در شرایطی که بازار جهانی انرژی به‌دلیل تحولات ژئوپلیتیکی و تغییرات سیاست‌های بین‌المللی دچار دگرگونی‌های عمده شده است، ایران با دارا بودن یکی از بزرگ‌ترین ذخایر گاز طبیعی جهان، فرصت‌های بی‌نظیری برای ایفای نقش مؤثر در تأمین انرژی منطقه‌ای و جهانی دارد. تحریم‌ها، کاهش صادرات گاز روسیه به اروپا و نیاز روزافزون کشورهای در حال توسعه مانند هند به منابع پایدار انرژی، چشم‌انداز جدیدی برای صادرات گاز ایران ترسیم کرده است.
در همین راستا، گفت‌وگویی با آقای خطیبی، کارشناس برجسته حوزه انرژی و نماینده اسبق ایران در اوپک، انجام داده‌ایم تا ابعاد مختلف فرصت‌ها، چالش‌ها و راهکارهای پیش روی ایران در مسیر تبدیل شدن به یک هاب گازی منطقه‌ای و افزایش سهم خود در بازارهای جهانی انرژی را بررسی کنیم.
ظرفیت‌های ایران برای تبدیل شدن به یک هاب گازی منطقه‌ای
در این گفت‌وگو، آقای خطیبی، کارشناس برجسته حوزه انرژی درباره ظرفیت‌های ایران برای تبدیل شدن به یک هاب گازی منطقه‌ای توضیح داد. وی با تأکید بر موقعیت جغرافیایی ممتاز ایران و ذخایر عظیم گازی کشور اظهار داشت که ایران می‌تواند نقش کلیدی در بازار انرژی منطقه ایفا کند. به گفته او، این موقعیت استراتژیک اجازه می‌دهد تا ایران گاز را از منابع مختلف دریافت، ذخیره و به کشورهای همسایه و حتی بازارهای دورتر صادر کند. این روند نه تنها تأمین نیازهای داخلی را تضمین می‌کند، بلکه فرصت‌های صادراتی گسترده‌ای فراهم می‌آورد و می‌تواند به کاهش ناترازی انرژی در کشور کمک کند.
وی در ادامه افزود که کاهش صادرات گاز روسیه به اروپا به دلیل جنگ اوکراین فرصتی برای ایران فراهم کرده است تا به‌عنوان مسیری جایگزین برای انتقال گاز روسیه به هند عمل کند. خطیبی خاطرنشان کرد که این فرصت می‌تواند موقعیت ایران را در بازار انرژی منطقه‌ای تقویت کرده و به افزایش درآمدهای ارزی کشور منجر شود.
در پاسخ به پرسشی درباره مسیرهای انتقال گاز از روسیه به هند، خطیبی توضیح داد که چندین گزینه مطرح است. به عنوان مثال در گذشته انتقال از طریق ترکمنستان مطرح شده بود ؛ همچنین وی با اشاره به مسیر دریای خزر گفت که همان‌طور که روسیه قبلاً از این مسیر برای صادرات گاز به اروپا استفاده کرده بود، می‌توان از آن برای انتقال به هند نیز بهره برد. البته این مسیر نیازمند فناوری پیشرفته و سرمایه‌گذاری‌های سنگین است. وی همچنین به گزینه انتقال از طریق پاکستان اشاره کرد و توضیح داد که این مسیر به دلیل تنش‌های سیاسی میان هند و پاکستان با چالش‌های جدی روبه‌رو بوده است. در نهایت، او به گزینه انتقال مستقیم از طریق دریا پرداخت و گفت که هرچند این مسیر مشکلاتی نظیر عمق زیاد دریا و هزینه‌های بالا دارد، اما می‌تواند یک راه‌حل بالقوه باشد.
یکی از مهم‌ترین مشکلات، اختلاف نظر بر سر قیمت گاز است
خطیبی با تأکید بر چالش‌های موجود در مسیر صادرات گاز ایران اظهار داشت که یکی از مهم‌ترین مشکلات، اختلاف نظر بر سر قیمت گاز است. وی توضیح داد که هند خواهان خرید گاز با قیمت پایین‌تر است، اما ایران نمی‌تواند گاز را به قیمتی که برای هند مطلوب است، صادر کند. علاوه بر این، مشکلات فنی و زیرساختی مانند نیاز به فناوری‌های پیشرفته برای انتقال گاز از طریق دریا و همچنین موانع سیاسی و تحریم‌های بین‌المللی از دیگر چالش‌های پیش روی ایران هستند.
وی در ادامه خاطرنشان کرد که برای غلبه بر این چالش‌ها، ایران می‌تواند اقداماتی نظیر جذب سرمایه‌گذاری مشترک با هند را در دستور کار قرار دهد. به گفته او، اگر هند در منابع گازی ایران سرمایه‌گذاری کند، می‌توان گاز را به‌صورت مستقیم به این کشور صادر کرد. همچنین وی بر اهمیت مذاکره برای دستیابی به توافقی منطقی در زمینه قیمت گاز تأکید کرد که بتواند منافع اقتصادی ایران را تأمین کرده و نیازهای انرژی هند را نیز برآورده سازد. خطیبی همچنین پیشنهاد داد که ایران می‌تواند با تنوع‌بخشی به مسیرهای صادراتی، ریسک‌های سیاسی و امنیتی را کاهش دهد.
علاوه بر این، خطیبی با اشاره به مزیت‌های بلندمدت این پروژه‌ها اظهار داشت که اگر زیرساخت‌های انتقال گاز روسیه به هند ایجاد شود، ایران می‌تواند در آینده از همین ظرفیت‌ها و خطوط انتقال برای صادرات گاز خود نیز استفاده کند. به گفته او، این امر نه تنها هزینه‌های توسعه زیرساخت‌های جدید را کاهش می‌دهد بلکه امکان افزایش سهم ایران در بازار انرژی منطقه‌ای و جهانی را فراهم می‌سازد. در واقع، ایران می‌تواند به تدریج به این شبکه‌های انتقال گاز متصل شده و علاوه بر انتقال گاز روسیه، در صورت وجود مازاد تولید، گاز خود را نیز از طریق همین خطوط به بازارهای هدف، از جمله هند، صادر کند. این موضوع ظرفیت صادراتی ایران را به شکل قابل توجهی افزایش داده و نقش آن را به‌عنوان یک بازیگر کلیدی در بازار انرژی منطقه‌ای تثبیت می‌کند.
خطیبی تأکید می‌کند که ایران فرصت‌های بزرگی در حوزه صادرات گاز دارد و اگر چالش‌های فنی، سیاسی و اقتصادی به درستی مدیریت شوند، ایران می‌تواند علاوه بر تأمین نیاز داخلی، به یکی از بازیگران اصلی بازار جهانی انرژی تبدیل شود. به گفته او، این امر نه تنها به اقتصاد کشور کمک می‌کند بلکه جایگاه ژئوپلیتیکی ایران را نیز تقویت خواهد کرد. وی با ابراز امیدواری نسبت به آینده صادرات گاز ایران، گفت که این مسیر می‌تواند دستاوردهای بزرگی برای کشور به همراه داشته باشد.
نظر شما