در میدانی که قرآن کریم ۱۴ قرن پیش ترسیمش کرد، ملت ایران با تکیه بر «فَاسْتَقِمْ کَمَا أُمِرْتَ» (هود/۱۱۲) استوارتر از همیشه در خط مقدم جبهه توحید ایستاده‌است؛ جبهه‌ای که وعده الهی «وَ لَیَنصُرَنَّ اللَّهُ مَن یَنصُرُهُ» (حج/۴۰) را بر پیشانی تاریخ امروز حک کرده است.
گفت‌وگو با حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمد عابدی، استادیار و عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و پژوهشگر قرآن کریم، پرده از اسرار این پایداری ۴۴ ساله برمی‌دارد.
مقاومت راه اهل حق است
دکتر عابدی در ابتدا با بیان اینکه مقاومت از مباحث بسیار مورد نیاز جامعه اسلامی در این ایام است، می‌گوید: دشمنان اسلام درصددند مقاومت ملی کشور سرافراز ایران را بشکنند. اقامه توحید و جنگ با طاغوت «... وَ اجتَنِبُوا الطّاغوت» دو رسالت بزرگی است که خداوند برای پیامبران در نظر گرفته است و خداوند پیامبران بزرگ الهی را به تحمل موانع مسیر و پایداری برای رسیدن به هدف تکلیف می‌کند. نزول آیه ۱۱۲ سوره هود «فَأستَقِم کَمَا أُمِرتَ...» پرده از این برداشت که پیامبر اکرم(ص) برای محقق کردن هدف الهی، حتماً باید عنصر استقامت را درپیش بگیرد؛ مسیری که به‌شدت سخت و طی آن طاقت‌فرساست، ولی رسیدن به قله، نتیجه آن است. استقامت و مقاومت به این معناست که برای تحقق هدفی مشخص باید با موانع بجنگید و تا تأمین نشدن هدف، سرپا ایستاد و مشکلات را تحمل کرد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه می‌دهد: انتظار خداوند از بشر این است که «لا اله الا الله» را تحقق ببخشد. در سیاست، اقتصاد، زندگی اجتماعی و جهانی خود دستورهای خداوند را رعایت کند تا بتواند به سعادت و حیات طیبه برسد. خداوند انسان‌ها را ملزم به رعایت عدالت و حفظ کرامت انسانی در مسیر مدیریت زندگی می‌کند. تمام قوانین خداوند به نفع انسان است و خداوند از آن‌ها سودی نمی‌برد.
دکتر عابدی یادآور می‌شود: این هدف متعالی مخالفانی دارد. در برابر پیامبران، افرادی مستکبر و خودبزرگ‌بین وجود داشتند که در مقابل خداوند نیز می‌ایستند. هوای نفس، منیت‌های ملی، حزبی و سیاسی داشته و دارند و خود را ملاک قرار داده و براساس منافع شخصی و حزبی خود، قانون زندگی و حیات بشر را نوشته و معادلات جهانی را طراحی کنند. یکی از ویژگی‌های انسان طبق کلام الهی در آیه ۵ سوره قیامت این است که «یُرِیدُ ٱلإِنسَنُ لِیَفجُرَ أَمَامَهُ» دوست دارد آزادی بی‌انتها و بی‌حد و مرز داشته باشد. در اقتصاد به هر چیزی که می‌خواهد برسد، در سیاست، در حوزه نظامی و... قدرت بی‌انتها داشته و دیگران را به استثمار بکشد و دیگران در سایه او معنا شوند. این ویژگی برخاسته از بعد مادی انسان‌هاست و چنین افرادی که نتوانسته‌اند موفق به تربیت خود شده و بعد روحانی آن‌ها غلبه کرده و بر غرایز مادی خود پیروز شوند، به‌خاطر منافع شخصی خود در برابر قوانین الهی که منافع عمومی و مصلحت حقیقی جامعه و عموم مردم را تأمین می‌کند، ایستادگی کرده و حکومت‌های دینی و الهی را به چالش فرامی‌خوانند.
از فرعون تا ترامپ؛ رژیم‌های طاغوتی و ضرورت مقاومت توحید پایه
این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به آیه «اهدنا الصراط المستقیم» خاطرنشان می‌کند: راه مستقیمی که انسان می‌خواهد خدا به سوی آن هدایتش کند، مربوط به همه عرصه‌های زندگی (اقتصاد، سیاست، فرهنگ، تعاملات خانواده، تعاملات بین‌المللی و...) و راه بندگی خداوند در زندگی فردی و اجتماعی است. خدای متعال با قانون‌ها و بایدها و نبایدهایش راه زندگی مطلوب و حیات طیبه را به انسان ارائه می‌کند و اگر انسان تمام ابعاد زندگی را براساس آن قوانین مدیریت کند، به سمت سعادت و خوشبختی ابدی حرکت می‌کند. ویژگی صراط مستقیم الهی این است که منافع حقیقی عموم انسانیت را تأمین می‌کند. مدیریت زندگی بر مبنای راه‌های انحرافی یعنی افرادی که در برابر صراط مستقیم الهی ایستادگی می‌کنند؛ راه‌هایی را برای زندگی بشر معرفی می‌کنند که منفعت و سودش به خود آنان ختم می‌شود. آن‌ها انسانیت و کرامت انسانی را در نظر نمی‌گیرند. آن‌ها خود را «انا ربکم الاعلی» بشریت می‌دانند. تاریخ همواره شاهد چنین افراد و جریان‌هایی بوده است که صراط‌های غیرمستقیم را برای تدبیر حیات اجتماعی و سیاسی بر بشریت تحمیل کرده‌اند؛ صراط‌های فرعون‌ها، طاغوت‌ها، نمرودها، هیتلرها، ترامپ‌ها و... همه از این دست هستند.
وی می‌افزاید: با وجود جریان مخالف بندگی خداوند، جریان‌های مؤثر تدبیرکننده جهان، در دو قطب الهی و طاغوتی صف می‌بندند. پیامبران، متدینان، دینداران و... در قطب الهی و افرادی که دنبال منافع شخصی و حزبی و استثمار بشریت و تاراج هستی آنان هستند، در قطب مقابل قرار می‌گیرند و این‌گونه جنود رحمان و شیطان صف‌آرایی می‌کنند. این افراد با قتل، ترور و... انسان‌ها را به بردگی کشیده و مشکلات فراوان ایجاد می‌کنند. یهود منحرف از دین پیامبران الهی، عموماً سابقه درازی در قطب طاغوتی و تقویت آن دارد، براساس روایتی، در یک شب ۷۰ پیامبر را به قتل رساندند و صبح مغازه‌های خود را باز کردند، انگار هیچ اتفاقی نیفتاده است. جدی بودن خطر قطب طاغوتی در ایجاد مانع تا آنجاست که هیچ پیامبری نتوانست با آرامش، احکام الهی را در جامعه اجرا کند، بلکه همه مجبور به مقاومت، استقامت، پایداری و مخاطب «فاستقم» بودند تا بتوانند انسان‌ها و جوامع بشری و مناسبات آن‌ها را از بند غرایز نجات دهند و اقتصاد، سیاست، حکومت، اخلاق و... آنان را در افق الهی طراحی و مدیریت کنند.
راه ولایت، راهی بدون تسلیم؛ با ایمان و استقامت
دکتر عابدی با اشاره به آیه «فَاسْتَقِمْ کَما أُمِرْتَ» ادامه می‌دهد: ملتی که ایمان به هدفی دارد، ایمانش مقاومت تولید می‌کند. راز مقاومت پیامبران و ائمه(ع) و ملت‌ها، ایمان آن‌هاست. ملت ایران در عرصه جهانی با ایمان قوی به خدای متعال، توان ایستادگی یافت و به کسی اجازه تعرض نداد. ایمان به اینکه خداوند غیور است و اجازه نمی‌دهد آنانی که در راه خدا هستند تنها بمانند، ایمان به اینکه خداوند رسولان و یاوران خود را نجات می‌دهد و یاری می‌کند... این ایمان سبب می‌شود در مسیر خود و در برابر شیطنت‌ها استقامت داشته باشند. همچنان که بیشتر از ۴۰ سال است ملت ایران با مشکلاتی که استکبار به وجود آورده، در سایه ایمان مقاومت دارد. اگر عنصر ایمان و اعتقاد از آنان گرفته شود، مقاومت از هم می‌پاشد. به همین خاطر است که تمام تلاش دشمنان سست کردن ایمان است. پیامبران برای باز کردن راه الهی در جامعه، مجبور به ایستادگی بوده‌اند و آن‌هایی پیروز شدند که مردمشان نیز به نصرت الهی و لزوم تحمل مشکلات، سختی‌ها، دردها، رنج‌ها، کمبودها و تحریم‌ها ایمان داشتند. مؤمنان با این تفکر در برابر تحریم قریش در شعب ابیطالب پیروز شدند و در تحریم ظالمانه ۴۰ ساله با همه سختی‌های فلج‌کننده، خود را نباختند و دور ولی و رهبر خود را خالی نکردند. برخورداری از امت مؤمن، نقطه عطفی است که امام علی(ع) و امام حسن(ع) از آن به نحو کافی برخوردار نبودند ولی امامین انقلاب از چنین نعمت و فرصتی برخوردار هستند.
این مفسر قرآن کریم تصریح می‌کند: برای بقا در صراط مستقیم الهی و در مسیر اراده الهی، باید با موانع بجنگیم. همچنان که در آیه ۴ سوره بلد آمده است «لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فی کَبَد». انسان در سختی آفریده شده و با سختی دست و پنجه نرم می‌کند و با مقاومت و استقامت به هدف خود می‌رسد. روش ثابت خداوند در مدیریت و تربیت جهان بشریت این است که «ان مع العسر یسرا» آسانی‌ها در دل سختی‌ها و رشدها در دل رنج‌ها جاساز شده است. پس بشر باید عنصر مقاومت و استقامت را حفظ کند. در آیه ۴۵ سوره بقره آمده است «واستَعِینُواْ بٱلصَّبرِ وَٱلصَّلَوةِ» یعنی باید به‌طور مداوم از صبر و نماز برای استقامت و ارتباط با خداوند یاری گرفت.
استقامت توحیدپایه؛ شرط عبور از جنگ تحمیلی اخیر
وی با توجه به شرایط خاص جامعه اسلامی می‌گوید: برای عبور موفق از این مشکلات، ابتدا باید متوجه هدف اعلای خود باشیم. رسانه‌ها باید نشان دهند نظام اسلامی به نمایندگی از حکومت امام زمان(عج) هدفش تأمین کمال و سعادت انسانیت است. اگر این هدف و دوستان و دشمنانش درست معرفی شود، می‌توانیم انتظار داشته باشیم مردم برای تأمین این هدف بجنگند و پایداری و استقامت کنند. با این نگاه، هر آنچه هزینه مقاومت پنداشته می‌شود، سرمایه، ذخیره و تجربه دیده خواهد شد. همچنان که حضرت زینب(س) فرمود «ما رأیت الله جمیلا». در کربلا اگر مقاومتی صورت نمی‌گرفت، حکومت پادشاهی و موروثی مشروعیت پیدا می‌کرد. با مقاومت و استقامت حسین بن علی(ع) بود که خط انحرافی و صراط انحرافی حکومت‌داری افشا و برای همیشه رسوا شد. این امر یعنی خداوند تابلو صراط مستقیم را به برکت خون حسین بن علی(ع) برافراشت و جلوه‌ای از هدایت الهی به صراط مستقیم در عرصه سیاسی و اجتماعی و در کربلا و شام ظهور کرد. امام خمینی(ره) هم در برابر خبر شهادت فرزندش آقا مصطفی چنین رویکرد توحیدی داشت و آن را از الطاف خفیه الهی می‌دانست.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تصریح می‌کند: ما باید استقامت کنیم، حتی به قیمت جان یا کم‌برخورداری از بعضی نعمت‌ها. باید در برابر دشمنان خدا و دین خدا و انسانیت و کرامت ایستاد و این هدف را تأمین کرد. می‌دانیم ملت ایران حاضر نیست استقلال خود را با هیچ چیزی عوض کند، چون می‌داند استقلال یعنی روی پای خود ایستادن و در برابر غیر خدا سر خم نکردن. «لا اله الا الله» نیز که شعار هویتی اسلامی است و هر مسلمان ایرانی در نماز بارها به آن شهادت می‌دهد؛ به معنای استقلال از غیر خدا و فقط وابسته خداوند بودن است.
دکتر عابدی متذکر می‌شود: متأسفانه هنوز نتوانسته‌ایم مفاهیم قرآنی چون «لا اله الا الله» و توحید را در حوزه‌های سیاسی و اجتماعی به درستی تبیین کنیم. متفکران، نخبگان و کارشناسان جامعه موظف‌اند این مفاهیم را به‌گونه‌ای شفاف، روشن کنند. «لا اله الا الله» تنها یک شعار نیست، بلکه نماد «استقلال کامل بشریت از غیر خدا» است. انسان حق ندارد در برابر هیچ قدرتی سر خم کند. طبق آیاتی مانند ۳۳ سوره محمد، آیه اولی‌الامر؛ فقط باید از خداوند و رسول خدا و اولی‌الامرهایی که خدا معرفی می‌کند، اطاعت کنیم. ولی‌فقیه نیز در نظام ولایی اسلام، از سوی اولی‌الامر معصوم(ع) معرفی شده است. در این شرایط خاص، حفظ استقلال ملی و معنوی ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. استقلال ملی برای ایرانی‌ها منشاً قرآنی و توحیدی دارد، پس با مقاومت در برابر جبهه ضدخداوند می‌توانیم در مقابل استکبار موجود دوام بیاوریم و فردایی بهتر برای حیاتی برتر بسازیم. اگر هدف ما زندگی در کمال عزت باشد، باید مقاومت کنیم. تا زمانی که «لا اله الا الله» تنها در زبان و نماز باقی بماند و در تصمیمات سیاسی، فرهنگی و آموزشی ما ظهور نکند، نمی‌توانیم از تمامیت و استقلال خود دفاع کنیم. اگر اساس مقاومت را درک کنیم، در برابر هر گونه استثمار و سلطه مقاومت خواهیم کرد. ملت ایران در برابر آمریکا، اسرائیل و هر گردن‌کشی دیگری ایستاده است، چون تنها در برابر خداوند سر فرود می‌آورد و برای حفظ استقلال، هیچ چیزی که نشانی ذلت را بدهد، نمی‌پذیرد و این‌گونه است که ندای هیهات منا الذله از انحصار روز عاشورا و زمین کربلا خارج می‌شود و در قرن حاضر و در کشور ایران پرطنین‌تر از همیشه تاریخ به گوش می‌رسد و این شعار در میدان عمل، پایه‌های استقامت ملی ایرانیان غیور را استوارتر می‌کند.
نظر شما