ایشان «سوء سریرة» را یکی از مرضهای قلبی انسان برشمرد و در توضیح آن گفت: این بیماری حالتی است که ارتباط انسان با خدا و خَلق دو جور باشد؛ به تعبیر دیگر، خودش را به مردم اینگونه نشان دهد که انسان خوبی است؛ ولی در باطن و قلب و نیات و اعمالش غیر از آن باشد که مرضیّ خداست. وقتی روح و نیات انسان، ناپاک و غیر الهی شد، قلب مریض میشود. گناهان چنان قلب انسان را بیمار میکند که اگر آن را درمان و اصلاح نکند، حتی کافر میشود؛ چنانکه در آیه 125 سوره توبه به این حقیقت اشاره شده است: «وَ أَمَّا الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزَادَتْهُمْ رِجْسًا إِلَی رِجْسِهِمْ وَ مَاتُوا وَ هُمْ کَافِرُونَ». این در حالی است که ملاک محاسبه اعمال نزد خداوند، باطن و نیات انسانهاست که در روز قیامت آشکار میشود و هیچ چیزی بدتر از شرمندگی و عذاب روحی حاصل از آن نیست! به همین خاطر، قلب سالم بهترین ذخیره برای قیامت معرفی شده است.
این استاد اخلاق در ادامه، به مجموعهای از احادیث در تحسین خلوص نیت و تقبیح ناهماهنگی ظاهر و باطن یا ریاکاری و نیز بیان عواقب و آثار هر یک از آنها پرداخت. طبق روایات، کسی که عمل خیر اندک خود را مخفیانه و برای خدا انجام دهد، خداوند در نهایت عمل او را برای دیگران نمایان میسازد و هر که عمل بسیار خود را، ولو با تحمّل رنج جسمی و شبزندهداری، برای مردم انجام دهد، خداوند اعمال او را در چشم کسانی که اعمالش را میشنوند اندک جلوه میدهد. همچنین بندهای که کار شرّی را در نهان به جا آورد، خداوند با گذشت زمان، شرّ او را نمایان میکند. کسی که ظاهرش بهتر از باطنش باشد، کفه میزان اعمالش سبک خواهد بود؛ علاوه بر اینکه خداوند عملی را که حتی ذرهای ریا در آن باشد، اصلا نمیپذیرد! و عذاب کسی که بخواهد با دین خدا به دنیا و مقامات آن دست پیدا کند، بالاترین عذابها قرار میدهد.
وی با تأکید بر اینکه ریا آفت عبادات است و حتی اندکی از آن شرک محسوب میشود، به نکتهای بسیار مهم در این رابطه اشاره کرد و افزود: توصیه میشود تا میتوانید مستحبات را در خانه انجام دهید که کسی حتی خانواده مطلع نشود. البته این مطلب نباید منجر به ترک کار خیر از روی شرم و حیا شود؛ بلکه در مسائلی از جمله رعایت حدّ بالاتر حجاب شرعی یا یافتن پاسخ یک مسئله دینی، باید خجالت از دیگران را کنار گذاشت.
نظر شما