کبری صدریان، کارشناس طبقه‌بندی و فهرست‌نویسی اسناد سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، دراین‌خصوص، به خبرنگار ما گفت: اداره اسناد این سازمان، در راستای انجام‌وظیفه سازمانی خود در زمینه گردآوری، سازماندهی و ارائه خدمات در حوزه اسناد تاریخی به محققان و دانش‌پژوهان، اقدام به تشکیل مجموعه اسناد دیداری و شنیداری در بخش مخزن اسناد این آستان مقدس، کرده است.

وی ادامه داد: در این راستا، بخش دیداری و شنیداری اداره اسناد آستان قدس رضوی، رسالت جمع‌آوری منابع دیداری و شنیداری از قسمت‌های مختلف این مجموعه بزرگ موقوفاتی را به‌منظور جلوگیری از امحای این منابع و تقویت حافظه دیداری و شنیداری این آستان مقدس، برعهده دارد.

صدریان، بیان کرد: این منابع بسیار ارزشمند شامل «نوارهای کاست صوتی»، «سی دی»، «فیلم دی وی کم»، «فیلم مینی دی وی کم»، «فیلم وی اچ اس»، «فیلم بتا کم» و «نگاتیو عکس» می‌شود که از مؤسسات مختلف آستان قدس رضوی توسط کارشناسان بخش دیداری و شنیداری اداره اسناد جذب و به این بخش، انتقال داده شد.

وی افزود: این منابع مربوط به مراکز و مؤسساتی همچون معاونت تبلیغات اسلامی حرم مطهر رضوی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مرکز ارتباطات و رسانه آستان قدس رضوی و بخش دیداری و شنیداری کتابخانه مرکزی این آستان مقدس، می‌شود.

معرفی محتوای منابع

کارشناس طبقه‌بندی و فهرست‌نویسی اسناد آستان قدس رضوی گفت: محتوای این منابع شامل مراسم برگزارشده به مناسبت‌های گوناگون مذهبی و ملی در بخش‌های مختلف حرم مطهر امام رضا (ع)، تلاوت ادعیه، مداحی‌ها، سخنرانی‌ها، همایش‌ها، مسابقات قرآنی و ورزشی، جشنواره‌ها، افتتاحیه‌ها، فیلم‌های بازدیدها و نشست‌های مطبوعاتی مسئولین آستان قدس رضوی، می‌شود.

وی ادامه داد: همچنین می‌توان به موضوعاتی نظیر مجموعه درس‌هایی از قرآن، سلسله‌نشست‌های «دین، نشاط، زندگی»، گروه‌های بازدیدکننده از حرم مطهر، سلسله مباحث کلام اسلامی، ازدواج‌های دانشجویی و مهارت‌های زندگی، کارگاه‌های آموزشی و پروژه‌های آستان قدس رضوی، اشاره کرد.

وی بیان کرد: بازدیدهای تولیت و قائم‌مقام تولیت آستان قدس رضوی از بخش‌های مختلف مجموعه، مستندهای مرتبط با این آستان قدس، مراسم غبارروبی و تعویض سنگ ضریح مطهر، نصب ضریح مطهر، کلیپ‌های معرفی بخش‌های مختلف آستان قدس رضوی و برنامه‌های تلویزیونی آستان قدس به زبان‌های فارسی، عربی و انگلیسی، از دیگر موضوعات منابع دیداری و شنیداری انتقالی به اداره اسناد، است.

صدریان، افزود: منابع انتقالی از دانشگاه علوم اسلامی رضوی نیز، دربردارنده مجموعه سخنرانی استادان و درس‌های کلاس‌های دانشگاه و همچنین درس حکمت استاد انصاری، است.

مراحل انجام پروژه

کارشناس طبقه‌بندی و فهرست‌نویسی اسناد آستان قدس رضوی اظهار کرد: پروژه آماده‌سازی اولیه، مرتب‌سازی و درج لیبل و نوشتن متا دیتای موجود بر روی نوارهای انتقالی از بخش‌های مختلف این آستان مقدس، از ۱۴ فروردین‌ماه ۱۴۰۳ با مشارکت کارشناسان این سازمان آغاز و در اسفندماه سال گذشته، به پایان رسید.

وی گفت: در این راستا، ابتدا این نوارها از کیسه‌ها و کارتن‌های مربوط خارج شد. در ادامه باتوجه‌به نگهداری از آن‌ها در شرایط نامناسب (در زیرزمین و انبارهای مراکز و مؤسسات مربوطه)، گردوغبار نوارها، تمیز شد.

صدریان، افزود: سپس این منابع لیبل‌گذاری شده و به آن‌ها شماره ثبت اولیه داده شد و در کارتن‌های پلی پروپلین مخصوص اسناد و مدارک که قابلیت محافظت در برابر گرد و غبار و رطوبت را دارد و همچنین ضد اسیدی است، جای‌گذاری شد.

وی، ادامه داد: در مرحله بعدی، این نوارها دسته‌بندی شده و اطلاعات نوارها یادداشت و متا دیتای مربوطه از آنها استخراج شد.

همچنین با طراحی کاربرگه مربوط به هر سازمان و نهاد آستان قدس رضوی، مواردی همچون شماره ثبت، نام سخنران یا مداح، موضوع، مکان، تاریخ، نوع دوربین و نوار و توضیحات مربوطه در کاربرگه مورد نظر، ثبت شد.

لزوم راه‌اندازی پایگاه منابع دیداری و شنیداری

کارشناس طبقه‌بندی و فهرست‌نویسی اسناد آستان قدس رضوی، تصریح کرد: تمامی این مراحل در راستای طبقه‌بندی و ساماندهی اولیه نوارها انجام شد، چنان‌که در مرحله بعدی، این نوارها باید در دستگاه‌های مخصوص خود قرار داده شود و محتوای آنها، مورد بررسی، قرار گیرد.

وی، افزود: همچنین سپس مراحل پشتیبان‌گیری و تبدیل نوارهای کاست نفیس و ارزشمند موجود در بخش دیداری و شنیداری اداره اسناد به فرمت‌های دیجیتال استانداردو ذخیره از این منابع در محمل‌های ذخیره‌ساز سازمان، در راستای جلوگیری از نابودی این نوارها در سال‌های آینده، انجام شد.

صدریان، گفت: علاوه بر این، باید پایگاه تخصصی منابع دیداری و شنیداری در راستای جست‌وجو پذیربودن این منابع برای محققان و امکان ایجاد ارزش افزوده برای سازمان، ایجاد شود.

وی، خاطرنشان کرد: منابع دیداری- شنیداری، میراث ارزشمندی برای شناخت گذشته و ابزاری برای به تصویر کشیدن هویت‌های فرهنگی و تنوع جوامع در جهان امروز است که باید از آن حفاظت کرد تا برای نسل حال و آینده، باقی بماند.