استاد گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد در نشست تخصصی بررسی ابعاد قاچاق سوخت با محوریت خراسان رضوی با اشاره به وجود تفکر رانتی در جامعه، اظهار کرد: چندین سال پیش که واردات خودرو ممنوع بود فوتبالیست‌ها به عنوان جایزه می‌توانستند خودرو وارد کنند و متاسفانه این تفکر در همه سطوح جامعه وجود دارد.
احمدرضا اصغرپور ماسوله افزود: نباید به جای اعطای جایزه، به افراد امتیاز اختصاصی داد این کار غلطی است و خودش منشأ اقتصاد در سایه و مواردی شبیه قاچاق است. اگر موضوعی ممنوع است برای همه ممنوع است.
وی با بیان این مطلب که نباید یک فرایند مزایده یا مناقصه را با نیت خیری مخدوش کرد تاکید کرد: متاسفانه در زمینه سوخت نیز همین اتفاق می‌افتد با عنوان صدور بارنامه و با نیت خیر روندهای غیرقانونی مانند قاچاق را نادیده می‌گیرند. ایده اعطای رانت به عنوان تشکر یا جایزه زمینه را برای مسائلی چون قاچاق فراهم می‌کند و به مرور تبدیل به رویه می‌شود در حالی که در این گونه مسائل باید برای همه سختگیری کرد و استثنا قائل نشد.
قاچاق مولودی ناتوان است
کارشناس مبارزه با قاچاق سوخت در این نشست با بیان اینکه قاچاق به باز تولید خود می‌انجامد، گفت: این پدیده مولود ناتوانیست که فعالیت سالم اقتصادی را تهدید می‌کند و به توانایی اقتصادی نمی‌انجامد.حسین بیرانوند با اشاره به اینکه قاچاق فرصت‌سوزی است، ادامه داد: فرصت رشد و توسعه فردی و اجتماعی را از افراد و جوامع درگیر سلب می‌کند. وی افزود: اگرچه مطالعه دقیقی بر شبکه‌های قاچاق صورت نگرفته اما شاید بتوان آن را با فعالیت‌های سوداگرانه مقایسه کرد فعالیت‌هایی همانند شرکت‌های هرمی یا بورس که شمار زیادی در آن متضرر می‌شوند و نفع حداکثری افراد فرصت طلب معدودی را به دنبال دارد.
قاچاق، یکی از نتایج کنترل دولتی قیمت‌هاست
مدیرعامل خانه هم افزایی انرژی و آب نیز در نشست گفت: در حال حاضر موضوع قاچاق سوخت تنها یک موضوع اقتصادی نیست بلکه موضوعات سیاسی، امنیتی و مسائل اجتماعی بسیار پیچیده‌ای در لایه‌های عمیق این پدیده ایجاد شده که نیازمند واکاوی است.محمدرضا فلفلانی افزود: یکی از علل ریشه‌ای این موضوع اختلاف قیمت بین سوخت در داخل کشور با خارج از مرزهاست که تقریباً یک اختلاف حدود ۲۰ برابری وجود دارد. از جمله علل دیگر می توان به فاصله طبقاتی، نبود اشتغال مناسب و پایدار اشاره کرد که می‌توان گفت موضوعات اجتماعی به مراتب از موضوعات اقتصادی حتی در این مسئله پررنگ‌تر هستند.
نظام توزیع فعلی در زمینه بنزین ناکارآمد است
وی ادامه داد: در حوزه بنزین سه دهک پردرآمد جامعه ما بیش از ۵۰ درصد یارانه بنزین و سه دهک کم درآمد، بسیار عدد پایین‌تری را دریافت می‌کنند و این مسئله نشان دهنده این است که نظام توزیع فعلی به صورت خاص در حوزه بنزین بسیار ناکارآمد بوده و نیازمند اقدامی عاجل است.مدیرعامل خانه هم‌افزایی انرژی و آب با اشاره به چرخه‌های معیوب موجود گفت: کنترل دولتی بر قیمت‌ها و وجود یارانه باعث شده صنایع زیرساختی کشور به نوعی تضعیف شوند و آنطور که باید و شاید پیشرفت نکنند چون همه این عوامل در نهایت روی‌هم بر کسری بودجه دولت اثرگذار است. و از طرفی فشارهای اجتماعی نیز طی زمان برای بدنه حکمرانی، الزامی برای تشدید کنترل دولتی بر قیمت‌ها ایجاد می‌کند که یک چرخه معیوب است.
فلفلانی افزود: یکی از نتایج کنترل دولتی قیمت‌ها می‌تواند بروز پدیده قاچاق و بازار سیاه باشد و این چرخه مجدد بر روی کسری بودجه و زیان‌ده‌شدن شرکت‌های دولتی و زیرساختی اثرگذار می‌شود.
راهکار مداخلات غیر قیمتی برای کاهش مصرف بنزین موثرتر است
استاد گروه اقتصاد اسلامی پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد در این نشست با بیان اینکه هیچ‌کدام از نظام‌های قیمت‌گذاری در سال‌های اخیر نتوانسته آنطور که باید و شاید جلوی معضلات را بگیرند گفت: افزایش قیمت بنزین توسط دولت نتوانست جلوی مصرف را بگیرد اما برعکس با مداخلات غیرقیمتی به ویژه در زمانی که برای اولین بار کارت سوخت اجرا شد، شیب مصرف بنزین به شکل قابل توجهی کاهش پیدا کرد، حالا چه درست چه اشتباه، اما چنین نتیجه‌ای به همراه داشت.
علی مصطفوی ثانی ادامه داد: از آنجایی که دولت‌ها هیچگاه هکارهای دقیقی برای توسعه در بخش‌های مختلف نداشته‌اند همیشه با کارت انرژی ارزان بازی کردند. به عنوان مثال در مناطق حاشیه‌ای هیچ راهکار توسعه بلند مدتی وجود نداشته و با وجود چالش‌های مختلف آب و هوایی و امنیتی، مسیرهای درآمدزایی مشروع برای مردم ایجاد نکرده در نتیجه از ابزار سوخت ارزان و فروش در آن طرف مرز به عنوان راهکار برای تثبیت جمعیت و ایجاد درآمد پایدار برای مردم استفاده شده است.
وی با اشاره به مسئله چسبندگی و وابستگی مسیر افزود: در کشور ما خودروهایی تولید می‌شود که دو برابر مصرف جهانی سوخت ی‌سوزانند و نمی‌توان انتظار داشت با دو برابر شدن قیمت سوخت کاهش مصرف ایجاد شود این اتفاق در اقتصاد به چسبندگی مسیر معروف است که به نوعی وابستگی به همان شیوه قبلی است. در حالی که باید راهکارهای غیر قیمتی دیگری همچون کمک به کاهش سفرهای شهری توسعه حمل و نقل عمومی و یا جایگزین کردن خودرو کم‌مصرف فکر کرد.
نظر شما