متاسفانه در ایران، با وجود پتانسیلهای عظیم انسانی و منابع طبیعی فراوان، بخش قابل توجهی از سرمایهها به جای تولید، راهی بازارهای غیرمولد و سفتهبازی میشوند. آمارهای بانک مرکزی از نقدینگی سرسامآور در اقتصاد حکایت دارد، اما سهم تولید از این حجم نقدینگی، ناچیز است. حال سوال اینجاست: چگونه میتوان این سرمایههای سرگردان را به سمت تولید هدایت کرد؟ به این آمار توجه کنید.
حجم نقدینگی در پاییز ۱۴۰۳ به ۸,۰۸۰ هزار میلیارد تومان رسیده که نسبت به سال قبل، ۲۶.۱ درصد رشد داشته است. اما این افزایش نقدینگی، عمدتاً به جای تولید، به سمت بازارهای غیرمولد مانند مسکن، ارز و طلا روانه شده است.
اعتبار داخلی به بخش خصوصی در سال ۲۰۲۱، تنها ۱۴.۹ درصد از تولید ناخالص داخلی بوده است.
سرمایهگذاری ثابت داخلی در بخش صنعت و معدن در سال ۱۴۰۲، حدود ۳۵۰ هزار میلیارد تومان بوده که تنها ۵ درصد از کل نقدینگی را تشکیل میدهد.
جذب ۱.۴۵ میلیارد دلار سرمایهگذاری مستقیم خارجی در سال ۲۰۲۳، گرچه مثبت است، اما در مقایسه با سایر کشورها رقم قابل توجهی نیست.
سرمایهگذاری در تولید، مزایای بیشماری برای اقتصاد و جامعه به ارمغان میآورد: هر ۱۰۰ هزار میلیارد تومان سرمایهگذاری در بخش صنعت و تولید، حدود ۴۵ هزار شغل مستقیم ایجاد میکند. تقویت تولید داخلی میتواند نیاز به واردات ۴۵ میلیارد دلاری کالاهای صنعتی و مصرفی را کاهش دهد و سرمایهگذاری در بخشهای دانشبنیان، به توسعه فناوری بومی و افزایش تابآوری در برابر تحریمها کمک میکند.
راهکارهای عملی برای جذب و هدایت سرمایهها وجود دارد که می توان به مشوقهای مالیاتی و تسهیلات بانکی اشاره کرد چرا که افزایش تسهیلات بانکی به بخش تولید و ارائه معافیتهای مالیاتی هدفمند، میتواند انگیزه سرمایهگذاری را تقویت کند. ایجاد صندوقهای سرمایهگذاری با سود تضمینشده نیز میتواند سرمایههای خرد مردمی را به سمت تولید هدایت کند.
از سوی دیگر کاهش بروکراسی و شفافیت قوانین، میتواند رتبه نامناسب ایران در شاخص سهولت کسبوکار را بهبود بخشد. در این مسیر اعمال مالیات بر عایدی سرمایه و شفافیت تراکنشها از طریق حکمرانی ریال، میتواند بازدهی بازارهای غیرمولد را کاهش داده و سرمایهگذاری در تولید را جذابتر کند.جذب سرمایهگذاری مستقیم خارجی با انتقال فناوری و دانش، میتواند تولید داخلی را تقویت کند.
در این مسیر تورم بالا، نوسانات ارزی، کمبود زیرساختهای صنعتی و بروکراسی پیچیده موانع مهمی بر سر راه سرمایه گذاری خواهند بود که می توان با تثبیت سیاستهای پولی، ارائه تضمینهای سرمایهگذاری و توسعه شهرکهای صنعتی ان را هموار کرد. در این صورت با هدایت تنها ۲۰ درصد از نقدینگی موجود (حدود ۱,۶۱۶ هزار میلیارد تومان) به سمت تولید طی پنج سال آینده، میتوان بیش از ۷۲۷ هزار شغل ایجاد کرد و رشد GDP را تا ۸-۱۰ درصد افزایش داد.
سرمایهگذاری در تولید، نهتنها یک استراتژی اقتصادی، بلکه یک ضرورت ملی است. با تکیه بر منابع داخلی و استفاده هوشمندانه از ظرفیتهای خارجی، ایران میتواند به خودکفایی و توسعه پایدار دست یابد. این مهم، نیازمند اصلاحات ساختاری، اعتمادسازی و همکاری جمعی است تا سرمایهها به جای انباشت در حوزههای غیرمولد، به خدمت تولید و آینده کشور درآیند.
نظر شما