شهاب سنگ‌ها آخرین مرحله از سنگ‌های فضایی هستند که در راه سقوط به زمین نجات می‌یابند. این اجرام قبل از اینکه تبدیل به شهاب سنگ شوند، شهاب بودند و حتی قبل از آن شهاب واره بودند. شهاب واره‌ها (Meteoroid) دسته‌ای از سنگ و یا فلزات بسیار کوچکی هستند که به دور خورشید در حال گردش‌اند. شهاب واره‌ها با برخورد به جو زمین می‌سوزند و با گاز درخشانی که برای لحظاتی آن‌ها را محاصره می‌کند، می‌درخشند که این درخشش به شهاب (Meteor) شناخته می‌شود. وقتی این شهاب‌ها در اتمسفر زمین می‌سوزند و به قطعات کوچک‌تری تبدیل می‌شوند، تعداد زیادی از آن‌ها به زمین برخورد می‌کند و «شهاب سنگ‌ها» را به وجود می‌آورد.
تأثیر رسانه‌های تصویری، به‌ویژه سریال‌های پرمخاطب، بر سبک زندگی و تصمیم‌گیری اقتصادی مردم انکارناپذیر است. سریال پایتخت ۷ با محوریت داستان یک شهاب‌سنگ باارزش، نه‌تنها با حضور کاراکتر جنجالی کلثوم اکبری به‌عنوان خریدار بر جذابیت این سریال افزود و لبخند به لب بینندگان نشاند، بلکه گویا جرقه‌ای در ذهن برخی برای کسب ثروت یک‌شبه زده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در بازه زمانی پخش سریال پایتخت، جست‌وجو درباره شهاب‌سنگ در ایران افزایش پیدا کرده است که به‌ترتیب قزوینی‌ها، کرمانی‌ها، یزدی‌ها و سپس ایلامی‌ها بیشترین جست‌وجو را در این زمینه دارند. جدا از این، بازار خرید و فروش شهاب‌سنگ روی پلتفرم دیوار، حسابی داغ شده است. بیش از ۴۰۰آگهی با عکس سنگ‌های مختلف روی این سایت بارگذاری شده و همگی ادعا کردند شهاب‌سنگ دارند و قیمت‌ها از کف ۱۰میلیارد تومان شروع شده است. البته برخی هم قانع‌ترند و سنگ‌هایشان را در حد ۱۵۰میلیون تومان می‌فروشند. تعدادی هم قیمت نداده و گفته‌اند که با ملک معاوضه می‌کنند.
در همین حال سرهنگ سعید پیرزاد، جانشین پلیس تبادل اطلاعات تهران بزرگ از شناسایی و دستگیری ۳نفر شیاد فضای مجازی در پایتخت خبر داده و عنوان کرده که این مجرمین فرصت‌طلب با درج آگهی‌های دروغین خرید و فروش شهاب‌سنگ با قیمت‌های نجومی در شبکه‌های اجتماعی از شهروندان کلاهبرداری می‌کردند و در برخی موارد سنگ‌های بی‌ارزش را به عنوان سنگ‌های قیمتی آگهی می‌کردند. در پی مراجعه تعدادی از شهروندان به این پلیس در خصوص کلاهبرداری اینترنتی تحت عنوان خرید و فروش شهاب‌سنگ در شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های آگهی‌محور از جمله دیوار و… موضوع به صورت جدی در دستور کار این پلیس قرار گرفت.
در مورد نحوه شکل گیری شهاب سنگ و پیدایش آن در ایران با علی سلطان تویه، گوهر شناس و علیرضا شریفی، کارشناس مسائل اجتماعی گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.
امکان پیدایش شهاب سنگ در استان کرمان
علی سلطان تویه، گوهرشناس در پاسخ به نحوه شکل‌گیری شهاب سنگ توضیح داد: شهاب سنگ‌ها، سنگ‌های آسمانی هستند که بعد از برخورد با جو زمین و بر اثر قوه جاذبه به سطح زمین سقوط می‌کنند. این سنگ‌ها منشاء‌های مختلفی دارند و که به نام‌های شهاب سنگ‌های ماهی که از سطح ماه جدا می‌شوند و یا این سنگ‌ها از سایر کرات به زمین سقوط می‌کنند و هر کدام از آن‌ها اسم خاصی خودشان را دارند.
وی ترکیبات تشکیل دهنده این سنگ‌ها را اینگونه تصریح کرد: اکثر شهاب سنگ‌ها از ذرات سیلیس، نیکل و فلز تشکیل شده و در بعضی از آن‌ها ترکیبات دیگری هم وجود دارد؛ بخاطر فشار و زاویه برخورد آن‌ها با زمین اصولا از چگالی بالاتری نسبت به سنگ‌های معمولی برخودار است. این شهاب‌ها بعد از سرد شدن، از بافت متراکم‌تری برخوردار می‌شوند. یعنی حفره‌ای در آن باقی نمی‌ماند و از سطح سوختگی شکل برخودار است.
این جواهر ساز در مورد پیدایش شهاب سنگ در ایران نیز اظهار کرد: بیشترین فرود شهاب سنگ در استان کرمان و بافت‌های کویری بوده است و در این مناطق به راحتی می‌توان این سنگ‌ها را شناسایی کرد.
شهاب سنگ ارزش اقتصادی ندارد!
سلطان تویه در مورد ارزش اقتصادی شهاب سنگ‌ها بیان داشت: تعداد زیادی از مردم فکر می‌کنند هر سنگی که جذب آهنربا را داشته باشد، شهاب سنگ است؛ در صورتی که اینگونه نیست و خیلی از سنگ‌های معدنی این خاصیت را دارد. شهاب سنگ‌ها هیچ ارزش اقتصادی ندارند و قیمت‌های نجومی که برای آن اعلام می‌شود غیر واقعی است. اصلی‌ترین کاربرد این سنگ‌ها برای آزمایشگاه‌ها است که محققان بتوانند روی سیارات دیگر پژوهش و مطالعات انجام بدهند. تنها راه شناسایی یک شهاب سنگ واقعی، روش تخصصی با استفاده از اسید است که تاکنون در ایران کسی آن را انجام نداده است.
این گوهر شناس در مورد خرید و فروش شهاب سنگ در ایران ابراز کرد: تاکنون به صورت رسمی خرید و فروش آن ثبت نشده است. اما مدعیان زیادی هستند که سنگ‌های دارند که میلیاردی ارزش دارد ولی هنوز نتواستند آنرا بفروش برسانند.
سلطان تویه در واکنش به آگهی‌های اخیر خرید و فروش شهاب سنگ در پایان تاکید کرد: خیلی کم اتفاق میفتد که با پیدا کردن و فروش یک سنگ، تمام زندگی یک شخص دگرگون شود. روزانه تعداد زیادی به ما مراجعه می‌کنند و فکر می‌کنند که شهاب سنگ پیدا کرده‌اند؛ اما در طول این چندین سال فعالیت در حوزه سنگ شناسی در ایران تنها دو مورد وجود داشت که شهاب سنگ‌های واقعی بودند.
این نیز بگذرد
علیرضا شریفی، کارشناس مسائل اجتماعی در مورد بالا گرفتن خرید و فروش شهاب سنگ در این روزها می‌گوید: بازار دلالی شهاب‌سنگ قبل از سریال پایتخت در ایران وجود داشت و این سریال فقط تب آن را بیشتر کرده است. در نوروز امسال که به یک منطقه کویری سفر کرده بودم، دیدم که عده‌ای زیادی به‌شدت دنبال شهاب‌سنگ هستند.
وی در ادامه می‌افزاید: البته این نوع رفتار مردم ما به همین یک پدیده ختم نمی‌شود و پیش از این نیز نمونه‌هایی همچون تب فروش چرخ خیاطی قدیمی به واسطه جیوه گران آن یا همستر اینترنتی که سال گذشته در همین تاریخ داغ بود و اغلب مردم درگیر آن بودند نیز وجود داشته است. قبل‌تر از آن هم ماجرای سکه قاجار یا سفال هخامنشی در برخی استان‌ها داغ بود که همه اینها ریشه در وضعیت نابسامان اقتصادی مردم دارد که وقتی می‌بینند نمی‌توانند با روش‌های معمول به درآمد کافی برسند، این راه‌های میانبر را می‌روند تا به پول بیشتری برسند.
این کارشناس مسائل اجتماعی یکی از عوامل چنین رفتارها توسط مردم را نبود امنیت اقتصادی دانست در پایان گفت: عدم‌امنیت اقتصادی و نبود حاشیه امن باعث شده که جامعه ناامید به سمت روش‌های غیرمعمول درآمدزایی که نمونه بارز آن گنج‌یابی است رجوع کنند. به‌زودی تب فروش شهاب‌سنگ هم فروکش می‌کند و به سمت پدیده دیگری می‌رود و این چرخه تا زمانی که وضعیت اقتصادی ثبات پیدا نکند، ادامه می‌یابد.
خدابخش حکیمی_خبرنگار تحریریه جوان قدس
نظر شما