با افزایش آمار طلاق در کشور، یکی از موضوعات پرچالش پس از جدایی، مسئله بازپس‌گیری هدایایی است که زوجین در دوران نامزدی یا پس از عقد به یکدیگر داده‌اند. سوالی که بسیاری از مراجعان به وکلای خانواده مطرح می‌کنند این است: آیا می‌توان هدیه‌ای را که در دوران زندگی مشترک داده شده، پس گرفت؟
براساس ماده ۸۰۳ قانون مدنی، هدیه‌ای که به صورت عین موجود باشد و مشمول شروط مشخصی باشد، می‌تواند قابل رجوع باشد. اما در عمل، بسیاری از این هدایا مصرف‌شدنی بوده یا در طول زندگی مشترک مستهلک شده‌اند. همچنین دادگاه‌ها معمولاً میان هدایای ساده و هدایای معوض (مثل مهریه یا اموال گران‌قیمت) تفاوت قائل می‌شوند.
اکبری، وکیل پایه یک دادگستری در این‌باره در گفت‌وگویی می‌گوید: اگر هدیه در دوران نامزدی داده شده باشد و رابطه زوجیت رسمی برقرار نشده باشد، قانون به فرد اهداکننده اجازه می‌دهد که هدیه را بازپس گیرد. اما پس از ثبت رسمی ازدواج، هدایا به عنوان بخشی از زندگی مشترک تلقی می‌شوند و بازپس‌گیری آن‌ها به سادگی ممکن نیست، مگر در موارد خاص.
وی ادامه داد: برخی پرونده‌ها نیز وجود دارند که در آن شوهر پس از طلاق درخواست بازپس‌گیری خودرو یا جواهرات گران‌قیمتی را دارد که به همسر سابقش هدیه داده است. این دعاوی اغلب به نتیجه نمی‌رسند، مگر آن‌که فرد بتواند ثابت کند که هدیه مشروط بوده یا به قصد خاصی داده شده که تحقق نیافته است.
این وکیل دادگستری گفت: اگر هدیه‌ای که داده شده عین آن موجود باشد و اهداکننده بتواند اثبات کند که هدیه بدون قصد تملیک دائمی بوده یا با شرطی خاص داده شده که آن شرط تحقق نیافته، ممکن است امکان بازپس‌گیری وجود داشته باشد. اما در غالب موارد، هدایا پس از طلاق قابل پس‌گیری نیستند.
وی افزود: قانون مدنی در مواد ۸۰۳ و ۸۰۴ درباره هبه و شرایط رجوع به آن صحبت کرده، اما در خصوص هدایا بین زوجین صراحت ندارد. رویه قضایی نیز در این زمینه متفاوت است و قاضی بسته به شرایط و مدارک پرونده، تصمیم می‌گیرد.
اکبری در پایان گفت: به مردم توصیه می‌کنم حتماً اسناد و مدارک هدیه دادن را نگه دارند و اگر قصد مشروط بودن دارند، آن را کتبی ذکر کنند. همچنین توجه داشته باشند که هدیه دادن به معنای انتقال کامل مالکیت است و صرف ناراضی بودن بعداً دلیلی برای پس گرفتن آن نخواهد بود.
نظر شما