دکتر عاملی، با حضور در برنامه گفت و گوی ویژه خبری، به تبیین «وحدت و همدلی در سیره امام رضا(ع) و شعار ایران امام رضا(ع)» پرداخت.
سیره جهانی امام رضا(ع)
عاملی در ابتدای بحث، با اشاره به اینکه در عصر حاضر، کشورها درهم‌تنیده و به‌هم پیوسته‌اند، اظهار داشت: امروز نمی‌توان مرزهای سخت میان کشورها قائل شد؛ چرا که ایران، عراق، پاکستان، هند، چین و سایر کشورها در بستر ارتباطات جهانی به هم متصل شده‌اند.
وی افزود: امام رضا(ع) به دلیل حضور و آرامگاهشان در ایران، پیوند ویژه‌ای با این سرزمین دارند و تعبیر «ایرانِ امام رضا» در نمادسازی‌های آستان قدس رضوی و فرهنگ معاصر ایران به‌درستی به کار گرفته می‌شود.
دبیر علمی کنگرۀ حضرت رضا(ع) با بیان اینکه گرچه ارتباط مردم ایران با امام رضا(ع) بسیار عمیق و ریشه‌دار است، اما پیام و سیرۀ آن حضرت جهانی است، تأکید کرد: امام رضا(ع) با عقلانیت سیاسی، عدالت اجتماعی، گفت‌وگوهای بین ادیان و اخلاق، الگویی جهانی ارائه داده‌اند. دو نماد برجسته امام رضا(ع)، «امام رئوف» و «عالم آل محمد» است که در سخنان پیامبر(ص) و امام موسی کاظم(ع) نیز به آن تصریح شده است.
حضرت رسول (ص) در فرمایشات خود نوید می‌دهند که نواده‌ای از نوادگان من خواهد آمد که هم‌اسم من است و او عالم آل محمد (ص) خواهد بود. در فرمایشات امام موسی کاظم (ع) نیز هست که می‌فرماید فرزند من علی بن موسی الرضا (ع) عالم آل محمد (ص) است.
عاملی با اشاره به جامعیت شخصیت امام رضا(ع) خاطرنشان کرد: این جامعیت ابعاد وسیعی به جایگاه ایشان بخشیده است، اما سه ویژگی در ایشان برجستگی ویژه دارد که امروزه بیش از پیش باید به آن توجه شود. این سه ویژگی شامل توحیدگرایی، عدالت اجتماعی و علم و حکمت ایشان است.
حدیث سلسلۀ الذهب و تأکید بر توحید و ولایت
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه جلوۀ روشن توحیدگرایی امام رضا(ع) در حدیث سلسلۀ الذهب نمایان است، تصریح کرد: این حدیث بر دو اصل بنیادین در اندیشۀ پیروان اهل‌بیت(ع) تأکید دارد که ریشه در واقعۀ غدیر دارد؛ نخست اصل توحید است و دیگری ولایت و امامت که شرط تحقق توحید است.
عدالت‌گرایی امام رضا(ع)
دکتر عاملی در ادامه سخنان خود با اشاره به عدالت‌گرایی امام رضا(ع) به عنوان دومین ویژگی برجستۀ ایشان، خاطرنشان کرد: حضرت رضا(ع)، امام عادل بودند و یکی از بارزترین ابعاد شخصیتی ایشان عدالت‌خواهی بود.
وی به حضور شخصیت‌های برجستۀ دینی در کنگرۀ پنجم امام رضا(ع) اشاره کرد و یادآور شد: در این کنگره آقای ابو ناصر و سام، رئیس کلیسای مریمیۀ لبنان و رئیس آکادمی علمای مریمیه، که توسط پاپ برای حضور در این رویداد انتخاب شده بود، سخنرانی کرد. او تأکید داشت که در بین ائمۀ معصومین(ع)، به امام حسین (ع) و امام رضا (ع) ارادت ویژه دارد؛ زیرا هر دو شخصیت‌هایی عدالت‌گرا و مخالف ظلم بودند.
سیرۀ امام رضا(ع) در مقابله با تبعیض
دبیر علمی کنگرۀ حضرت رضا(ع) با اشاره به عدالت‌محوری امام رضا (ع) در برخورد با افراد، متذکر شد: اینکه حتی در زمان حیات امام رضا(ع)، برخی به ایشان انتقاد می‌کردند که چرا با زیردستان خود هم‌غذا می‌شوند، نمونه‌ای از وجه عدالت‌محوری ایشان است؛ امام در پاسخ به آنها می‌فرمودند: خالق همۀ انسان‌ها خداست و هیچ تفاوتی میان افراد جز در تقوا وجود ندارد.
وی ادامه داد: در جلد دوم «عیون‌الاخبار» نیز نقل شده است که امام رضا(ع) هنگام عبور از کنار گروهی جذامی و دعوت آنان برای هم‌غذا شدن، فرمودند: من روزه‌دارم اما شما را برای افطار به منزل دعوت می‌کنم تا با هم غذا بخوریم. این رفتار امام موجب گسترش محبت و وابستگی جهانی به ایشان شده است.
علم و حکمت امام رضا(ع)
عاملی در ادامه به بُعد سوم شخصیت امام رضا(ع) اشاره و تأکید کرد: آنچه کمتر شناخته شده، علم، حکمت و عقلانیت امام رضا(ع) است. در آثار مختلف از جمله «احتجاج طبرسی» گفت‌وگوهای متعددی از امام نقل شده که نشان می‌دهد آن حضرت در برابر طعن‌ها، تحقیرها و سخنان بی‌اساس، با استدلالی قوی و صبری ستودنی وارد بحث می‌شدند.
عاملی در تبیین روش گفت‌وگویی امام رضا(ع) خاطرنشان کرد: سیرۀ آن حضرت با آموزه‌های قرآنی پیوندی عمیق داشت. قرآن کریم می‌فرماید: «وَیلٌ لِکُلِّ هُمَزَةٍ لُمَزَةٍ»؛ همزه کسی است که با رفتارهای غیرکلامی و تغییر چهره، دیگران را تحقیر می‌کند و لمزه کسی است که با نسبت‌های ناروا، شخصیت افراد را می‌شکند. امام رضا(ع) در برابر چنین رفتارهایی با حکمت، عقلانیت و حلم رفتار می‌کردند.
برخورد امام رضا(ع) با تنوع‌های دینی
حجت‌الاسلام عاملی با اشاره به سیرۀ گفت‌وگویی امام رضا(ع) بیان داشت: رفتار آن حضرت با تنوع‌های دینی باید الگویی عملی برای ایران امروز باشد. امام رضا(ع) در دوران خود قدرت تمدنی بزرگی داشتند و با پیروان ادیان مختلف از جمله مسیحیان، یهودیان، زرتشتیان و حتی ستاره‌پرستان وارد گفت‌وگو می‌شدند.
وی افزود: دعوت مأمون از امام رضا(ع) برای پذیرش ولایتعهدی، فرصتی فراهم کرد تا امام در قلمرو وسیع جهان اسلام آن روز، پیام معنوی خود را گسترش دهند.
گسترۀ حکومت عباسی و فرصت گفت‌وگو
دبیر کنگرۀ امام رضا (ع) با اشاره به اینکه مأمون و هارون عباسی بر قلمرویی وسیع از اسپانیا تا سوریه، لبنان، عراق، هند، پاکستان، بخارا و بلخ حکومت می‌کردند که حدود ۱۳ درصد جغرافیای جهان و جمعیتی نزدیک به ۲۵ تا ۳۰ میلیون نفر را در بر می‌گرفت در حالی جمعیت کرۀ زمین ۲۳۰ تا ۲۵۰ میلیون نفر بود، خاطرنشان کرد: در چنین قلمروی بزرگی امام رضا(ع) با شرط دخالت نکردن در امور سیاسی، ولایتعهدی را پذیرفتند؛ زیرا امام روش حکومتی مأمون را قبول نداشت.
وی تصریح کرد: امام رضا (ع) تنها ورود به امور معنوی و معرفتی را قبول کردند، گرچه ائمه(ع) به دنبال حکمرانی سیاسی بودند؛ زیرا بدون حکمرانی سیاسی نمی‌توان نظام‌های عدالت گرایانه، نظامات اخلاقی، سیاسی و تأمین آرامش مردم را فراهم کرد. اما به دلیل شرایط خاص، تعامل حکیمانۀ امام رضا این بود که از آن فرصت استفاده کنند برای اینکه بتوانند دامنۀ این کار را توسعه دهند.
امام رضا(ع)؛ محور وحدت زائران جهانی
دبیر علمی کنگره امام رضا(ع) با اشاره به حضور میلیونی زائران غیرایرانی در حرم رضوی اظهار داشت: امروز بین ۵ تا ۷ میلیون زائر خارجی به مشهد مشرف می‌شوند که حدود ۶۰ درصد آنان عرب، ۲۰ تا ۳۰ درصد از هند، پاکستان و اردو زبان‌ها و بقیه از سایر کشورها به ویژه آذری‌زبان‌ها هستند.
وی افزود: حتی اهل سنت نیز از جمله زائران پیوستۀ امام رضا(ع) به شمار می‌آیند و طبق آمار رسمی، سالانه ۱۰ هزار زائر غیرمسلمان به حرم مطهر مشرف می‌شوند. این نشان می‌دهد که امام رضا(ع) توانسته‌اند میان اضداد و تفاوت‌ها پیوند ایجاد کنند.
سیره رضوی؛ نفی تجاوز و تأکید بر عدالت
عاملی در ادامه خاطرنشان کرد: تفکر رضوی و مکتب اهل‌بیت(ع) تجاوز به خاک دیگران را مصداق ظلم می‌داند و جهان را به مثابه یک پیکرۀ واحد می‌نگرد که مصلحت همۀ انسان‌ها باید در آن لحاظ شود.
وی با بیان اینکه بزرگترین گرفتاری امروز جهان ظلم و تبعیض است که نمونه بارز آن را در غزه می بینیم، خاطرنشان کرد: یکی از عوامل ناآرامی‌های امروز در جهان، نظام سلطه جهانی است؛ کشوری مثل آمریکا ۷۰۰ پایگاه در سطح جهان درست کرده است؛ در صورتی که اگر نگاهش به کشور خود باشد نیاز به پایگاه سازی نظامی وجود ندارد. راه‌حل جهان، بازگشت به سیرۀ حکیمانه و علمی امام رضا(ع) است.
نظر شما