همه ما عصبانیت را احساس کرده‌ایم و می‌دانیم که چیست، ممکن است کار به جایی برسد که شما احساس کنید اسیرهیجان قدرتمندی هستید که نمی‌توانید از آن اجتناب کنید. هیجان عصبانیت می‌تواند یک احساس آزار دهنده یا یک عمل وحشیانه باشد. عصبانیت موجب تغییرات متعدد زیستی و فیزیولوژیکی می‌شود؛ مثل افزایش فشارخون ضربان قلب، تنفس. عصبانیت می‌تواند ناشی از عوامل درونی یا بیرونی باشد، شما می‌توانید از دست فرد مشخصی، مثل یک همکار یا از یک حادثه مثل ترافیک یا پرواز لغو شده عصبانی شوید یا عصبانیت شما می‌تواند ناشی از نگرانی یا تفکر شما درمورد مسائل شخصی باشد.

وجود خشم و عصبانیت مانند دیگر احساسات در ما کاملاً طبیعی است. این احساس حتی در مواقعی می‌تواند سازنده عمل کند اما آنچه که اهمیت دارد؛ مدیرت کردن آن و تداوم آن است. هر احساسی که از حد و میزان خود و تعادل خود خارج شود؛ می‌تواند به صورت مخرب در زندگی ما عمل کند. خواه این احساس از طرف جامعه برچسب مثبت داشته باشد؛ یا منفی.

مدیریت این احساسات از ما انسانی متعادل می‌سازد. خشم و عصبانیت می‌تواند به راحتی روابط ما را ضعیف کند. در درجه اول این در رابطه با خود ما است و بعد از آن در رابطه با دیگران. علاوه بر این خشم و عصبانیت از جمله احساساتی است که در دراز مدت آسیب شدید جسمانی به ما وارد می‌کند و موجب تضعیف قلب، سکته مغزی و قلبی و پایین آمدن سیستم ایمنی بدن می‌شود.

محیا چوپانی بابکی،‌ روانشناس در گفت‌وگویی در پاسخ به این پرسش که «چرا بعداز عصبانیت پشیمان می‌شویم و چگونه می‌توانیم عصبانیت خود را کنترل کنیم؟» با اشاره به فرایندهای مربوط به حالت عصبانیت گفت: اولین موضوع اعمال بدون تفکر است؛ به عبارتی زمانی که عصبانیت زیادی داریم، معمولاً کنترل خود را از دست می‌دهیم.

این روانشناس تصریح کرد: این به این معناست که در این لحظات، ما بیشتر تحت تاثیر احساسات قرار داریم تا عقل و منطق؛ در نتیجه، ممکن است جملاتی بگوییم یا کارهایی انجام دهیم که بعداً از گفتن آنها پشیمان شویم.

وی با اشاره به افزایش تنش و استرس هنگام در عصبانیت، افزود: واکنش‌های تند و ناگهانی می‌توانند موجب افزایش تنش در رابطه و محیط اطرافمان شوند.این تنش‌ها نه تنها به فرد مقابل آسیب می‌زنند، بلکه استرس خود را نیز بیشتر می‌کنیم.

چوپانی با اشاره نقش تخریب ارتباطات متذکر شد: وقتی در لحظات عصبانیت، چیزی می‌گوییم که به احساسات دیگران آسیب می‌زند، رابطه‌های مهم ما تحت تاثیر قرار می‌گیرند. این آسیب‌ها می‌توانند مدت‌ها پس از آن که عصبانیت فروکش کرده، باقی بمانند.

این روانشناس با برشمردن حالت پشیمانی بعد از عصبانیت، ابراز کرد: پس از اینکه عصبانیت کاهش می‌یابد، بسیاری از افراد متوجه می‌شوند که رفتارهایشان نه تنها غیرضروری بوده بلکه به هیچ‌وجه مناسب نبوده است. این پشیمانی موجب احساس گناه می‌شود که می‌تواند به عزت نفس آسیب بزند.

وی با طرح این پرسش که چرا پشیمان می‌شویم؟ اضافه کرد: بیشتر افراد بعد از یک واکنش عصبی متوجه می‌شوند که نه‌تنها به خود آسیب زده‌اند مثلاً با ازدست‌دادن فرصت‌ها یا روابط، بلکه به دیگران هم آسیب وارد کرده‌اند.

چوپانی افزود: مطالعات نشان داده‌اند که بعد از اعمال عصبی و پرخاشگرانه، افراد احساس شرمندگی و پشیمانی می‌کنند. این احساسات منفی می‌توانند بر سلامت روانی فرد تاثیر منفی بگذارند.

این روان‌شناس ادامه داد: در حالت عصبانیت، ما معمولاً نمی‌توانیم پیامدهای واکنش‌های خود را به‌درستی درک کنیم. وقتی آرام می‌شویم، متوجه می‌شویم که آنچه گفتیم یا کردیم می‌توانست بهتر مدیریت شود.

وی درباره اینکه «چگونه می‌توانیم واکنش‌های عصبی خود را کنترل کنیم؟»، ابراز کرد: قبل از هر واکنشی، سعی کنید چند نفس عمیق بکشید. این کار به شما کمک می‌کند که خود را از حالت فورانی خارج کنید و به لحظه فکر کنید.

چوپانی اضافه کرد: اگر احساس می‌کنید که دارید واکنشی تند نشان می‌دهید، از موقعیت فاصله بگیرید.چند دقیقه به خودتان زمان بدهید تا آرام شوید و سپس واکنش دهید.

این روان‌شناس خاطرنشان کرد: در لحظات عصبانیت، به پیامدهای احتمالی رفتارهای خود فکر کنید. پرسیدن این سؤال از خود که «آیا این رفتار من به رابطه یا موقعیتم آسیب می‌زند؟» می‌تواند به شما کمک کند تا واکنش‌های خود را مدیریت کنید.

وی ابراز احساسات به شیوه‌ای سالم را یکی از روش‌های مؤثر در هنگام عصبانیت عنوان کرد و افزود: یاد بگیرید که احساس خود را بدون تخریب دیگران بیان کنید. استفاده از زبان مثبت و بدون اتهام می‌تواند کمک کند تا پیام خود را منتقل کنید؛ بدون اینکه به کسی آسیب بزنید.

چوپانی یادآور شد: اگر به کسی آسیب زده‌اید، پذیرش اشتباهات خود و عذرخواهی می‌تواند گامی مثبت در راستای و جبران اشتباهات باشد. این نشان می‌دهد که شما مسئولیت رفتارتان را می‌پذیرید و تمایل دارید که روابط خود را ترمیم کنید.