«من کاسبم و توی این اوضاع که رژیم کودک‌کش صهیونی داره این بلارو سر کشورم میاره برای دفاع از کشورم و ناموسم می‌خوام به صورت داوطلبانه خدمت کنم. بسیج یا پایگاه فرقی نمی‌کنه. فقط نمی‌دونم کجا و چطوری...»، «آماده همکاری با تمامی پایگاه‌های انتظامی و بسیج... بنده حقیر در کارهای نظامی، انتظامی و عمرانی آماده همکاری زیر پرچم ایران هستم...»، «برای کمک داوطلبانه با سورن پلاس صفر در خدمت گشت بسیج و سپاه هستم. با افتخار و رایگان. چو ایران نباشد تن من مباد...». این‌ها بخشی از صدها و شاید هزاران آگهی مردمی در روزهای جنگ ۱۲روزه است که در یک پلتفرم برخط نیازمندی‌ها به ثبت رسیده بود. آگهی‌هایی که جوشش حس مشارکت در دفاع از کشور را نشان می‌داد و البته قریب به اتفاق ایرانیان نیز خود آن را تجربه کرده‌اند. این آگهی‌های پرتعداد علاوه بر نمایش حس میهن‌دوستی و مشارکت مردمی در دفاع از میهن، موضوع دیگری را هم نمایان می‌کرد؛ خلأ بسترهای جذب مشارکت مردمی در دفاع و امنیت ملی.
راهکار بسیج مردمی
انقلاب اسلامی در ایران با وجود مردم شکل گرفت و تداومش نیز حضور مردمی را می‌طلبد. این حضور مردمی ابتدا در کمیته‌های انقلاب ظهور داشت و پس از مدتی با تولد بسیج در این نهاد انقلابی و مردمی متبلور شد. بسیج مستضعفین که پس از تسخیر لانه جاسوسی و مقارن با چنگ و دندان نشان دادن آمریکا برای حمله به ایران ایجاد شد، قرار بود دفاعی مردم‌نهاد از کشور را در برابر نبردی وجودی سامان دهد و کشور را در برابر طمع دشمنانش بیمه کند. چون به تعبیر رهبر معظم انقلاب، انقلابی که بر دوش توده متشکل جامعه قرار داشته باشد، زوال‌پذیر نیست. با وجود این در روزهای ابتدایی حملات دشمن، جای خالی بسیج به شدت احساس می‌شد و تحرکات این نهاد پس از چند روز از آغاز جنگ به تدریج در قالب گشت‌های شبانه نمایان شد. ظرفیت‌های جذب بسیج نیز چندان فعال نبود و مردم برای همکاری با آن سردرگم بودند.این در حالی است که رهبر معظم انقلاب ۶سال پیش در دیدار بسیجیان بر ضرورت آمادگی بسیج و غافلگیر نشدن در برابر دشمن تأکید کردند و حتی تجربه کمیته‌های انقلاب را یادآور شده بودند: «بسیج در همه محله‌های کشور، راهبرد و تاکتیک آماده داشته باشد. در مقابل حوادث گوناگون، راهبردهای آماده داشته باشید. در هیچ قضیه‌ای غافلگیر نشوید! تجربه کمیته‌ها در سال ۶۰ تجربه خوبی است و از آن استفاده بشود. در محلات مختلف حضور داشتند؛ هر حادثه‌ای که در آن منطقه رخ می‌داد، اول چشم انسان می‌افتاد به برادران کمیته. البته آن‌ها تازه‌کار بودند، آگاهی‌ها و توانایی‌های امروز شما را اصلاً نداشتند، اما حضور دائمی داشتند که خیلی مهم است».
در پی افزایش موج درخواست‌ها برای خدمت در بسیج، برخی رده‌های بسیج و سپاه برای پاسخ‌گویی به این درخواست‌ها اعلام آمادگی کردند. از جمله سپاه امام رضا(ع) خراسان رضوی مقارن با اعلام آتش‌بس، با صدور اطلاعیه‌ای از آمادگی پایگاه‌های مقاومت بسیج استان برای نام‌نویسی از علاقه‌مندان با توجه به درخواست‌های مردمی برای مشارکت در تأمین امنیت و آرامش جامعه خبر داد.
در این اطلاعیه آمده بود: آنچه تاکنون توانسته امنیت این سرزمین پهناور واقع در منطقه‌ای پرتلاطم را تضمین کند، حضور و مشارکت اقشار مختلف مردم است و بسیج با هدف ایجاد محیطی امن‌تر برای تمامی هموطنان، از مردم شریفی که در این مسیر ارزشمند قصد نقش‌آفرینی دارند با آغوشی باز استقبال می‌کند. علاقه‌مندان می‌توانند برای ثبت‌نام به پایگاه‌های بسیج مساجد در سطح محلات مراجعه کرده و در زمینه‌های متنوع فعالیت بسیج از جمله امنیتی، مواسات و مردم‌یاری و فرهنگی نقش‌آفرینی کنند.
با وجود اعلام آمادگی سازمان بسیج، برخی مشاهده‌ها و گزارش‌های مردمی نشان می‌دهد پایگاه‌های مقاومت بسیج هنوز هم آمادگی و سرعت کافی برای جذب و سازماندهی درخواست‌ها را ندارند. تا جایی که تحرکات موازی زیادی برای سازماندهی کنش‌های فرهنگی و اجتماعی مردم در قالب‌های مختلف به راه افتاده است. به نظر می‌رسد فرایند پیچیده نام‌نویسی و تشکیل پرونده و بروکراسی و ملاحظات حاکم بر نهادهای نظامی عملاً این تشکل مردمی را به تشکیلات سنگین و پیچیده نظامی- امنیتی تبدیل کرده است که امکان ارتباط چابک و گسترده با مردم از آن سلب شده و جذب مشارکت‌های مردمی را با مشکل مواجه می‌کند.
ناگهان... حادثه
در میانه تلاش‌ها برای مردمی‌سازی دفاع از کشور و استفاده از توان مردم برای مقابله با تهدیدهای دشمن، وقوع برخی حوادث و اشتباه‌های فردی ممکن است این حرکت را تحت تأثیر قرار دهد. طی یک ماه گذشته دو حادثه تیراندازی به خودروهای مشکوک که به درخواست توقف نیروهای گشتی توجه نکرده و متواری شده بودند، در همدان و خمین خبرساز شد. حوادثی که به شهادت تعدادی از هموطنان منجر شده بود و جنجال‌هایی را از سوی رسانه‌های دشمن برانگیخت. ناگفته پیداست امنیت پایدار و آینده‌نگرانه در شرایطی که تهدیدهای علنی دشمن همچنان ادامه دارد، آن هم در کشوری با این وسعت و تنوع اقلیمی و زیستی جز با مشارکت نیروهای مردمی محقق نخواهد شد (هر چند که باید با افزایش آموزش نیروهای مردمی برای جلوگیری از تکرار چنین حوادثی اقداماتی انجام شود). به ویژه اینکه به گفته فرمانده کل فراجا ۹۰ درصد ضربه‌های وارد شده به شبکه جاسوسی و خرابکاری در جنگ اخیر، با گزارش‌های مردمی بوده است. اما باید گفت تمرکز بیشتر بسیج بر ماهیت مردمی و مأموریت‌های محلی می‌تواند امنیتی مردم‌پایه و محله‌محور را محقق کند و زمینه چنین حوادثی را کاهش دهد. بسیج گرچه وجوه مختلف فرهنگی، اجتماعی و نظامی دارد، اما قرار نیست جای نهادهای نظامی و امنیتی را بگیرد و وظیفه آن‌ها را در سطوح منطقه‌ای انجام دهد.
نظر شما