اما با وجود تمدید این برنامه تا پایان سال ۱۴۰۲ ، گزارش های رسمی حاکی از تحقق نیافتن هدف یاد شده است.

برای نمونه در آخرین گزارش سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی آمده است:

در بهار ۱۴۰۳، ضریب نفوذ پهن‌باند ثابت ۱۲.۹۲ بوده که نسبت به بهار ۱۴۰۲ با رقم ۱۲.۹، رشد اندک ۰.۱۶ درصدی را تجربه کرده است. از سوی دیگر، ضریب نفوذ پهن‌باند سیار در این بازه زمانی رشد قابل ۶.۸۹ درصد را ثبت کرده است و از ۱۲۴.۰۲ در بهار ۱۴۰۲ به ۱۳۲.۵۶ در بهار ۱۴۰۳ رسیده است.

یا گزارش وب سایت اسپید تست-مرجعی برای سنجش و پایش سرعت اینترنت در دنیا- از تغییرات سرعت اینترنت ایران در فروردین نشان می دهد که میانگین سرعت دانلود اینترنت موبایل ایران ۳۶.۱۶ مگابیت و سرعت آپلود آن ۹.۹۴ مگابیت با تاخیر ۳۰ میلی‌ثانیه اندازه‌گیری شده است. این آمار رشد ۱.۴۵ مگابیتی سرعت دانلود و افت ۵۰ کیلوبایتی سرعت آپلود را نشان می‌دهد که از این لحاظ در بین ۱۴۸ کشور دنیا ، رتبه ۷۵ را دارد.

اما میانگین سرعت دانلود اینترنت ثابت ۱۳.۷۸ مگابیت و سرعت آپلود ۳.۵۱ مگابیت اندازه‌گیری شده که به ترتیب رشد ۲۵۰ کیلوبیتی و ۱۳۰ کیلوبیتی را نسبت به ماه قبلش را نشان می‌دهد و از این نظر - سرعت اینترنت ثابت- ایران در بین ۱۸۲ کشور در جایگاه ۱۵۶ قرار دارد.

با این همه و در حالی که طبق گزارش وب سایت اسپید تست میانگین سرعت جهانی اینترنت ثابت در ماه مارس ۲۰۲۴ از ۵۱.۱۷ به ۵۲.۹۸ مگابیت در ثانیه و متوسط اینترنت موبایل نیز از ۹۲.۴۲ به ۹۳.۲۸ مگابیت در ثانیه افزایش یافته ، سوال این است که کُندی یا پائین بودن کیفیت اینترنت در ایران ریشه در چه عوامل عمده ای دارد و برای بهبود آن چه باید کرد؟

بهبود کیفیت اینترنت بستگی به سیاست های کلان کشور دارد

حسین فلاح جوشقانی، رئیس اسبق سازمان تنظیم مقررات رادیویی- رگولاتوری- در پاسخ به قدس می گوید: عوامل مختلفی در این زمینه نقش دارند اما بیشتر بحث کمبود پهنای باند مطرح است که باید توسعه پیدا کند. یا بعضی وقت ها پهنای باند اینترنت بین المللی قطع می شود. گاهی هم شبکه داخلی دچار مشکل فنی می شود که البته مقطعی است. همچنین استفاده از فیلتر شکن ها بشدت روی کیفیت یا سرعت اینترنت تاثیر منفی می گذارد. چون فرد با نصب و روشن کردن فیلترشکن اگر بخواهد وارد یک سایت داخلی هم شود مجبور است به وی. پی. ان و سروری که در خارج از کشور می باشد متصل شود و این گونه سرعت اینترنت پایین می آید.

وی یکی دیگر از دلایل کاهش کیفیت را مربوط به محدودیت شبکه های دسترسی می داند و می گوید: فناوری ADSL محدود کننده است. یعنی ما با هر امکاناتی از ADSL و یا ADSL پلاس هم استفاده کنیم باز سرعت اینترنت ما به ترتیب به بیشتر از ۱۶ و ۲۰ مگابیت برثانیه نمی رسد. یا روی شبکه موبایلی، بالاخره با ظرفیت فرکانسی که هست و پهنای باند شبکه و... در نهایت با شبکه های موجود که عمدتا نسل ۴ هستند بتوانیم کیفیت اینترنت را به ۳۰ تا ۴۰ مگابیت برسانیم. بنابراین برای بهبود کیفیت اینترنت در کشور باید فناوری ها بهبود پیدا کنند، مثلا استفاده از نسل پنجم تلفن همراه و یا همین پروژه فیبر نوری خیلی می‌تواند سطح دسترسی و سرعت اینترنت ارتقا دهد.

فلاح جوشقانی ادامه می دهد: اما با توجه به شبکه موجود و ظرفیت هایی که دارد، کیفیت اینترنت ایران قاعدتا باید در همین حدی باشد که هست. البته با کمی بالا و پایین.

وی در پاسخ به این که مردم ما چه زمانی از اینترنت با کیفیت برخوردار خواهند شد، می گوید: این موضوع بستگی به سیاست های کلان کشور دارد. اگر قرار باشد پهنای باند را توسعه ندهند قطعا همچنان با مشکل یاد شده مواجه خواهیم بود چون پهنای باند پاسخگوی نیازها نیست. به هرحال ارتقای کیفیت اینترنت بستگی به برنامه های وزارت ارتباطات و شرکت ملی زیر ساخت دارد. بنابراین مسئولان ذی ربط می‌توانند توضیح بیشتری در رابطه با برنامه های خود از جمله پروژه فیبر نوری برای توسعه پهنای باند بدهند.

وی با اشاره به این که توسعه زیرساخت های ارتباطی و مراکز داده یکی از الزامات شبکه ملی اطلاعات به شمار می آید، می افزاید: هرچند در این زمینه وزارت ارتباطات پروژه فیبر نوری منازل و کسب و کارها را در دست اقدام دارد و تا کنون نیز خیلی در این حوزه کار کرده است اما با توجه به هزینه های بالای بستر سازی و کابل کشی فیبر نوری شاید اجرای این برنامه با سرعتی مناسب یا مورد نظر پیش نرود.

رئیس اسبق رگولاتوری با بیان این که به عنوان یک مصرف کننده از بهبود کیفیت اینترنت در ایران خوشحال می شود، می افزاید: چون در حال حاضر نیاز به اینترنت با سرعت بالا ویژگی و وجه مشترک همه اپلیکیشن ها و فناوری ها است .

فلاح جوشقانی درباره پیامدهای منفی ارتقا نیافتن کیفیت اینترنت ایران هم می گوید: الان ICT موتور پیشران اقتصاد دیجیتال است .به همین خاطر نیز هر روز بیشتر در دنیا گسترش پیدا می کند. از سوی دیگر برخی کشورها پیش بینی کرده اند تا ۲۰ درصد ظرفیت اقتصادشان را روی اقتصاد دیجیتال ببرند. ضمن این که خیلی از شغل ها و پلتفرم ها در حال حاضر مبتنی برICT شکل می‌گیرند که همه آن ها نیاز به اینترنت با سرعت بالا دارد بنابراین اگر نتوانیم به موقع ظرفیت های خود را توسعه بدهیم و کیفیت اینترنت را بالا ببریم کشور از توسعه باز می ماند. در واقع این موضوع آسیب بزرگی به پیشرفت علم و فناوری و اقتصاد کشور می زند. البته دولت در تلاش است تا با اجرای برنامه های مختلف مثل فیبر نوری و شبکه ملی اطلاعات وضعیت کیفیت اینترنت را بهبود ببخشد اما برای تحقق این هدف نه تنها مشکل فیلترشکن ها بلکه هر محدودیتی که خارج از قوانین کشور ایجاد شده است باید برطرف شود.

ضرورت مهاجرت هرچه بیشتر کاربران به سمت شبکه ارتباطات ثابت

سهیل یحیی زاده، کارشناس حوزه ارتباطات و رئیس سیاست گذاری و برنامه ریزی فراکسیون تسهیل تجارت و سرمایه گذاری مجلس شورای اسلامی هم با اشاره به این که وضعیت کشور در اینترنت موبایل یا سیار با توجه سطح پوشش شهرها و روستاها از طریق شبکه نسل چهارم موبایل و حرکت به سمت استفاده از نسل پنجم تلفن همراه -G ۵ – قابل قبول است، می افزاید: اما در ارتباط با اینترنت ثابت عقب ماندگی هایی داریم که در دولت قبل و دولت فعلی برای رفع این مشکل حرکت‌های خوبی برای توسعه شبکه ارتباطات ثابت از طریق اجرای طرح توسعه فیبر نوری اتفاق افتاد به طوری که در حال حاضر حدود ۸ میلیون خانوار ایرانی تحت پوشش فیبر نوری قرار گرفته اند که با عنایت به اظهارات آقای ستارهاشمی، وزیر ارتباطات مبنی بر انجام ریل گذاری در این حوزه امیدواریم این پوشش ها منجر به اتصال نهایی یا تبدیل به دسترسی نهایی برای مردم شود.

وی با بیان این که برای تسریع در اجرای پروژه توسعه فیبر نوری در کشور در قانون برنامه هفتم توسعه منابعی پیش بینی شده که ایجاد صندوق فیبر نوری از آن جمله است، می افزاید: طبق قانون از محل این صندوق سالیانه نزدیک به ۶ هزار میلیارد تومان برای اجرای این پروژه اختصاص می یابد تا هر چه زودتر دولت و اپراتورها فیبر نوری را به منازل مردم برسانند.

وی سپس به عمده چالش های ارتقای کیفیت اینترنت در ایران می پردازد و می گوید: در شبکه اینترنت سیار عمده چالش ما درحال حاضر به بحث پایداری ارتباطات و ناترازی انرژی بر می گردد. متاسفانه ناترازی انرژی و قطعی گاه و بی گاه برق روی پایداری شبکه ارتباطات بویژه شبکه اینترنت سیار تاثیر گذاشته است چون با تکرار خاموشی برق، حجم بالایی از باتری ها که برای چنین مواقعی کاربرد دارند، خالی شده و از عمرشان کاسته می شود و کارایی خودشان را از دست می دهند و از سوی دیگر برای اپراتورها با توجه به این که آن ها طی دو سال گذشته نزدیک به ۳ همت بابت واردات تجهیزات ذخیره ساز برق هزینه کرده اند، چندان به صرفه نیست که همچنان در چنین سطحی اقدام به واردات شان کنند. بنابراین ناپاپداری در حوزه انرژی روی کیفیت اینترنت موبایل هم تاثیر منفی می گذارد.

یحیی زاده، در خاتمه می گوید: اما در خصوص شبکه ارتباطات ثابت یکی از چالش های حال حاضر، تمایل اندک کاربران برای مهاجرت از شبکه موبایلی به سمت استفاده از اینترنت ثابت است که برای رفع این مشکل دولت و اپراتورها علاوه بر آگاهی بخشی به مردم نسبت فوایدی که استفاده ازفیبر نوری و اینترنت ثابت دارد باید بسته های تشویقی هم در نظر بگیرند.