند. به زندانبان گفتم: از ایشان خواهش کن که اجازه دهند در این اوقات به دیدارشان روم. او برایم اجازه گرفت و من به حضور آن بزرگوار رسیدم و دیدم بر سجاده خود نشسته و در اندیشه است.(میزان الحکمه، جلد ۱، ص۳۵۳، ۱۱۷۵).
محور دیگری که رهبر انقلاب بر آن تأکید داشتند، جنبه کلمات و درسهای ائمه معصومین علیهمالسلام بود و فرمودند: «در زمینههای مختلف؛ در زمینه مسائل زندگی، مسائل گوناگونِ مورد نیاز انسان: اخلاقیّات، معاشرت، دین، احکام؛ ائمّهی ما حرف دارند، مکتب دارند [که باید] بیان بشود.» لطفاً بفرمائید که این محور چه اهمیتی دارد و چگونه میتوان این تبیین را به شکل مناسب انجام داد؟
حتما بزرگترین درسی که از امام(ع) میتوان گرفت درس چگونه زندگی کردن هم در ابعاد فردی و هم در جنبه های اجتماعی و سیاسی است. امروز یکی از مهمترین دردهای جامعهی بشری، تبعیض و ظلم است. امروز یک ظلم فراگیری در سطح جهانی بوجود آمده است. بر اساس آمارهای رسمی در سال ۱۸۲۰ یعنی دو قرن پیش، ۲۸ درصد از مردم در نابرابری زندگی میکردند. که این آمار در سال ۲۰۲۰ نشان میدهد که ۸۵ درصد مردم در نابرابری زندگی میکنند و دچار تبعیض شده و منابع کافی برای زندگی کردن ندارند. آمارهای کلان هم این را نشان میدهد. امروز جهان گرفتار عدم امنیت غذایی است و جمعیت گرسنه در جهان یک جمعیت بزرگی است و ۷۸۰ میلیون جمعیت جهان را در آمارها ذکر میکنند که اینها گرسنگی دارند و بیش از ۲ میلیارد جمعیت جهان از غذای کافی و سالم برخوردار نیستند. در درجه بندیها وقتی وضعیت بد را در درجه چهار و پنج طبقه بندی میکنند یعنی درجه بسیار خطرناک و شرایط فاجعه که امروز در وضعیت غذا، غزه الان در شرایط فاجعه است. غزه در شرایط مسکن در شرایط فاجعه است. بر اساس گزارش وزارت بهداشت غزه تاکنون بیش از ۵۳۳۰۰ نفر در غزه گشته شده اند که بیش از ۶۵% آنها کودکان، زنان و سالمندان بوده اند. ۲۱۸۰ خانواده کاملا کشته شدهاند و از ۵۰۷۰ خانواده فقط یک عضو باقی مانده است.
بر اساس آمار، یک میلیارد زاغهنشین در جهان هست. یعنی یک هشتم جمعیت جهان زاغهنشیناند. نزدیک دو میلیارد و چهارصد میلیون نفر جمعیت جهان مسکن مناسب ندارند. نزدیک ۵۰ درصد جمعیت جهان پوشش درمانی مناسب ندارند. در حوزه فرهنگی هم وضعیت خوبی در جهان نیست و مواردی همچون توهین به زنان، تجاوز به عنف، وضعیت دینداری و... فاجعه عظیم اجتماعی در دنیا به وجود آمده است و شما اگر راهحلی برای این فاجعه پیدا کنید، باید از عدالت گفتگو کنید. لذا حضرت آیتالله خامنهای فرمودند: «اسلام عقلانیت و معنویت را و عدالت را با یکدیگر به ملتها هدیه میدهد؛ اسلامِ عقلانیت، اسلامِ تدبر و تفکر، اسلامِ معنویت، اسلامِ توجه و توکل به خدای متعال، اسلامِ جهاد، اسلامِ کار، اسلامِ اقدام؛ اینها تعالیم خدای متعال و تعالیم اسلامی است به ما.»۱۰/۱۱/۱۳۹۰
ما باید بتوانیم درسها و محتوای احادیث اهلبیت را مطابق نیازها و مسئلههای امروز جهان استخراج کنیم و به سوالات پاسخ دهیم که امروز یکی از مهمترین مسئلههای جهان، تحقق عدالت و رفع ظلم است که پنجمین کنگره جهانی امام رضا(ع) با عنوان «اندیشه تمدنی امام رضا(ع) عدالت برای همه، ظلم به هیچکس» برگزار شد.
محوری سومی که رهبر انقلاب اسلامی تشریح کردند، مسئله سیاست است که فرمودند: «هدف عمدهی آنها هم ایجاد جامعهی اسلامی [بوده]؛ که ایجاد جامعهی اسلامی بدون ایجاد حاکمیّت اسلامی امکانپذیر نیست؛ پس دنبال حاکمیّت اسلامی بودند. یک بُعد مهمّ امامت این است؛ امامت یعنی ریاست دین و دنیا، ریاست مادّه و معنا. خب مادّهاش عبارت است از همین سیاست و ادارهی کشور و ادارهی حکومت. و همهی ائمّه دنبال این بودهاند؛ یعنی بدون استثنا همهی ائمّه دنبال این بودهاند؛ منتها با شیوههای مختلف، در فصول مختلف، با روشها و اهداف کوتاهمدّت مختلف؛ [امّا] هدف بلندمدّت یکی بود.» تبیین این بعد زندگی ائمه معصومین علیهمالسلام چیست؟
حضرت آقا میفرمایند که اصلاً اهلبیت(ع) از زمان امیرالمؤمنین(ع) دنبال جامعه اسلامی و ضرورتا حکومت اسلامی بودند؛ نه اینکه از باب پست و مقام که از شأن اهلبیت(ع) دور است بلکه برای اجرای اهداف الهی دنبال این بودند که حکمرانی در اختیارشان باشد که زراره میگوید: و الله لا اری علی هذه الاعواد الّا جعفراً میگوید روی این ستونهای منبر، من غیر از جعفر را نمیبینم. یعنی یقین داشته که حضرت میآیند روی منبر خلافت مینشینند؛ یعنی این [انتظار] وجود داشته؛ تعبیر حضرت آقا این بود که آن جنایت بزرگی که نسبت به حضرت سیّدالشهداء(ع) کردند، این حکمرانی را به تأخیر انداخت و ظاهراً این قدر به تأخیر افتاد که منجر به غیبت صغری و بعد هم غیبت کبری شد که به آمدن حضرت منتهی میشود و خب این یک امید بزرگی است.
خلاصه اینکه، این سه محور یک مسیر جدیدی را برای کنگره ایجاد کرده است که ما کنگرههای بعدی را باید بتوانیم با همین رویکرد جلو ببریم.
حضرت آیتالله خامنهای در سالهای گذشته و به خصوص این دو سال اخیر بارها بر جهاد تبیین تأکید داشتهاند و در همین دیدار با کنگره نیز بر تبیین با زبان مناسب، با زبان روز، با زبان قابل فهم برای مخاطب غیر شیعه و حتّی شیعه، تأکیدداشتند. لطفا بفرمائید این تبیین مناسب چه خصوصیتی دارد و چگونه باید انجام شود؟
زبان خیلی مهم است. در نظام معناشناسی اینکه ما وقتی میگوییم چه دریافت میشود، چه ادراک میشود. این نظام رمزگذاری و رمزی بودن و رمزگشایی از معانی، خیلی اهمیت دارد. خیلی اوقات ما وقتی صحبت میکنیم با جامعه، جامعه در شرایط انکار است. وقتی در شرایط انکار است نه گوشش میشنود نه چشمش میبیند، فقط زبانش کار میکند. به دلیل اینکه ذهن و فکر و دلش به انحصار یک فکر دیگری درآمده است. حالا در این شرایط شما وقتی میخواهی با نسل جوان صحبت کنید، قطعاً زبان هنر میخواهد. قطعاً توجه به این میخواهد که وقتی با یک فردی دارید صحبت می کنید در درجه اول یک مقاومتی دارد، یعنی فردیتش خیلی پررنگ است. به نظرم این نحوهی بیانی را که حضرت آقا روی آن تأکید دارند بخش مهمش برمیگردد به اینکه ما چقدر در بازنمایی قدرتمند هستیم؟ ما چقدر در بازنمایی اندیشه امام رضا(ع) توانمند هستیم که این را در قالب داستان، فیلم، یک استدلال و بیان قوی، در قالب یک گفتگویی که در آن عصبانیت و ناراحتی و خشونت وجود ندارد، حتی موسیقیهای مشروع، بتوانیم به مخاطب منتقل کنیم. امروز بیش از ۸۵ درصد محتوای فضا مجازی صوتی و تصویری است. لذا از زبان تصویر، بیان محسوستر و پذیرفته شده تر است.
لطفا در مورد پنجمین کنگره جهانی امام رضا(ع) هم بفرمائید که چگونه و با چه کیفیتی برگزار شد؟
کنگره پنجم صرفا در ۲۴ و ۲۵ اردیبهشت محقق نشد، در سال ۱۴۰۱ با پیشنهاد شهید رحمتی و تأیید تولیت معظم جناب حجتالاسلام و المسلمین حاج آقا مروی آغاز به کار کرد. طی کمتر از دو سال برای کنگره پنجم، ۵۰ پیش نشست برگزار شد که به نظرم یک زیرساخت برای کنگره شد و یک ریلگذاری کردیم که احساس میکنیم در حوزه بینالملل ظرفیتهایی را شناسایی کردیم و آنها نیز با ما آشنا شدند. ۱۷ پیش نشست بینالمللی، تقریباً در تمام مناطق جهان برگزار شد و ۳۳ پیشنشست داخلی داشتیم که در آنها اندیشه تمدنی حضرت رضا(ع) حول موضوع «عدالت برای همه و ظلم به هیچکس» مورد واکاوی قرار گرفت.
بد نیست این را بدانند مردم عزیز ما که آدمها چه رعایتهایی میکنند. آیتالله شهید رئیسی بنا بود در افتتاحیه سخنرانی کنند، ولی وقتی شنیدند که هیئت علمی کنگره با رهبر انقلاب دیدار داشتهاند و بیانات را برایشان فرستادیم و متن را دیدند و بعد هم پیام مراجع عظام برای کنگره صادر شد، گفتند اجازه بدهید من نیایم. بعد ما خواهش کردیم گفتیم پس برای اختتامیه بیایید و این هم تقدیر الهی بود که ایشان بیاید این تجدید عهد و پیمانش را با امام رضا(ع) داشته باشد و بعد این سفر الهی را برود. آقای آلهاشم هم همینجور، آقای آلهاشم هم در کنگره تشریف آوردند. من بعد از کنگره در جلسه شورای عالی فضای مجازی خدمت شهبد رئیسی رسیدم و از ایشان بابت حضورشان در کنگره در مشهد تشکر کردم، ایشان به من گفتند ما که کاری نکردیم، ما آمدیم آنجا فقط یک ثبت خدمت بکنیم. چون خدّام مرتب باید بروند ثبت خدمت بکنند یک ساعت مؤظف دارند. گفت ما آمدیم ثبت خدمتمان را بکنیم، کار را شماها دارید انجام میدهید.
کنگره ششم به چه موضوعی اختصاص پیدا کرده است و برنامه برای کنگره ششم چیست؟
در شورای علمی آستان قدس رضوی با حضور تولیت معظم جناب حجتالاسلام و المسلمین مروی بحثهای جدی صورت گرفت که بعد از موضوع عدالت برای همه و ظلم به هیچکس، چه موضوعی را برای کنگره انتخاب کنیم تا هم نیاز امروز جهان باشد و همه ناظر بر مسائل معنوی و اخلاقی جامعه باشد و هم در توجه به نظامات سیاسی جهان نقش کلیدی و محوری داشته باشد؟ بعضی از دوستان نظرشان این بود که همان موضوع عدالت را ادامه دهیم و یا کنگره به ابعاد معنوی و عبادی ائمه و بطور خاص امام رضا(ع) اختصاص پیدا کند یا موضوع خانواده در کانون بحث قرار گیرد. ولی با توجه به گستره مسئله ضایع شدن کرامت و حقوق انسانی در سطح جهان و اینکه امروز متاسفانه شاهد هستیم که چه مقدار به انسانیت و جایگاه انسانی در سطح جهان بیحرمتی می شود و همچنان شاهد کشتارجمعی، قحطی، نابرابری های اجتماعی ناشی از عدم توزیع عادلانه منابع در جهان و عدم رعایت حقوق فردی و اجتماعی و برداشت های تبعیض آمیز نسبت به حقوق انسانها و از همه مهمتر نگاه سکولار به حقوق بشر، قرار شد کنگره ششم تحت عنوان «حقوق و کرامت انسانی» برگزار شود. این یک واقعیت تلخ است که امروز از یک سو با نگاه غیر الهی به جایگاه انسان و اصول لذت گرایی و انسان گراییهای که صرفاً ناظر بر بخشی از نیازهای انسان است و یا اساسا تفکرات لیبرال مسئله جایگاه و هویت انسان کاملا مبهم و یک بعدی شده است و منجر به ظهور هویت های چند رگه، ابهام در کیستی جنسی و شخصیتی و افزایش بیماری های روحی که در گزارشهای مستند منعکس شده است که تا سن ۷۵ سالگی نیمی از جمعیت جهان حداقل یکبار دچار اختلاف روحی و روانی شدهاند و سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۲۳ گزارش می کند که نزدیک به ۳۰۰ میلیون جمعیت جهان گرفتار افسردگی حاد هستند. نگاههای افراطی و خالی از منطق الهی موجب افزایش خیره کننده تحقیر و تبعیض شده است. رهبران جهان از هنر حل مسئله و مدیریت آرامش برخوردار نیستند. هنر و توانایی را در جذب ثروت و قدرت میدانند ولو منجر با ضایع کردن حقوق همه ملتهای جهان شود و این نگاه را با زبان روشن و آشکار ابراز میکنند. گزارش عدالت جهانی تخمین میزند که ۵.۱ میلیارد نفر یا دو سوم جمعیت جهان، دسترسی مناسبی به عدالت قضایی ندارند. این جمعیت شامل ۱.۵ میلیارد نفری است که نمیتوانند مشکلات حقوقی روزمره خود را حل کنند، ۴.۵ میلیارد نفری که از فرصتهای قانونی محروم شدهاند و ۲۵۳ میلیون نفری که در شرایط وخیم بیعدالتی زندگی میکنند. شما ببینید در اندیشه الهی و مکتب پیامبر و سیره عملی اهل بیت(ع) همواره نگاه به سمت تامین رضایت مردم و پرهیز از هر نوع مصداق اذیت و آزار بوده است. در واقع مکتب تمدنی حضرت رضا (ع) بر کرامت محور بودن و جهان عاری از اذیت و آزار دیگران تاکید دارد.
در اجلاسیه بین المللی امام رضا(ع) که در روز ۱۵ اردیبهشت برگزار میشود چه برنامه هایی تدارک دیده شده است؟
در این نشست مهم از ۲۲ کشور شخصیتهای علمی و فرهنگی که از شعاع تاثیر بالایی هم در سطح محلی و هم در سطح جهانی برخوردارند حضور خواهند داشت. در مراسم افتتاحیه که با حضور و سخنرانی وزیر محترم علوم، تحقیقات و فناوری و رئیس فرهنگستان علوم و دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت علیهم اسلام و البته شیخ محمد الوسی و سخنرانان دیگر سخنرانی خواهند کرد. بعد از ظهر ۷ نشست تخصصی با سخنرانی بیش از ۳۰ نفر از متفکرین ایران و جهان برگزار خواهد شد.
در نشست اختتامیه سخنرانی تولیت معظم جناب حجتالاسلام و المسلمین مروی رئیس کنگره جهانی حضرت رضا(ع) و سخنرانی کلیدی رئیس جمهور محترم جناب آقای دکتر پزشکیان را خواهیم داشت که علیرغم مشغلههای متنوع و سنگین، بطور خاص برای حضور در اجلاسیه بینالمللی ششمین کنگره جهانی حضرت رضا(ع) به مشهد مشرف میشوند و البته سفری معنوی در دهه کرامت برای تجدید عهد با امام رضا(ع) است. در مراسم اختتامیه همچنین سخنرانی دکتر میشل کعدی، ادیب، شاعر و نویسنده مسیحی و استاد دانشگاه روح القدس ماورنی ها لبنان تحت عنوان امام رضا(ع) نهایت کمال و همچنین خانم منی بعزاوی، شاعر و صاحب دیوان شعر در مقام امام رضا(ع) و عضو مطالعات صوفی تونس و همچنین سخن شیخ علی گابریل لیندرو از بنیانگذاران فدراسیون نهادهای اسلامی آرژانتین را خواهیم داشت.
روز ۱۶ اردیبهشت هم یک نشست بسیار مهم با حضور فرهیختگان و چهرههای انقلابی تحت عنوان حصر و نسل کشی را بصورت تعاملی در دانشگاه امام رضا(ع) خواهیم داشت که شخصیت های مثل آقای مسعود شجره از انگلستان، خانم ویلوت داغر، فعال حقوق بشر در فرانسه و خانم مرضیه هاشمی خبرنگار و مجری معروف پرس تی وی، شیخ خلیل افرا رئیس شورای افتا بوشهر و شیخ علی شبا چالا مدیر موسسه اسلامیک پالس پاکستان و همچنین شیخ عبدالواحد خواجوی امام جمعه اهل سنت شیراز تعامل و سخنرانی خواهند داشت. واقعا نمی توانیم مردم مظلوم غزه که تحت قحطی، حصر و کشتار جمعی قرار دارند و مصداق زیرپا گذاشت کرامت انسانی و ضایع شدن حقوق بشر بصورت فراگیر هستند را در صحنه بین الملل و زیر پرچم امام رضا (ع) تنها بگذاریم.
پایان بخش سخن من این روایت علی بن شعیب باشد که میگوید: «خدمت حضرت رضا(ع) رسیدم، از من سئوال کردند زندگیِ چه کسی از همه بهتر است؟ عرض کردم: سرور من، شما بهتر میدانید، حضرت فرمودند: آنکه زندگی دیگری در پرتو زندگانی او خوش باشد. بعد فرمودند: علی میدانی زندگی چه کسی از همه بدتر است؟ عرض کردم شما داناترید، فرمودند: کسی که دیگران در سایهاش نیاسایند. مجدد خطاب به علی بن شعیب میفرمایند: با کارهای خوش همجوار باشید که البته این رویه گریزپاست که وقتی این روحیه از قومی گرفته شد، دیگر باز نمیگردد. یا علی؛ بدترین مردم کسی است که خیرش به کسی نرسد، غذایش را تنها خورد و خدمتکارش را شلاق زند».
نظر شما