شاید تا به حال برایتان این سؤال پیش آمده باشد که زیارت رفتن از کجا آغاز شد و سابقه آن به چه زمانی برمی‌گردد؟ رفتن به زیارت امامی که از دنیا رفته و گفت‌وگو با او از چه وقت آغاز شد و چه کسی این کار را انجام داد و آیا این حرف مخالفان زیارت درست است که این کار، عملی بی‌ریشه و نوعی بدعت است؟
زیارت در سایر ادیان
ممکن است هر کدام از ما تصور کنیم زیارت، عملی عبادی در آموزه‌های اسلامی است، در حالی که سنت زیارت در گذشته اقوام و ملل متعددی وجود داشته است، هر چند شکل آن، اماکن، اشخاص و آیین آن با هم متفاوت بوده‌اند و اختلاف بنیادین دارند. گفته می‌شود پیشینه زیارت به هزار سال پیش از میلاد مسیح می‌رسد و اقوام آشور و بابل در شهرهای خود زیارتگاه‌هایی داشته‌اند. هندوها دارای قدیمی‌ترین زیارتگاه‌ها و معابد هستند و از گذشته‌های دور تا امروز معابد آن‌ها هر ساله پذیرای میلیون‌ها زائر است. هر چند تعداد زیارتگاه‌ها در کشورهای آسیایی بیشتر است و کشورهایی چون چین، تبت، سیلان، هند، برمه، کره، ایران و... دارای اماکن مذهبی بسیاری هستند اما خوب است بدانیم در دین مسیحیت نیز آداب زیارت اماکن مقدس وجود داشته و دارد. آمده است نخستین زیارتگاه مسیحیان در کشور فلسطین بوده و در شهرهای اروپایی نیز قبور قدیسان به صورت زیارتگاه مورد توجه قرار می‌گرفته و افراد به زیارت قبور این اشخاص می‌رفتند.
دیدار عزیزان پس از مرگ
همان‌طور که می‌دانیم براساس آموزه‌های دین اسلام، پس از مرگ، وارد مرحله جدیدی از زندگی می‌شویم و مرگ تنها مانند دری برای انتقال ما به جهان باقی عمل می‌کند و به معنا فنا و نابودی نیست. با این باور، طبیعی است زمانی که نزدیکانمان به وسیله مرگ از ما جدا می‌شوند، تمایل داریم همچنان پیوند خود را با آن‌ها حفظ کنیم و به همین خاطر به زیارت قبور درگذشتگان می‌رویم. در شماره‌های پیشین با اشاره به پیشینه زیارت در سیره ائمه(ع) به این موضوع پرداختیم که پیامبر خدا(ص) پس از صلح حدیبیه در سال‌های ششم و هفتم هجرت، هنگام بازگشت از مکه به منطقه‌ای به نام اقواء رسیدند که مادرشان در آنجا به خاک سپرده شده‌اند. در روایات آمده است هنگامی که پیامبر(ص) به این منطقه رسیدند، مزار مادر خود را تعمیر کرده، بر سر مزارشان گریستند. در منبع دیگری آمده پیامبر(ص) کنار مزار مادر خود وضو گرفت و نماز خواند. پس از پیامبر(ص) این امر در سیره سایر ائمه(ع) نیز وجود دارد. در روایات آمده است زیارت درگذشتگان برای انسان سودمند است. در روایتی از امام علی(ع) آمده مردگان خود را زیارت کنید، زیرا آنان از دیدار شما خوشحال می‌شوند. انسان باید حاجات خود را در کنار قبر پدر و مادرش پس از آنکه برای آن‌ها دعا کرد، از خداوند بخواهد. زیارت قبور متبرکه ائمه(ع) نیز در مرتبه‌ای دیگر با توجه به همین پیشینه تعریف می‌شود.
امامی زائر امام دیگر...
خوب است بدانید زیارت مرقد معصومین(ع) از زمان خود ایشان آغاز و این ادب نسبت به پیشوایان از خود ایشان آموخته شده است. در متون تاریخی بسیاری از این موارد نام برده شده است؛ موارد فراوانی که امامی معصوم زائر امامی دیگر بوده و به دیدار مرقد او شتافته است و در فراقش اشک ریخته و بر ایشان سلام و درود فرستاده و عرض ارادت کرده است. در حقیقت این عرض احترام و ادب از خود ایشان برای ما به یادگار مانده و حتی بسیاری از آدابی که در زیارت انجام میدهیم نیز به نوعی اقتدا به خود ایشان است.
چند نمونه:
شاید برایتان جالب باشد چند نمونه از این زیارت‌ها را که در کتب تاریخی آمده است بدانید.
- حضرت زهرا(س) هر روز به زیارت مرقد پیامبر(ص) می‌رفتند و می‌گریستند.
- امیرالمؤمنین(ع) به زیارت مرقد حضرت زهرا(س) و پیامبر(ص) می‌رفتند.
- امام حسین(ع) عصر هر جمعه، به زیارت مرقد برادر خود امام حسن(ع) می‌رفتند.
- امام صادق(ع) به زیارت مرقد پیامبر عزیزمان رفتند و دست خود را روی مزارشان گذاشتند و بر ایشان سلام و درود فرستادند و به خواندن زیارتی مشغول شدند.
- امام سجاد(ع) پس از شهادت پدر بزرگوارشان امام حسین(ع) چندین سال در بیابانی در اطراف مدینه اقامت داشتند و از آنجا به زیارت پدر و جد خود در عراق می‌رفتند.
- امام باقر(ع) نقل کرده‌اند همراه پدر بزرگوارشان امام سجاد(ع) به زیارت مرقد امیرالمؤمنین(ع) رفته بودند. ایشان فرموده‌اند: پدرم کنار قبر شریف جا گرفت و شروع به گریه کرد، طوری که محاسنش از اشک تر شد و سپس شروع به خواندن زیارتی کرد. (این زیارت همان زیارت امین‌الله و دعای پس از آن است که امروزه در دست ماست.)
منبع: برگرفته از احادیث کتاب در این قطعه از بهشت
خبرنگار: آزاده خلیلی
نظر شما