این مجموعه ارزشمند تاکنون در ۵ جلد به همت گروه کلام اسلامی بنیاد پژوهش‌ها، منتشر شده است.
یکی از ویژگی‌های شاخص این اثر، پرداختن به مناظرات مهم کلامی میان متفکران برجسته مذاهب اسلامی است.
یکی از این مناظرات که در جلد پنجم کتاب ذکر شده، گفت‌وگویی علمی و پرچالش میان شیخ مفید، متکلم بزرگ شیعه، و قاضی عبدالجبار، از بزرگان معتزله، درباره حدیث غدیر، است.
در این مناظره، شیخ مفید از قاضی عبدالجبار درباره صحت حدیث معروف پیامبر(ص) در غدیر خم، «مَنْ کُنْتُ مولاه فهذا علی مولاه»، سؤال می‌کند.
قاضی صحت حدیث را تأیید می‌کند و واژه «مولی» را به‌معنای «اولی و شایسته‌تر»، می‌داند. اما وقتی بحث به موضوع خلافت و تقدم «درایت» بر «روایت» می‌رسد، شیخ مفید با استناد به سخنان دیگر پیامبر(ص) و رفتار صحابه، منطق قاضی را به چالش می‌کشد و در نهایت، قاضی عبدالجبار از پاسخ‌گویی، عاجز می‌ماند.
این مناظره که در حضور علمای شیعه و سنی در بغداد رخ داد، موجب شد قاضی، مقام علمی شیخ مفید را به رسمیت بشناسد و او را «مفید» بنامد؛ ازاین‌رو، این ماجرا یکی از ریشه‌های تاریخی نام‌گذاری «شیخ مفید»، به شمار می‌آید.
این حکایت تاریخی، نه تنها نمونه‌ای از مناظرات عقلانی و احترام‌آمیز در سنت اسلامی است، بلکه اهمیت حدیث غدیر در منازعات کلامی مذاهب را نیز به‌خوبی نشان می‌دهد.
حسین لطیفی، مدیر گروه فلسفه و کلام اسلامی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی
نظر شما