صبح امروز تصویری مبنی بر خشکی ۱۰۰ درصدی دریاچه ارومیه برای نخستین بار در برخی رسانه‌ها و کانال‌های خبری منتشر شده است. جباری، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان آذربایجان غربی در این خصوص گفته است: در بخش شمالی دریاچه که حدودا نیمی از مساحت دریاچه است، آب بسیار کمی در مساحت ۱۰۰ کیلومتر مربع باقی مانده است؛ شاید فقط لایه‌ای به ضخامت ۴ یا ۵ سانتیمتر که در واقع می‌توان گفت دیگر آبی وجود ندارد. این نخستین بار است که احتمال می‌دهیم طی ۵ یا ۶ روز آینده، بخش شمالی دریاچه به‌طور کامل خشک شود. البته از نظر محیط زیستی همین الان هم فقط یک لایه بسیار نازک و پراکنده در شمال باقی مانده و به‌سختی می‌توان گفت آبی وجود دارد. فعلا در این عرصه وضعیت بحرانی است.
جباری توضیح داد: ما عملا دریاچه ارومیه را به یک دریاچه فصلی تبدیل کرده‌ایم. در واقع، از سال ۱۳۹۰ یا ۱۳۹۲ به این‌سو، دریاچه حالت فصلی پیدا کرده است؛ تابستان‌ها کاملا خشک می‌شود و در زمستان و بهار کمی آب در آن جمع می‌شود.
وی افزود: اگر مدیریت منابع آب همچنان به همین منوال ادامه داشته باشد، دریاچه فقط در فصل‌های پربارش تا حدودی آبگیری خواهد شد و در تابستان تبخیر شدید آغاز می‌شود و آب رودخانه‌ها دیگر به دریاچه نمی‌رسد.
دریاچه ارومیه کجاست؟
دریاچه زیبای ارومیه از جاهای دیدنی ارومیه، در میان دو استان آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی واقع شده است. این دریاچه در فاصله ۳۵ کیلومتری شرق ارومیه قرار دارد. از تبریز تا دریاچه ۱۰۰ کیلومتر و از تهران تا دریاچه ۷۱۳ کیلومتر فاصله وجود دارد.
خشک شدن دریاچه از اواسط دهه ۱۳۸۰ شروع شده و این روند تاکنون ادامه دارد. چهره خشک دریاچه با بررسی تصاویر ماهواره‌ای مشخص شد و نگرانی‌ها در مورد این دریاچه از همان زمان آغاز شد. برای علت خشک شدن دریاچه ارومیه نظرات مختلفی مطرح می‌شود که از مهمترین آن‌ها می‌توان به کاهش بارندگی، تغییر شرایط اقلیمی و گرم شدن کره زمین، احداث بزرگراه روی دریاچه و استخراج بی‌رویه از حوضه آبریز دریاچه اشاره کرد.
به علت‌هایی که سبب این فاجعه طبیعی در چنین جاذبه‌ای شده است باید عوامل انسانی را اضافه کرد که بیش از هر چیزی تاثیر داشته است. بزرگراه، حلقه‌های چاه و سدهای متعددی که در این حوزه احداث شده به خشکسالی هر چه بیشتر دریاچه دامن زده‌اند.
با توجه به خطرات ناشی ازخشک شدن این دریاچه طرح های زیادی ارائه و پیشنهاد شد، یکی از این طرح ها، طرح احیای مجدد این دریاچه بود. در این طرح انتقال آب ازحوض های آبریز دیگر، الگوی اصلاح کشت و بارورسازی ابرها مورد بررسی قرارگرفت. اما با وجود همه‌ی تلاش‌ها هنوز هم شاهد خشک شدن این دریاچه‌ی زیبا هستیم.
متاسفانه اجرای پروژه‌های حساب نشده آبی و احداث بزرگراه بر روی این دریاچه در کنار روند خشکسالی طبیعی که کشور را دربرگرفته است، منجر به از بین رفتن این طبیعت و زیست محیط منحصربفرد و زیبا شده و نه تنها گونه‌های گیاهی و آبزیان خاص این دریاچه، بلکه برخی از پرندگان و پستانداران تالاب‌های آن هم در معرض خطر نابودی هستند.
بزرگ‌ترین آبگیر دائمی در غرب آسیا
این دریاچه بزرگ‌ترین آبگیر دائمی در بخش غرب آسیاست. حوضه آبریز دریاچه ۵۱۸۷۶ کیلومتر مربع چیزی در حدود ۳ درصد از مساحت کل ایران را شامل می‌شود. ورودی اصلی دریاچه رودهای چون سیمینه رود، زرینه رود، تلخه رود یا همان آجی چای هستند. رودهایی که نام بردیم مهمترین و اصلی‌ترین ورودی‌ها هستند، اما جز این ۶۰ رودخانه فصلی و دائمی تامین کننده آب این دریاچه هستند.
در حوضه آبریز دریاچه، دشت‌های متعددی وجود دارند که از اصلی‌ترین مراکز کشاورزی و دامپروی محسوب می‌شوند. از جمله این دشت‌ها می‌توانیم به نام‌هایی چون بناب، میاندوآب، نقده، سلماس، پیرانشهر، بوکان، تبریز، ارومیه، پیرانشهر، اشنویه، آذرشهر، مهاباد و… اشاره کرد.سطح آب دریاچه همیشه به یک شکل نبوده است و این میزان در ده‌های اخیر افت بیشتری داشته است. سطح آب دریاچه به قدری کاهش پیدا می‌کند که در سال ۱۴۰۱ رقمی معادل ۹۵ درصد خشکی برای این جاذبه ثبت می‌شود. مساحت این دریاچه در سال ۱۳۷۷ که عنوان بیست و پنجمین دریاچه بزرگ دنیا را داشت، در حدود ۶۰۰۰ کیلومتر مربع بود. بیشترین حجم آب دریاچه مربوط به سال ۱۳۷۴ می‌شود که میزان آن به ۳۲ میلیارد متر مکعب رسیده بود.
دریاچه ارومیه چند جزیره دارد؟
جزیره‌های ایران تنها به خلیج و فارس و جنوب کشور محدود نمی‌شوند. اینجا مثل بسیاری از دریا و دریاچه‌های جهان جزایر متعددی دارد. بر پهنه وسیع این دریاچه ۱۰۲ جزیره بزرگ و کوچک وجود دارد. بزرگ‌ترین جزایر نام‌های کبودان، اشک و شاهی را دارند که تنها جزیره قابل سکونت آن جزیره شاهی با هفت روستا است. غیر از این جزایر مهم و بزرگ؛ جزیره‌های کوچکی نیز مانند آذین، اردشیر، آتش، آذر، تنجک، کفجه نوک، گیو، زاغ، شبدیز، تنجک، اشکو، امید، اسپیر سنگو و… در قسمت‌های مختلف این دریاچه بزرگ دیده می‌شوند.
نظر شما