پایگاه اصلی کتاب و کتاب‌خوانی حرم مطهر رضوی، در صحن قدس قرار دارد؛ جایی که اگر به آنجا سر زده باشید، حتماً دیده‌اید که نه تنها مکانی برای مطالعه، بلکه نقطه تلاقی زائران جویای دانش و معرفت نیز به شمار می‌رود. رواق کتاب مثل یک جهان کوچک آرامش و تمرکز است؛ جایی که وقتی وارد آن می‌شوی، حس می‌کنی از شلوغی و ازدحام محیط فاصله گرفته‌ای. در این رواق آرام، صندلی‌ها و ایستگاه‌های مطالعه با دقت چیده شده‌اند و در هر گوشه، زائرانی را می‌بینی که غرق در صفحات کتاب‌هایشان هستند.
رواق کتاب؛ بستری برای گسترش فرهنگ رضوی
مهدی محبوب، رئیس اداره امور پایگاه‌های حرم مطهر درباره خدمات رواق کتاب توضیح می‌دهد: این بخش یکی از مؤثرترین اقدامات فرهنگی در حرم مطهر است. او همچنین بر اهمیت مطالعه و نقش آن در ترویج سنت و سیره رضوی تأکید کرده و می‌گوید: «رواق کتاب بستری است که اگر روی آن تمرکز شود، می‌تواند تأثیرات فرهنگی عمیقی برجا بگذارد. این بخش، دریچه‌ای است به سوی معرفت و بهره‌مندی از معارف اهل‌بیت(ع)».
محبوب با اشاره به اقدامات انجام‌شده در این زمینه می‌گوید: «تاکنون تلاش‌های متنوعی برای فعالیت‌های کتاب و کتاب‌خوانی انجام شده است. هدف اصلی ما، تحقق فرمایشات رهبر معظم انقلاب اسلامی در برنامه‌ریزی برای عمق‌بخشی به سطح معرفتی زائران و افزایش سرانه مطالعه کتاب در کشور بوده است».
وی درباره خدمات گسترده این بخش می‌افزاید: «ما چهار نقطه را در جغرافیای حرم مطهر به ارائه کتاب اختصاص داده‌ایم و سه ایستگاه مطالعه نیز در دسترس زائران قرار دارد. کتاب‌ها به صورت شاخص و طبقه‌بندی‌شده موضوعی عرضه می‌شوند تا دسترسی به منابع غنی و مناسب برای عموم فراهم شود».
چمدان کتاب؛ نوآوری جذاب
برای سر زدن به ایستگاه مطالعه ویژه بانوان راهی رواق‌های نجمه خاتون و دارالولایه می‌شوم. این رواق‌ها نه فقط محل عبادت و خلوت، بلکه بستری برای گسترش دانش و افزایش معرفت دینی بانوان است. در رواق نجمه خاتون، ایستگاه مطالعه‌ای ویژه بانوان با قفسه‌هایی از کتاب‌های طبقه‌بندی‌شده در موضوعات تربیتی، دینی و اجتماعی به چشم می‌آید. مسئول ایستگاه با حوصله به نیازهای بانوان حاضر گوش می‌دهد و براساس سؤالات و علاقه‌مندی‌ها کتاب‌هایی مناسب معرفی می‌کند. یکی از جذاب‌ترین بخش‌های این طرح، چمدان کتاب است؛ این ابتکار تازه به روش نوین و خلاقانه، کتاب‌ها را براساس گروه‌های سنی و نیازهای مخاطبان معرفی می‌کند. کارشناسان کتاب به خانواده‌هایی که در صحن‌ها و رواق‌ها حضور دارند مراجعه کرده و گفت‌وگوهایی دلچسب درباره موضوعات کتاب‌ها شکل می‌گیرد.
مادران، ستون‌های تربیتی و فرهنگی خانواده
این طرح تنها به ارائه کتاب محدود نمی‌شود. هدف اصلی آن تقویت بنیان خانواده با تبیین معارف رضوی و غنی‌سازی زمان حضور خانواده‌ها در حرم مطهر است. در همین فضا، حس وحدت و همدلی میان اعضای خانواده تقویت می‌شود و مادران به‌عنوان ستون‌های تربیتی نسل آینده، نقشی محوری و اثرگذار پیدا می‌کنند. یکی از بانوان حاضر می‌گوید: «این ایستگاه مطالعه جایی است که نه تنها پاسخ سؤالات تربیتی‌ام را می‌گیرم، بلکه احساسی از همراهی و حمایت را تجربه می‌کنم». رویکرد برنامه، تلاش برای تربیت نسل صالح است، با تأکید بر تربیت مادرانی که کتاب‌خوانی را در زندگی خود و فرزندانشان نهادینه کنند. خانم موسوی با اشاره به نقش مادران در این برنامه‌ها می‌گوید: «اینجا به من آموخته‌اند که مادران، ستون‌های اصلی تربیت نسل آینده هستند. کتاب‌خوانی بخشی از زندگی فرزندانم شده و این تأثیر بزرگی در رشد فکری آن‌ها داشته است، به‌طوری که هر زمان به حرم مطهر می‌آیم، حتماً به همراه دو فرزندم به این بخش از رواق نیز سر می‌زنم». او معتقد است طرح‌های کتاب‌خوانی در حرم مطهر نه تنها به ارتقای معرفت و فرهنگ خانواده کمک می‌کند، بلکه به بنیان خانواده نیز استحکام می‌بخشد.
در کنار این تلاش‌ها، رواق دارالولایه نیز جلوه‌ای از آینده‌نگری بانوان اسلامی ایرانی را در قالب کتاب‌خوانی و دانش‌افزایی به نمایش می‌گذارد. چشم‌انداز این طرح، پاسخ به نیازهای معرفتی و تربیتی بانوان و ایجاد فرهنگی پایدار در مطالعه خانوادگی است؛ شاید همین انگیزه‌هاست که این ایستگاه‌ها را به نقطه‌ای برای ارتقای سبک زندگی رضوی تبدیل کرده است.
زائراً عارفاً بحقه
رونق طرح مطالعه و رفت‌وآمدهای زائران به ایستگاه‌های مطالعه کتاب، نشانگر علاقه عمیق مردم به کتاب و کتاب‌خوانی است. باوجود نوپا بودن این طرح، آمارها نشان‌دهنده استقبال چشمگیر زائران است؛ به‌طوری که سالانه بیش از ۷۰هزار نفر از این برنامه بهره‌مند می‌شوند.
آقای محبوب در این باره می‌گوید: «زیارت امام رضا(ع) نه تنها به عنوان یک عمل عبادی بلکه به عنوان سفری معنوی و معرفتی شناخته می‌شود. در زیارت‌نامه آن حضرت آمده است: «زائراً عارفاً بحقه» این جمله به‌وضوح بر اهمیت زیارت با شناخت و معرفت امام تأکید دارد». او ادامه می‌دهد: «معرفتی که از این زیارت حاصل می‌شود، می‌تواند از طریق مطالعه کتب معرفتی و بررسی عمیق مفاهیم دینی و تربیتی بدست آید. طرح‌های کتاب‌خوانی و فعالیت‌های فرهنگی حرم مطهر، دقیقاً با همین هدف راه‌اندازی شده‌اند تا زائران را در این مسیر یاری کنند».
مجاورت با امام رضا(ع) فضایی فراهم می‌کند که مطالعه و اندیشه در آن، عمق و تأثیر بیشتری دارد. با بهره‌گیری از این فرصت، این طرح‌ها نه تنها در افزایش معرفت زائران، بلکه در تقویت بنیان فرهنگی و دینی جامعه نیز نقشی کلیدی ایفا می‌کنند.
خبرنگار: الهه ضمیری
نظر شما