پانزدهمین جلسه از سلسله سخنرانی‌های قرآنی با موضوع «قوم یهود در قرآن» با سخنرانی حجت‌الاسلام «محمدمهدی میرجلیلی» در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار شد.
حجت الاسلام «محمدمهدی میرجلیلی» در این جلسه با عنوان «الهیات عهد در قرآن و مسئله نقض عهد از منظر یهود و صهیونیسم امروز» سخنرانی کرد.
وی با بیان اینکه در الهیات قرآن، مفهوم «عهد» جایگاهی بنیادین دارد، گفت: عهد، نَه فقط پیمانی شرعی میان خداوند و انسان؛ بلکه مسئولیتی اخلاقی و تاریخی است که انبیاء و اقوام به آن فراخوانده شدند؛ در این میان قوم بنی‌اسرائیل در قرآن به‌عنوان یکی از گروه‌هایی معرفی می‌شوند که بارها این عهد را نقض کرده‌اند؛ آیات متعددی این عهدشکنی را نقد می‌کنند و آن را منشأ فساد، ظلم، و سقوط اخلاقی می‌دانند؛ ما در اینجا سعی داریم ضمن بررسی الهیات عهد در قرآن، به‌ویژه در مورد بنی‌اسرائیل، به تطبیق آن با رفتار صهیونیسم در عصر حاضر بپردازیم.
مفهوم الهیاتی «عهد» در قرآن
حجت‌الاسلام میرجلیلی افزود: واژه «عَهْد» در قرآن کریم، به‌معنای پیمان محکم و الزام‌آور میان دو طرف، بارها به‌کار رفته است؛ خداوند در موارد متعددی از «عهد» خود با بنی‌اسرائیل یاد می‌کند و در آیه ۱۵۴ سوره «نساء» می‌فرماید: «وَإِذْ أَخَذْنَا مِیثَاقَ بَنِی إِسْرَائِیلَ» (و هنگامی که از بنی‌اسرائیل پیمان گرفتیم)؛ این پیمان شامل ایمان به خدا، پرهیز از قتل و فساد، رعایت عدالت، و پیروی از انبیاء بود، همچنین در آیه ۱۰۰ سوره بقره، قرآن از رفتار مستمر در نقض این عهد چنین یاد می‌کند: «أَوَکُلَّمَا عَاهَدُوا عَهْدًا نَّبَذَهُ فَرِیقٌ مِّنْهُم...» (آیا هر بار که پیمانی بستند، گروهی از آنان آن را پشت سر نینداختند؟)؛ فعل «نَبَذَهُ» در این آیه، دلالت بر بی‌اعتنایی عمدی به پیمان دارد، همچون دور انداختن چیزی بی‌ارزش.
وی همچنین به آیه ۳۲ سوره «مائده» اشاره کرد و گفت: خداوند در این آیه می‌فرماید: «مِنْ أَجْلِ ذَلِکَ کَتَبْنَا عَلَی بَنِی إِسْرَائِیلَ أَنَّهُ مَنْ قَتَلَ نَفْسًا بِغَیْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِی الْأَرْضِ فَکَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِیعًا وَمَنْ أَحْیَاهَا» (از این روی بر فرزندان اسرائیل مقرر داشتیم که هر کس کسی را جز به قصاص قتل یا [به کیفر] فسادی در زمین بکشد چنان است که گویی همه مردم را کشته باشد و هر کس کسی را زنده بدارد)؛ در اینجا «کَتَبْنَا» نوعی الزام الهی بر بنی‌اسرائیل است که ریشه در الهیات عهد دارد. برخی مفسران آن را به‌معنای عهد یک‌سویه الهی در قالب دستور الزامی می‌دانند؛ ولی در عین‌حال، پذیرش طرف انسانی نیز در آن مفروض است؛ نکته مهمی که از این آیه نتیجه گرفته می شود دو اصل محوری عهد الهی شامل حرمت خون انسان بی‌گناه و تعهد به حفظ حیات بشری به‌عنوان ارزش دینی.
پیامدهای عهدشکنی: تاریخی و معاصر
این پژوهشگر افزود: قرآن، نقض عهد را نه فقط مسئله‌ای تاریخی، بلکه نشانه‌ای از فساد قلبی و انحطاط اخلاقی می‌داند؛ واژه‌هایی مانند «قَسْوَة» (سخت‌دلی)، «فِسق»، و «إسراف» در این زمینه به‌کار رفته‌اند؛ در سوره مائده (آیه ۱۳) آمده است: «فَبِمَا نَقْضِهِم مِّیثَاقَهُمْ لَعَنَّاهُمْ وَجَعَلْنَا قُلُوبَهُمْ قَاسِیَةً...» (پس به سبب پیمان‌شکنی‌شان، لعنتشان کردیم و دل‌هایشان را سخت ساختیم...)؛ این عهدشکنی‌ها، در نهایت، به حذف شریعت الهی از زندگی عملی، ویژه‌گرایی قومی و توجیه ظلم و ستم بر دیگران منجر شد.
نقض عهد در جهان امروز: مصداق صهیونیسم
حجت‌الاسلام میرجلیلی اظهار کرد: رژیم صهیونیستی به‌عنوان نمونه‌ای معاصر از نقض عهد، تعهدات خود در برابر قوانین و پیمان‌های بین‌المللی را بارها زیر پا گذاشته است؛ این نقض عهدها، علاوه بر بی‌اعتنایی به اصول انسانی و اخلاقی قرآن، در سطح حقوق بین‌الملل نیز جرم محسوب می‌شود؛ از مهم‌ترین قوانین و تعهداتی که اسرائیل نقض کرده می‌توان به مواردی نظیر کنوانسیون چهارم ژنو در سال (۱۹۴۹) اشاره کرد که طی آن حفاظت از غیرنظامیان در مناطق اشغالی را تضمین می‌کند اما شهرک‌سازی در کرانه باختری، تخریب منازل فلسطینیان و جابجایی اجباری آنان، مصادیق نقض این کنوانسیون هستند؛ همچنین قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد، از جمله قطعنامه ۲۴۲ (۱۹۶۷) و ۳۳۸ (۱۹۷۳): از اسرائیل می‌خواهند از سرزمین‌های اشغالی عقب‌نشینی کند و به راه‌حل عادلانه‌ای برای مناقشه فلسطین-اسرائیل برسد. عدم اجرای این قطعنامه‌ها نقض عهد سیاسی بین‌المللی است؛ از سوی دیگر توافق‌نامه اسلو (۱۹۹۳) که تعهد به توقف شهرک‌سازی و پیشبرد روند صلح را بر اسرائیل تحمیل کرده است، اما توسعه مداوم شهرک‌ها نشان‌دهنده نقض این تعهد است.
وی ادامه داد: اعلامیه جهانی حقوق بشر (۱۹۴۸) نیز تضمین حقوق بنیادین افراد از جمله حق حیات، آزادی و امنیت را مقرر می‌دارد اما اقدامات نظامی علیه غیرنظامیان، بازداشت‌های بدون محاکمه و محدودیت‌های گسترده، در تضاد با این اعلامیه است؛ نقض این قوانین نه‌تنها از منظر حقوق بین‌الملل غیرقانونی است بلکه از منظر الهیات عهد در قرآن، نشانه‌ی پشت کردن به تعهدات الهی و اخلاقی است که پیامبران بر آن تأکید داشتند. این رفتارها، مصداق قساوت قلب و فساد در زمین است که قرآن بارها نسبت به آن هشدار داده است.
نظر شما