مریم خطیب اصالتاً قوچانی اما بزرگ‌شده مشهد است. او بیش از ۵۰سال از عمر شصت‌ساله خود را به فراگیری و آموزش آیات الهی مشغول بوده و سال‌هاست هر آنچه در رشته‌های مختلف قرآنی آموخته را با خود به حرم مطهر آورده تا به عنوان خادم قرآنی هم در بارگاه منور رضوی خدمت کند.
خادم قرآن در حرم مطهر
بیش از ۲۰ سال است که افتخار خدمت در بارگاه منور رضوی را دارد. مریم خطیب می‌گوید: آرزوی قلبی هر مسلمان و هر شیعه‌ای است که در حرم معصومین(ع) خدمت کند. از سال ۱۳۸۳ این توفیق نصیبم شده است و به پوشیدن لباس خادمی افتخار می‌کنم. از خدا می‌خواهم هم در دنیا و هم در آخرت خادم آقا باشم. ان‌شاءالله گفتار و رفتارمان هم طوری باشد که آقا از ما راضی باشد. اما خدمت او در آستان حضرت رضا(ع) به بخش انتظامات محدود نمی‌شود و در حوزه دیگری از این حریم نورانی هم خدمت می‌کند. دارالقرآن حرم مطهر جایی است که خطیب به عنوان قاری و استاد در آن فعالیت دارد؛ «همکاری من با دارالقرآن از اواخر دهه ۷۰ و در قالب برگزاری کلاس‌های وقف و ابتدا و تجوید آغاز شد. در ادامه در محفل تلاوت روزهای جمعه به عنوان مرتل شرکت کردم». تلاوت افرادی که برای ترتیل، حفظ یا تحقیق در محافل قرآن شرکت می‌کنند، باید سنجیده شود. به خاطر اهمیت تلاوت صحیح در حرم مطهر، یکی از دغدغه‌های دارالقرآن، ارزیابی این موضوع است. مریم خطیب یکی از اساتیدی است که علاوه بر برگزاری کارگاه قرائت، در این بخش نیز با دارالقرآن حرم مطهر همکاری دارد.
هم داوری و هم استادی در قرآن کریم
نشستن پای درس یک استاد قرآن در مقطع چهارم ابتدایی، نخستین آموزش‌های جدی او برای یادگیری قرآن کریم بود که با شرکت در جلسات و دوره‌های قرآنی سنتی ادامه پیدا کرد. مریم خطیب برای ادامه تحصیل هم سراغ فراگیری آموزه‌های کلام وحی رفت و در هر سه مقطع کارشناسی، کارشناسی‌ارشد و دکترا رشته علوم قرآن و حدیث را انتخاب کرد. اما شروع حفظ آیات نور برای او پس از تشکیل خانواده رقم خورد. مریم می‌گوید: حدود سال ۷۰ بود که در مسابقات خانواده‌های بنیاد جانبازان شرکت کردم. در نخستین سال در رشته حفظ جزء سی‌ام قرآن رتبه نخست را کسب کردم و به مسابقات کشوری اعزام شدم.
چهار سال بعد نیز مریم خانم به جامعه قاریان قرآن و مرکز عالی تربیت مدرس مراجعه کرده و در دوره‌های آموزشی آنجا شرکت می‌کند؛ «پس از یک ترم استفاده از کلاس درس دکتر علی سرابی، تدریس در رشته قرائت را در همان مرکز آغاز کردم. سال ۷۶ هم پس از گذراندن دوره‌ای ۱۰روزه برای داوری در رشته وقف و ابتدا در مسابقات سراسری دانشجویی انتخاب شدم».
این بانو که از حدود ۱۰سالگی با قرآن مأنوس بوده، درباره علت فعالیت در این حوزه می‌گوید: هرکسی در زندگی می‌تواند در هر رشته‌ای درس بخواند و کار کند و من هم قرآن را انتخاب کرده‌ام. به نظرم هر کدام از ما باید طرح و برنامه خداوند برای زندگی فردی و اجتماعی خود را بدانیم و من برای یافتن این پاسخ به سراغ این رشته رفتم.
آشنایی با باطن آیات در رشته وقف و ابتدا
اواخر دهه ۹۰، ساماندهی داوران قرآنی در سطح کشور مطرح می‌شود و هر داور با انتخاب یکی از رشته‌های این حوزه در آزمون تخصصی شرکت می‌کند تا توانایی‌اش ارزیابی شود. این خادم قرآنی در این آزمون موفق به کسب درجه یک داوری در رشته وقف و ابتدا می‌شود و از آن پس در چند دوره از مسابقات بین‌المللی قرآن کریم در مشهد و تهران داوری می‌کند. او درباره انتخاب این رشته این‌طور می‌گوید: من این رشته را انتخاب کردم چون انسان ضمن تحلیل، با تفسیر، معانی و مفاهیم آیات آشنا و با روح آیات عجین می‌شود. اما در دیگر رشته‌های علوم قرآنی ممکن است این‌طور نباشد. به نظر من هر قاری باید با این حوزه آشنا باشد تا بتواند از زیبایی مفهومی قرآن استفاده کند. خطیب برایمان درباره این رشته بیشتر توضیح می‌دهد: رشته وقف و ابتدا مهجور است و متأسفانه آن‌طور که باید به آن پرداخته نمی‌شود. کلاس و دوره برای آموزش در رشته‌های دیگری چون تجوید، صوت و لحن و... زیاد است اما برای این رشته نه. زیرساخت این رشته ترجمه، صرف و نحو و آشنایی با ادبیات عرب است و به همین سبب اقبال زیادی به آن وجود ندارد.
او در ادامه می‌گوید: متأسفانه گاهی شاهد هستیم بعضی از قاریان حرفه‌ای نیز در هنگام قرائت به سطحی از دانش و توانمندی علمی برای تشخیص این موضوع نرسیده‌اند. مکث به‌موقع یا ادامه تلاوت آیات می‌تواند معانی درست آن‌ها را منتقل کند. مراکز قرآنی باید در راستای جذب افراد به این رشته کمک کنند تا وقف و ابتدا هم در حوزه تدریس و داوری، مانند رشته‌های دیگر غنی شود.
طرحی برای اجازه تلاوت
این استاد قرآن کریم معتقد است انسان همیشه باید در هر زمینه‌ای که در حال فعالیت است، پیشرفت کند و خود را به‌روز نگه دارد. خودش هم برای این موضوع تلاش کرده و نمونه آن شرکت در «طرح اقراء» در دارالقرآن حرم مطهر است.
او می‌گوید: این طرح به معنی مستندسازی تلاوت به صدر اسلام است. درواقع تلاوت‌های قاریان با استانداردهای آن دوره مطابقت داده می‌شود. قاریان پس از تلاوت یک دور کامل قرآن کریم مجیز می‌شوند، یعنی از اساتید اجازه تلاوت می‌گیرند. در مدرکی که به قاریان داده می‌شود، نام استادی که تحت تعلیمش قرار گرفته، ثبت است و پیش از آن هم نام اساتید آن مدرس یک به یک نوشته شده تا به ترتیب به نام مبارک پیامبر(ص) و امیرالمؤمنین(ع) در ابتدای این لیست می‌رسد.
مریم خطیب از استاد مهدی حسنی که یکی از نخستین دریافت‌کنندگان این مدرک از اساتید مصری، عراقی و سوری است، مجوز تلاوت گرفته است.
مسئولان دارالقرآن حرم مطهر در هر دوره‌ای نهایت سعی خود را داشته‌اند تا محیط به گونه‌ای فراهم شود که هم زائران و هم مجاوران از قرآن و مفاهیم آن بهره‌مند شوند. یکی از علت‌های برگزاری طرح اقراء نیز همین موضوع است. تمامی حافظان، قاریان و مرتلین قرآن در حرم مطهر که قصد قرائت در ماه مبارک رمضان سال آینده را دارند، باید این اجازه تلاوت را دریافت کنند.
این خادم قرآنی درباره دیگر برنامه‌های دارالقرآن حرم مطهر می‌گوید: در بحث آموزش، برگزاری و ارزیابی محافل قرآن کریم برای بانوان، فعالیت‌های خوبی انجام شده و حساسیت‌های زیادی وجود دارد. او در اواسط دهه ۹۰ به عنوان یکی از اساتید به عراق اعزام شد تا برای خادمان و قاریان قرآن در حرم امام حسین(ع) کلاس آموزشی برگزار کند. دوره‌ای که به نظرش برای هر دو طرف کمک‌کننده بوده است. او در این باره می‌گوید: قاریان و اساتید قرآنی آقا و خانم در مشهد در سطح بسیار خوبی هستند و باید از این ظرفیت استفاده شود. رایزنی‌ها و برگزاری برنامه‌های اینچنینی بازتاب جهانی خوبی برای مخاطبان دارد و هم سبب رشد و ارتقای اساتید و هم شرکت‌کنندگان خواهد بود.
نظر شما