عید غدیر صرفاً یک واقعه تاریخی نیست که سالانه در تقویم گرامی داشته شود؛ بلکه نقطه عطفی تمدنی در تاریخ اسلام است. غدیر، تبیین نقشه راهی است که اسلام برای اداره جامعه در نظر گرفته؛ راهی که با تعیین رهبری شایسته، الهی و معصوم آغاز می‌شود و تا بنای تمدنی برخاسته از وحی ادامه می‌یابد. فهم درست از غدیر، کلید بازگشت جهان اسلام به خویشتن خویش و بازیابی هویت تمدنی آن است.

غدیر؛ محور وحدت، نه تفرقه

یکی از بزرگ‌ترین پیام‌های غدیر، ایجاد وحدت واقعی در جامعه اسلامی است؛ وحدتی نه بر پایه مصلحت‌اندیشی‌های مقطعی یا منافع قومی و سیاسی، بلکه بر مبنای محوریت «ولیّ» الهی. غدیر می‌گوید جامعه بدون رهبر الهی، جامعه‌ای پراکنده و بی‌جهت است. آنچه در غدیر رخ داد، تلاش پیامبر(ص) برای متمرکز کردن دل‌ها و عقول مسلمانان بر یک شاخصه روشن و خدشه‌ناپذیر بود؛ ولایت علی(ع). از این منظر، غدیر نه عامل اختلاف، بلکه رمز وحدت حقیقی حول امامی است که ویژگی‌هایی چون علم، شجاعت، تدبیر و عصمت را در بالاترین سطح داراست.

تمدن بدون رهبری، سراب است

تمدن‌سازی بی‌تردید نیازمند یک مرکز ثقل فکری، معنوی و اجرایی است. تاریخ نشان داده جوامعی که فاقد رهبری منسجم و معیارمند بوده‌اند، یا گرفتار استبداد شده‌اند یا در ورطه هرج ‌و مرج فرو رفته‌اند. غدیر با تعیین رهبری برخاسته از وحی، الگویی معرفی می‌کند که نه‌ تنها از پراکندگی جلوگیری می‌کند، بلکه تضمین می‌کند حرکت اجتماعی در مسیر هدایت الهی باقی بماند. رهبری غدیری، تلفیقی از دانش بی‌پایان، شجاعت در تصمیم‌گیری، عصمت در اندیشه و عمل و دلسوزی برای امت است.

چالشی برای مدل‌های غیرالهی

فرهنگ غدیر، در بنیان خود چالشی جدی برای همه مدل‌های سکولار و مادی‌گرا در حکمرانی است. در عصر حاضر که مکاتب لیبرالیسم، اومانیسم، ماتریالیسم و سکولاریسم هر یک مدعی ارائه نظام سیاسی کارآمد هستند، غدیر با صراحت می‌گوید تنها مدلی که می‌تواند جامعه‌ای سعادتمند، منسجم، عادلانه و رشدیافته بسازد، مدلی است که بر اساس ولایت الهی طراحی شده باشد. این نگاه، انسان را نه موجودی خودبنیاد، بلکه خلیفة‌الله و عبد خدا می‌بیند؛ و جامعه را نیز بستری برای تحقق ارزش‌های الهی، نه منافع فردگرایانه و دنیوی.

غدیر؛ تلفیق قانون و ولایت

مدل حکومتی غدیر، یک نظام صرفاً قانونی یا صرفاً کاریزماتیک نیست؛ بلکه ترکیبی هماهنگ از قانون الهی و ولایت مجری آن است. پیامبر(ص) با بیان «من کنت مولاه فهذا علی مولاه» به صراحت اعلام کرد ولایت نه صرفاً یک محبت قلبی، بلکه یک موقعیت اجتماعی، سیاسی و مدیریتی است. در ادامه نیز با دعای «اللهم والِ من والاه و عادِ من عاداه»، همراهی مردم با این ولایت را شرط پایداری جامعه معرفی کرد. این پیوند میان مردم و امام، ضامن سلامت اجتماعی، مشروعیت حکومت و اجرای عدالت است.

تمدن اسلامی با رنگ الهی

غدیر، جامعه‌ای را ترسیم می‌کند که در آن همه مناسبات انسانی بر مبنای وحی و هدایت الهی تعریف شده‌اند. تمدن اسلامی برخاسته از غدیر، تمدنی است خدامحور، معادمحور، عدالت‌محور و عقل‌گرا که با همه شالوده‌های تمدن سکولار در تعارض است. در چنین تمدنی، هدف حکومت فقط پیشرفت مادی یا حفظ نظم اجتماعی نیست، بلکه رساندن انسان به کمال و قرب الهی است.

امروز، بیش از هر زمان دیگر، امت اسلامی به بازگشت به غدیر نیاز دارد. اگر می‌خواهیم از بن‌بست تمدنی، بحران هویتی، آشفتگی فکری و استضعاف سیاسی رهایی یابیم، باید از غدیر آغاز کنیم. احیای فرهنگ غدیر، یعنی پذیرش این حقیقت که بدون ولایت الهی، اسلام نه کامل است و نه کارآمد و تمدنی که بر محور غدیر ساخته می‌شود، تمدنی است الهی، عادلانه، پیشرفته و انسانی.