دکتر سید محسن اصغری نکاح در همایش «رشد پس از سانحه؛ نگاهی روان‌شناختی به ۱۲ روز مقاومت، تاب‌آوری اجتماعی و وحدت ملی» که به همت مرکز مشاوره و سبک زندگی دانشگاه به دو صورت حضوری و مجازی ویژه کارکنان و اعضای هیئت‌علمی دانشگاه بین‌المللی امام رضا (ع) و خانواده‌های آن برگزار شد، به تبیین نظریه رشد پس از سانحه، به‌عنوان روشی مؤثر در مواجهه با بحران‌ها، پرداخت.
وی با اشاره به وضعیت فعلی کشور در مقابل حملات و تهدیدهای بین‌المللی و داخلی، عنوان کرد: در جنگ ١٢ روزه اسرائیل علیه ایران، کشور با هجوم‌های گسترده‌ای مواجه شد و تاکنون بر اساس آمار منتشر شده، هزار و ٣٠ نفراز هموطنان ازجمله سرداران و فرماندهان نظامی، دانشمندان هسته‌ای و مردم غیر نظامی حتی کودکان، به شهادت رسیده‌اند.
عدم پایبندی رژیم صهیونی به قوانین بین‌المللی و اخلاقی
وی با اشاره به جنایاتی که رژیم صهیونیستی طی دوم سال اخیر مرتکب شده است، بیان کرد: رژیم صهیونیستی به هیچ قاعده سیاسی، بین‌المللی و اخلاقی پایبند نیست و دست به هر جنایتی، می‌زند.
دکتر اصغری نکاح با اشاره به مشکلات پدافندی که در ساعات اولیه حمله اسرائیل به ایران به وجود آمد، توضیح داد: در ساعت‌های اولیه حمله، مشکلات زیادی بر کشور تحمیل شد، اما مردم در روز عید سعید غدیر در سراسر کشور، به‌ویژه در تهران که صدای پدافند هوایی شنیده می‌شد، با برگزاری مراسم و حمایت از نیروهای مسلح، نشان دادند که انسجام و همبستگی بی‌نظیری دارند.
وی، ادامه داد: نیروهای مسلح با حمایت مردم، پایگاه‌های منطقه‌ای آمریکا و اسرائیل را هدف قرار دادند و درخواست توقف عملیات و آتش‌بس داده شد و اکنون ما در حالت خاکستری قرار داریم که نه جنگ است و نه صلح و ضرورت افزایش سطح دفاعی کشور به دلیل نقض قوانین بین‌المللی و جنایات جنگی دشمنان، موردتأکید قرار می‌گیرد.
کنترل اضطراب با مدیریت صحیح و برنامه‌ریزی مناسب
وی در بخش دیگری از سخنانش در خصوص رشد پس از سانحه، بیان کرد: از نظر روان‌شناسی، پدیده‌های اجتماعی و روانی در سطح کلان بررسی می‌شود و جامعه در مواجهه با بحران‌ها، ازجمله حملات و بحران‌های اقتصادی و بهداشتی مانند کرونا، نشان داده است که استرس و اضطراب در سطح عمومی وجود دارد، اما مدیریت صحیح و برنامه‌ریزی مناسب، توانسته است این اضطراب‌ها را، کنترل کند.
این روان‌شناس، بیان کرد: نظریه رشد پس از سانحه به‌عنوان روشی مؤثر در مواجهه با بحران‌ها معرفی شده است که بر اساس آن، افراد و جامعه پس از مواجهه با رویدادهای سخت، می‌توانند رشد و توسعه یابند و در مفاهیم عمیق دینی و آموزه‌های اسلامی نیز، به آن تأکید شده است.
به گفته این استاد دانشگاه، کارهای پژوهشی نشان می‌دهد که بسیاری از افراد پس از تجربه حوادث، توانسته‌اند مشکلات خود را مدیریت کرده و حتی در مسیر رشد قرار گیرند. این فرایند که بر اساس نظریه‌های روان‌شناسی مانند نظریه رشد پس از سانحه و نظریه‌های معناگرایی است، بر اهمیت یافتن معنا در زندگی پس از رویدادهای دشوار، تأکید دارد.
وی افزود: افراد با مواجهه و بازسازی ادراکات خود، می‌توانند باورهای جدیدی درباره زندگی و هویت خود شکل دهند و این تغییرات می‌تواند منجر به احساس هویت ملی و فرهنگی قوی‌تر و انگیزه‌های جدید برای خدمت به کشور، شود.
به گفته این روان‌شناس، بحران‌هایی مانند کرونا، نشان دادند که در مواجهه با اپیدمی‌های جهانی، فرهنگ‌ها و جوامع چگونه واکنش نشان می‌دهند. در این بحران، مردم ایران با استفاده از امکانات و همکاری‌های جمعی، نقش مهمی در کنترل و مدیریت بحران، ایفا کردند.
وی با بیان این که رشد پس از سانحه، نتیجه تلاش افراد برای ساختن معنا و بازگردان تعادل به زندگی است، اذعان کرد: افرادی که معنای زندگی و هویت قوی‌تری دارند، در مقابل آسیب‌ها و استرس‌ها، مقاومت بیشتری نشان می‌دهند و آسیب‌های روانی کمتری را، تجربه می‌کنند.
به گفته این عضو هیئت‌علمی گروه روان‌شناسی دانشگاه فردوسی، اتفاقات سخت چون مرگ عزیزان، بیماری‌های لاعلاج، رنج و بلایای طبیعی و جنگ، باوجود معنا در زندگی، قابل‌تحمل می‌شوند.
تقویت روحیه ملی و مقابله با بحران‌ها
وی با تأکید بر اهمیت ارزش‌ها، باورها و هویت فرهنگی در تقویت روحیه ملی و مقابله با بحران‌ها، گفت: احساس هویت ملی و فرهنگی، به‌ویژه در شرایط بحرانی، می‌تواند نقش مؤثری در تقویت روحیه و توانمندی‌های جامعه ایفا کند و مسیر رشد و توسعه را، هموار سازد.
این عضو هیئت‌علمی دانشگاه فردوسی با اشاره به معنی‌سازی و رشد فردی و جمعی پس از حوادث و بحران‌ها، بیان کرد: حادثه، هرچند استرس‌زا و بحران‌آفرین، می‌تواند فرصتی برای رشد و توسعه فردی و اجتماعی باشد؛ چرا که با یافتن معنای جدید در زندگی، افراد و جامعه می‌توانند پس از سانحه رشد یابند. در جامعه ایرانی نیز این مهم وجود دارد و نیازمند تسهیل توسط روان‌شناسان و نهادهای مختلف است، تا بتوان از این فرصت بهره‌برداری کرد و اولویت‌های زندگی را، گسترش داد.
تعلق ایرانیان به وطن و فرهنگ
دکتر اصغری نکاح، در بخش دیگری از سخنانش در خصوص تعلق و پیوستگی روان‌شناختی ایرانیان به وطن و فرهنگ، گفت: حتی مهاجرانی که از وطن خود دور شده‌اند، همچنان این احساس تعلق را حفظ می‌کنند، همان‌طور که استاد فرشچیان در خارج از کشور، حس و بوی فرهنگ و ایرانی بودن سخن می‌گوید. این احساس تعلق، در بحران‌ها و حوادث تاریخی مانند دفاع مقدس و حملات دشمنان، باعث تقویت انسجام ملی و هویت فرهنگی، شده است.
وی اضافه کرد: بحران‌هایی مانند کرونا نیز نشان دادند، فرهنگ‌ها و جوامع چگونه با همکاری و استفاده از امکانات، مقاومت و رشد می‌کنند؛ افرادی که معنای زندگی و هویت قوی دارند، در مقابل استرس‌ها و آسیب‌ها مقاوم‌ترند و آسیب‌های روانی کمتری را، تجربه می‌کنند.
نقش تاریخ و پیشینه ایران در شکل‌گیری هویت ملی
این استاد دانشگاه، با اشاره به نقش تاریخ و پیشینه ایران در شکل‌گیری هویت ملی، توضیح داد: ایران در طول تاریخ، در مقابل تهاجمات خارجی، با ایستادگی و مقاومت، فرهنگ و هویت خود را حفظ کرده است؛ نمونه‌هایی مانند دفاع ۸ساله و مقاومت در برابر حملات مغول و اسکندر، نشان‌دهنده این است که در بحران‌ها، ایرانیان با ایستادگی و حفظ ارزش‌ها، نه‌تنها توانسته‌اند فرهنگ خود را تغییر ندهند، بلکه آن را، رشد دهند.
وی افزود: مقاومت مردم در مقابل حملات، حتی در شرایط سخت، نشان‌دهنده قدرت روحیه و فرهنگ مقاومت ایرانیان، است. نمونه‌هایی مانند مقاومت مردم دزفول در مقابل بمباران و حضور فعالانه در میدان‌های مقاومت، نشان می‌دهد که این تجربیات، موجب رشد فرهنگی، اجتماعی و روان‌شناختی شده‌اند و انسجام ملی را، تقویت کرده‌اند.
این روان‌شناس، با اشاره به اهمیت وطن‌دوستی، هویت ملی و معنی‌سازی در مواجهه با تهاجمات و بحران‌ها، تأکید کرد: این مفاهیم، می‌توانند روحیه ملی و انگیزه‌های مقاومت را تقویت کنند و مسیر رشد و توسعه کشور را هموار سازند.
همچنین، این حوادث، فرصت‌هایی برای آموزش، تقویت خانواده‌ها، سازمان‌ها و جامعه در جهت دفاع از وطن و ارزش‌های ملی فراهم می‌آورند. در مجموع، بحران‌ها و حوادث، اگر به‌درستی مدیریت شوند، می‌توانند منجر به رشد فردی، فرهنگی و ملی شوند و ایران را در مسیر توسعه و اقتدار، قرار دهند.
نظر شما