سد ژاوه، سدی در ۴۰ کیلومتری جنوب غربی مرکز استان کردستان بر روی رود ژاوه یکی از سرشاخه‌های پرآب رودخانه سیروان در محل تلاقی دوشاخه گاوه رود و قشلاق احداث شده است.
مطالعات مربوط به سد مخزنی ژاوه در سال ۱۳۸۷ آغاز و عملیات ساخت بدنه سد مخزنی در استان کردستان در روز سه‌شنبه اول اردیبهشت ۱۳۸۸ با حضور مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب ایران در شهرستان سنندج آغاز شد. اسماعیل نجار استاندار وقت کردستان در این مراسم اجرای طرح را به عنوان تلاشی برای نجات دشت‌های قروه و دهگلان از خشکسالی عنوان کرده بود.
در ادامه و در اواخر سال ۱۳۹۰ عملیات اجرایی فاز نخست سامانه انتقال آب سد ژاوه به دشت دهگلان با حضور معاون اول رئیس‌جمهور وقت آغاز شد. در زمان ساخت این سد عنوان شد با تکمیل ساخت آن فقط در بخش کشاورزی سطح زیر کشت در استان کردستان تا ۶ برابر افزایش می‌یابد.
در همان سال بارها زمان آبگیری این سد اعلام و سپس آبگیری لغو شد که دلیل آن "کنترل نشدن ورود فاضلاب و پساب به ژاوه رود و افزایش چشمگیر آن" اعلام شده بود. اما در طول سالیان اخیر بارها وزرا، استانداران و مسئولان وزارت نیرو در دولت‌های مختلف وعده آبگیری این سد را دادند اما عملاً هیچ اتفاقی در این باره رخ نداد.
وعده‌ها همچنان ادامه داشت و در تاریخ دوم بهمن ماه سال ۱۳۹۹ بهمن مرادنیا، استاندار اسبق این وعده را تکرار کرد و سپس در ۲۷ اسفندماه سال ۱۴۰۲ اسماعیل زارعی‌کوشا، استاندار سابق کردستان در نشستی که با اصحاب رسانه برگزار کرده بود، اعلام کرد: سال آینده [۱۴۰۳] سد ژاوه که ارزش ۳۰۰ میلیون دلاری دارد آبگیری خواهد شد.
اگرچه اعلام این خبر در آن برهه زمانی خوشایند و امیدبخش بود و به همین دلیل تیتر رسانه‌ها هم شد اما نه تنها آبگیری رخ نداد بلکه فرماندار سنندج اخیراً از وجود مشکلات این سد پرده‌برداری کرده است.
بررسی‌ها هم حاکی از آن است که از ابتدا مطالعات اجرایی این پروژه جامع نبوده و الزامات زیست‌محیطی برای احداث این سد رعایت نشده بود که تمامی این موارد از مصادیق ترک فعل مسئولان متولی محسوب می‌شود؛ واقعیتی که مسئولان نیز بر آن صحه گذاشته‌اند.
غریب سجادی، فرماندار سنندج در جلسه بررسی مشکلات فنی سد ژاوه که با حضور معاون عمرانی استاندار، مسئولین شرکت آب منطقه‌ای استان و مدیرکل و کارشناسان محیط زیست کردستان، نمایندگان شرکت آب نیرو و کارشناسان سد ژاوه برگزار شد، بر لزوم رعایت کامل پیوست زیست‌محیطی پیش از هرگونه آبگیری تأکید کرد.
وی با اشاره به نگرانی‌های جدی در خصوص تأثیرات زیست‌محیطی این سد گفت: آبگیری سد ژاوه بدون در نظر گرفتن پیوست زیست‌محیطی و رعایت الزامات، تبعات منفی جدی برای محیط زیست منطقه خواهد داشت و تا زمان دریافت تأییدیه‌های لازم، هیچ‌گونه آبگیری انجام نخواهد شد.
فرماندار سنندج با اشاره به نظرات کارشناسی دانشگاه علوم پزشکی کردستان و محیط زیست استان افزود: آزمایش‌های مذکور به‌صورت مستمر در حال پایش است و تا زمانی که نظریه کارشناسی از سوی دانشگاه علوم پزشکی مثبت نباشد و اداره‌کل محیط زیست استان نیز رسماً موافقت نکند، هرگونه بهره‌برداری از سد منتفی استغ زیرا سلامت مردم و حفاظت از زیست‌بوم منطقه، خط قرمز ماست.
وی اعلام کرد که اقدامات جاری شرکت آب نیرو صرفاً در حوزه رفع ایرادات فنی ناشی از سیلاب‌های سال‌های اخیر است. این اقدامات شامل نصب شیرآلات تخلیه تحتانی برای بازسازی خروجی‌های آسیب‌دیده سد خواهد بود.
سجادی با اشاره به اقدامات صورت‌گرفته در این پروژه گفت: هزینه‌های کلانی از بیت‌المال برای احداث سد ژاوه صرف شده است، اما تا زمانی که تمام مخاطرات فنی، بهداشتی و زیست‌محیطی رفع نشود، بهره‌برداری از سد قابل توجیه نخواهد بود.
سد ژاوه از نوع بتن غلتکی (RCC) بوده و از سنگ و سیمان ساخته شده و دارای حجم مخزن ۳۵۰ میلیون مترمکعب است. از مخزن آن ۴۰ میلیون مترمکعب آن برای مصارف کشاورزی و صنعت سنندج و ۲۲۰ میلیون مترمکعب آن به دشت‌های قروه و دهگلان منتقل می‌شود. این سد و طول تاج آن ۴۲۰ متر، عرض تاج ۱۰ متر، ارتفاع سد از رودخانه ۱۰۵ متر و ارتفاع آب مخزن ۹۵ متر خواهد بود.
این سد در زمره پروژه‌های انتقال آب است که هدف اصلی احداث آن انتقال آب به شرق استان کردستان (دشت‌های دهگلان و قروه) است و به منظور تأمین آب برای کشاورزی و صنعت در دشت‌های موجود در ارتفاعات بالای ۲۰۰۰ متر از سطح دریا احداث شده اما همچنان بعد از گذشت سال نه تنها آبگیری نشده بلکه با مشکلات عدیده مواجه است.
نظر شما