مهم‌ترین مشکلی که در مواجهه با مطالبات رهبر معظم انقلاب در میان انقلابیون و فعالان فرهنگی وجود دارد سطحی‌نگری و جزیره‌ای دیدن این مطالبات است که نمونه ساده آن را هر ساله در تبلیغات و کارهای فرمایشی سازمان‌ها و نهادها برای شعار سال می‌بینیم.
یک زمان فرمایش رهبر معظم انقلاب درخصوص مانور ثروت مطرح می‌شود و صداوسیما و رسانه‌های انقلابی چنان به آن می‌پردازند که گویی تا پیش از آن مانور ثروت پدیده مذمومی نبوده است و بعد فردای آن روز کلیدواژه تازه‌ای مطرح می‌شود و مانور ثروت را به محاق می‌برد. امروز هم عده‌ای جهاد تبیین را از منظومه گفتمانی رهبر معظم انقلاب جدا کرده و نهایتاً با جست‌وجوی چند کلیدواژه «تبیین» و «جهاد» در پایگاه اطلاع‌رسانی رهبر معظم انقلاب برای آن نسخه تجویز می‌کنند. در حالی که توقع رهبری معظم از فعالان فرهنگی (برگرفته از فرمایشات ایشان در دیدار با دانشجویان و فعالان فرهنگی۹۱) ابتدا رشد و تفقه شخص در تحلیل آگاهانه و غیرتقلیدی از مسائل است و سپس جسارت تصمیم‌گیری و خط‌شکنی بر پایه تحلیل‌های رو به‌ جلو و مولد؛ برای عبور از مصرف‌کننده بودن به مولد شدن در عرصه فرهنگ، درک منظومه‌وار و فهم عمیق از سیره معظم‌له ضروری است. از طرفی بهترین و کامل‌ترین نوع مواجهه با مسائل فرهنگی- اجتماعی برای تحقق جهاد تبیین، داشتن رویکرد پارادایم شبکه‌ای است که منجر به فهم دقیق و عمیق موقعیت سیاست‌گذار و جامعه در برنامه‌ریزی فرهنگی می‌شود.
بنا بر این مقدمه، گام نخست شروع فعالیت در حوزه جهاد تبیین، دید منظومه‌وار و آشنایی با سیره رهبر معظم انقلاب در مواجهه با مسائل فرهنگی و اجتماعی است. جهاد تبیین و هر مسئله فرهنگی دیگری در سیره گفتمانی معظم‌له، ذیل دو بال اصلی حکمرانی اسلامی یعنی تربیت اسلامی و فقه تمدنی قرار می‌گیرند که رهبر معظم انقلاب در سال ۷۰ و در پاسخ به پرسش یک خبرنگار خارجی که پرسیده بود شما چگونه می‌خواهید کشورداری بکنید، این گونه به آن اشاره می‌کنند: «اولین و مهم‌ترین کاری که پیش روی ما قرار دارد، تحول معنوی و روحی انسان‌هاست. ما متأثر از تربیت‌های طولانی غیراسلامی هستیم. آنچه هیجان عظیم انقلاب و دوران جنگ انجام داد، البته معجزه‌آسا بود؛ اما تا این پدیده عمق پیدا بکند و تا وقتی ‌که اعماق ضمایر را متحول نماید، کار زیادی لازم است». «در یک صحنه‌ دیگر، ما به فهم مباحث اسلامی به شکل کارساز برای مسائل دنیای این قرن نیاز داریم. امت اسلامی در طول قرن‌ها یعنی در دوران انزوای اسلام کمتر با مسائل واقعی مواجه شد اما امروز ما با مسائل بسیاری که وضع زمان و پیشرفت‌های علمی بر ما تحمیل می‌کند مواجهیم؛ ما باید برای این‌ها از متن اسلام جواب پیدا کنیم. اسلام مطمئناً برای همه‌ نیازهای بشر پاسخ دارد؛ این ما هستیم که بایستی با ابتکار و استعداد، این جواب‌ها را پیدا کنیم و در مقابل بشرِ سؤال‌کننده بگذاریم؛ این کارِ علما و متفکران است». این فرمایش رهبری معظم در دو بعد بنیادین و مکمل هم یعنی ۱. تربیت اسلامی (تحول معنوی و روحی انسان‌ها) و ۲. فقه تمدنی و ساختارسازی (فهم مباحث اسلامی متناسب با پدیده‌های عصر نوین) خلاصه می‌شود. جهاد تبیین به مثابه یک قطعه از پازل کلی تربیت اسلامی و ساختارسازی است، اگر ما آن را از این پازل کلی جدا کنیم و به عنوان یک موضوع مستقل به آن بپردازیم، متوجه شبکه مسائل اصلی آن نخواهیم شد و به تبع آن، افق بلند و ابعاد گسترده آن را به فعالیتی سطحی و محدود، در حد پاسخ به رفع یک شبهه پایین می‌آوریم؛ علاوه بر این نتایج فعالیت‌ها نیز محدود، مقطعی و کم‌اثر خواهد بود.باز شدن باب بحث نگرش شبکه‌ای به جهاد تبیین سلسله‌ موضوعات متعددی مانند «جهاد تبیین و تربیت اسلامی»، «جهاد تبیین و بلاغت نوین»، «جهاد تبیین و روان‌شناسی»، «جهاد تبیین و رسانه»، «جهاد تبیین و علوم انسانی اسلامی»، «جهاد تبیین و علوم ارتباطات» و... را به وجود می‌آورد که هر کدام می‌تواند موضوع ده‌ها پایان‌نامه، مقاله و کتاب باشد. در یادداشت‌های بعد در حد توان به تبیین نسبت جهاد تبیین با این مسائل و همچنین مطالبه دفاع نرم‌افزاری رهبر معظم انقلاب خواهیم پرداخت.