خبرنگار قدس در گفت‌وگو با پیازکاران کشور، وضعیت نابسامان این قشر زحمتکش را به تصویر کشیده است. مشکلات عدیده‌ای که از کمبود حمایت‌های دولتی گرفته تا هزینه‌های سرسام‌آور تولید و دسترنجی که در فصل برداشت کیلویی هزارو۵۰۰ تومان هم خریدار ندارد، آنان را در گردابی از زیان‌های مالی و ناامیدی فرو برده است.

جالب اینجاست به گفته مسعود اسدی، قائم مقام مجمع ملی کشاورزان کشور در حالی‌که برخی از پیازکاران به خاطر افت قیمت تمایلی به برداشت محصولات خود ندارند، واسطه‌ها پیازی را که مفت از کشاورزان خریده‌اند به بهانه‌هایی نظیر اختلال اندک در سیستم حمل‌ونقل در هفته گذشته قیمت را ۲۰ تا ۳۰ هزار تومان در هر کیلو بالا برده‌اند. این گزارش، حاصل هم‌صحبتی با تعدادی از این کشاورزان است که دغدغه‌ها و چالش‌های پیش روی خود را با ما در میان گذاشته‌اند.

نادر تشریفی یکی از کشاورزان در توضیح وضعیت بحرانی پیازکاران اظهار کرد: کشاورزان با مشکلات متعددی دست‌وپنجه نرم می‌کنند که این مشکلات منجر به زیان‌های مالی سنگین و ناامیدی از آینده کشاورزی شده است. به گفته وی، قیمت پیاز به پایین‌ترین سطح خود رسیده این در حالی است که فشار تورم افسارگسیخته و هزینه‌های بالای تولید کمر کشاورزان را شکسته است.

این کشاورز اجاره‌بهای زمین در بناب و کردستان را ۱۵۰ تا ۳۰۰ میلیون تومان برای هر هکتار عنوان کرد و گفت: هزینه تهیه نوار تیپ برای هر هکتار ۳۰ تا ۵۰ میلیون تومان است و هزینه سم برای هر هکتار که پیش‌تر ۱۵ تا ۲۵ میلیون تومان بود، امسال به ۶۰ تا ۷۰ میلیون تومان رسیده است.

تشریفی ادامه داد: قیمت بذر پیاز قرمز نیز از یک میلیون تومان در سال گذشته به ۵/۴میلیون تومان در سال جاری افزایش یافته و برای هر هکتار ۲۰کیلوگرم بذر مورد نیاز است. دستمزد کارگر نیز افزایش یافته و از ۵۰۰هزار تومان در سال گذشته به یک میلیون تومان در سال جاری رسیده است.

وی با اشاره به اینکه هزینه برداشت پیاز از زمین توسط کارگر برای هر هکتار ۱۵۰ تا ۱۸۰ میلیون تومان بوده و پیش‌بینی می‌شود امسال افزایش یابد، گفت: هزینه کود (شیمیایی یا مرغی) برای هر هکتار ۳۰ میلیون تومان است تا کیفیت محصول مطلوب باشد. هزینه انبارداری نیز به ازای هر کیلو ۵۰۰ تومان است.

این کشاورز تأکید کرد: به‌طور مصداقی برای برداشت ۹۰ تن پیاز مجموع هزینه‌ها به ۷۷۵ تا ۷۹۵ میلیون تومان می‌رسد. با تقسیم این هزینه بر ۹۰ تن محصول، هزینه هر کیلوگرم پیاز برای کشاورز حدود ۹ تا ۱۰هزار تومان تمام می‌شود. این در حالی است که شاید چند درصد از کشاورزان قادر به برداشت این مقدار باشند و میانگین برداشت آن‌ها ۵۵ تا ۷۵ تن است. هزینه‌های دیگری مانند کیسه، تور و کرایه ماشین نیز باید به این مبلغ اضافه شود که حساب نشد. در این میان از یک سو قطع برق موجب نابودی محصولات می‌شود و کشاورزان را از ادامه کار دلسرد می‌کند و از سوی دیگر بی‌ثباتی قیمت، صرفه اقتصادی محصولات را از بین برده و کشاورزان را زمینگیر کرده است.

وی با اشاره به اینکه کشاورزان با کمبود شدید کود شیمیایی هم مواجه شده‌اند، یادآور شد: قیمت کود در بازار آزاد به شدت افزایش یافته است. سال گذشته قیمت کود در بازار آزاد ۷۰۰ تومان بود؛ اما امسال به هزارو۳۰۰ تومان رسیده است. این افزایش قیمت به دلیل کمبود کود و قطعی برق رخ داده است. تشریفی گفت: کشاورزان به خریدار اصلی متصل نیستند و واسطه‌ها سود اصلی را می‌برند، وضعیت کنونی موجب شده برخی کشاورزان محصولات خود را دور بریزند و کسی پاسخگوی ضرر و زیان آن‌ها نیست.

این کشاورز همچنین با اشاره به اینکه چرخه تولید کشاورزی به شدت به کامیون‌داران وابسته است، تصریح کرد: اگر کامیون‌داران با مشکل مواجه شوند و اعتصاب کنند، محصول کشاورزان دور ریخته می‌شود. مثال این مشکل را در کشاورزان جنوب کشور دیدیم که هم قیمت پایین محصول و هم عدم جابه‌جایی به خاطر اعتصاب رانندگان، خسارت بسیار زیادی به آن‌ها وارد کرده است.

به گفته وی، یکی دیگر از مشکلات اساسی پیازکاران ناتوانی در رقابت در عرصه جهانی است که بخش مهمی از آن، به بسته‌بندی نامناسب و هدررفت محصول هنگام بارگیری و ارسال به کشورهای دیگر برمی‌گردد. متأسفانه، ارسال بارهای بی‌کیفیت توسط دلالان سودجو در زمان رونق بازار، ضربه مهلکی به تجارت بین‌المللی و کشاورزان وارد کرده است. در حالی که کشاورز محصول درجه یک تولید کرده، با ارسال بار بی‌کیفیت توسط دلالان، برند و اعتبار محصول او خدشه‌دار شده و فرصت رقابت در جوامع بین‌المللی از دست می‌رود.

یک کشاورز از بناب که نخواست نامش ذکر شود، گفت: قطع هفت ساعته برق و افزایش قیمت گازوئیل، کشاورزان را زمینگیر کرده است. این شرایط، با شرایط گذشته که کشاورزان با سطل از چاه آب می‌کشیدند، قابل مقایسه نیست.

وی انتقاد کرد که چرا دولت برق صنایع دیگر را قطع نمی‌کند و تنها فشار بر کشاورزان می‌آورد. قطع و وصل برق؛ با ۵/۲ ساعت قطعی در هر دوره، به شدت تولید را با مشکل مواجه می‌کند.

این کشاورز، وضعیت را بحرانی توصیف و از دولت خواست به جای آسیب به کشاورزی، از آن حمایت کند. وی افزود: پارسال به دلیل گرمای شدید و شیوع قارچ، بسیاری از کشاورزان تنها ۳۰ تن محصول در هکتار برداشت کردند، قیمت فروش نیز بسیار پایین بود، حدود ۱۰ تا ۱۵ هزار تومان. کشاورز از این شرایط بسیار ناراضی و دل آزرده است و از ناچاری و به سختی به کشاورزی ادامه می‌دهد.

علیرضا یوسفی دیگر کشاورز بنابی نیز گفت: آب رودخانه‌مان را بستند و به کارخانه شیشه‌سازی می‌دهند. این کارخانه‌ با استفاده از رانت، حقابه‌ کشاورزان را نمی‌دهد و به‌جای آن، پساب آلوده و تصفیه‌نشده‌ خود را از طریق لوله‌های زیرزمینی به زمین‌های ما می‌ریزد. این کار موجب آلودگی و شور شدن آب چاه‌های ما شده است. کشت گندم دیم در روستاها از بین رفته و کشاورزان مجبور به مهاجرت به استان‌های دیگر شده‌اند. بیشتر درد کشاورز از بی‌آبی و نبود زمین قابل کشت است.

یوسفی افزود: دولت به صنعت و صنایع اولویت داده و کشاورز را قربانی کرده است، درحالی‌که کشاورزی ستون اقتصاد و تولید اصلی منابع غذایی است. پرسش این است چرا آب کشاورز قطع می‌شود، در حالی که آب برای صنعت وجود دارد؟ اگر حقابه کشاورزی منطقه برای کشت گندم تأمین شود، با کاشت گندم، بسیاری از کشاورزان درآمد متوسط و گذران زندگی خواهند داشت و نیازی به مهاجرت به استان‌های دیگر برای کشت محصولات آب‌بر مانند پیاز نخواهند داشت.

یوسفی با اشاره به اینکه متولیان این حوزه تاکنون هیچ محصول کم‌آب‌بری را معرفی و ترویج نکرده‌اند، افزود: ما فقط در اخبار شاهد برگزاری جلساتشان هستیم و کشاورزان را به‌صورت دستوری به کاشت محصولات کم‌آب‌بر تشویق می‌کنند؛ اما نه بذر و نه محصولی جدید ارائه نمی‌دهند. درنهایت نیز تمام مشکلات کم‌آبی کشور را متوجه کشاورزان مظلوم می‌کنند.

جعفر ناصری دیگر کشاورز پیازکار نیز تأکید کرد: بی‌توجهی مسئولان و نبود حمایت دولتی در زمینه‌های مختلف، به‌ویژه حمل‌ونقل، موجب افزایش هزینه‌های تولید و عدم رقابت با تولیدکنندگان خارجی شده است.

وی از نبود دانش و فناوری در کشاورزی ایران به عنوان یکی از عوامل اصلی مشکلات پیازکاران یاد کرد. وی افزود: عدم استفاده بهینه از ظرفیت آب و هوای مناطق کوهستانی، فرصت‌های کوتاه کشاورزی و نبود بذرهای زودرس به کاهش بهره‌وری و افزایش هزینه‌ها منجر شده است.

ناصری با اشاره به قیمت بالای بذرهای زودرس موجود در بازار، این موضوع را به عنوان یکی از موانع اصلی پیشرفت کشاورزی معرفی کرد.
وی همچنین بر افزایش هزینه‌های تولید در برابر قیمت‌های پایین فروش، به عنوان عاملی دیگر در کاهش رقابت‌پذیری محصولات کشاورزی تأکید کرد و گفت: این عامل، توان رقابت‌پذیری محصولات ایرانی را در بازارهای جهانی به شدت کاهش داده است.

وی با اشاره به تحریم‌ها و مافیای بازار، به محدودیت دسترسی به سموم بیولوژیک و سازگار با محیط زیست با دوره کارنس کوتاه‌تر اشاره کرد و گفت: استفاده از سموم خارجی با دوره کارنس طولانی‌تر، به عنوان عاملی مهم در کاهش صادرات محصولات کشاورزی ایرانی مطرح شد.

ناصری به چالش دیگر در کشاورزی ایران، یعنی تقسیم‌بندی اراضی میان وراث اشاره کرد و گفت: این امر، منجر به کوچک‌تر شدن اراضی کشاورزی و عدم امکان مکانیزه کردن آن‌ها شده است. در نتیجه، این اراضی به قطعات کوچک و ویلایی تبدیل شده‌اند که بهره‌وری و بازدهی را کاهش می‌دهد.

اکبر وفایی دیگر کشاورز کشورمان نیز گفت: کشاورز از زمان کاشت تا برداشت محصول، دائم در معرض استرس است. حتی پارسال، برخی کشاورزان محصول خود را فروختند و چک دریافت کردند؛ اما هنوز پول خود را نگرفته‌اند و چک‌ها پاس نشده است. او خواستار برخورد جدی مراجع قضایی با این افراد شد تا پول متعلق به کشاورزان به آن‌ها بازگردانده شود.

محمد دشتبان دیگر فعال حوزه کشاورزی نیز با ابراز تأسف از بی‌توجهی ارگان‌ها به کشاورزان پیازکار جنوب، خواستار حمایت دولت و رفع موانع تولید ازجمله تعرفه‌های غیرضروری و گرانی ابزارآلات کشاورزی شد. وی گفت: وضعیت کشاورزان جنوب بسیار وخیم است. بهتر است از همین حالا به فکر کشت پیاز قرمز بناب باشند تا ضررهای احتمالی را به حداقل برسانند. اگر کشاورزان منطقه ما هم دچار ضرر شوند، وضعیت بدتری خواهیم داشت.