در هفته‌های گذشته، تحولات منطقه‌ای بار دیگر نگاه‌ها را به آسمان دوخت. جایی که همواره صحنه‌ تقابل اراده‌ها و حافظان امنیت بوده است. در این میان، یاد خلبانانی در ذهنم زنده شد که نخستین‌بار سال ۵۹ جان بر کف گرفتند و راه مقاومت را به ما آموختند. همین یادها بود که مرا به صحن عتیق حرم مطهر امام رضا(ع) رساند. جایی که پیکر نخستین شهید دفاع مقدس، خلبان شهید علی خوش‌نیت در مشهد به خاک سپرده شد.

سطرهای ابتدایی تاریخ جنگ

کمتر کسی می‌داند که نخستین شهید دفاع مقدس که در مشهد تشییع شد، یک خلبان بود. آن هم خلبانی که در یکی از بزرگ‌ترین عملیات‌های هوایی تاریخ ایران، یعنی عملیات غرورآفرین «کمان ۹۹» شرکت داشت. این عملیات تنها یک روز پس از آغاز رسمی جنگ تحمیلی، در بامداد اول مهر ۱۳۵۹، توسط نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران اجرا شد. در پاسخ به حمله هوایی غافلگیرانه عراق به پایگاه‌های هوایی ایران، بیش از ۲۰۰ فروند هواپیمای ایرانی از هفت پایگاه مختلف به پرواز درآمدند. از این تعداد، ۱۴۰ فروند وارد خاک عراق شدند و اهداف راهبردی ازجمله پایگاه‌های هوایی کرکوک، رشید، ناصریه، حبانیه، بصره، ام‌القصر و حتی فرودگاه بین‌المللی بغداد را بمباران کردند. شهید غلامعلی خوش‌نیت، یکی از خلبانان شرکت‌کننده در این عملیات بود. او با هواپیمای شکاری خود به دل خطر زد و در بازگشت از مأموریت، در حوالی دزفول هدف آتش دشمن قرار گرفت و به شهادت رسید.

روز بدرقه یک قهرمان

زندگی شهید خوش‌نیت مثل بسیاری از شهدای آن دوران، ساده بود اما درخشان. خلبان شکاری بود، مؤمن، آرام و عاشق پرواز. وقتی خبر عملیات قریب‌الوقوع «کمان ۹۹» رسید، بی‌درنگ داوطلب شد. از پایگاه هوایی بلند شد، به دل خطر زد و دیگر بازنگشت. می‌گویند هنگام بازگشت از مأموریت، هواپیمایش مورد اصابت قرار گرفت و در حوالی دزفول سقوط کرد. پیکرش به مشهد منتقل شد تا در آغوش امام هشتم(ع) برای همیشه آرام بگیرد.

صبح روز ۹ مهر ۱۳۵۹، خیابان بهار شاهد یکی از ماندگارترین مراسم‌های تشییع در تاریخ این شهر بود. مشهد که هنوز در شوک آغاز جنگ تحمیلی بود، آن روز شاهد نخستین شهید جنگ در آغوش خود شد. پیکر شهید خوش‌نیت از مقابل بیمارستان لشکر بر دستان مردم مشهد حرکت کرد. هزاران نفر آمده بودند؛ سرباز و روحانی، دانش‌آموز و بازاری. فریاد «الله‌اکبر» در امتداد خیابان امام رضا(ع) پیچیده بود. شهید هاشمی‌نژاد در این مراسم سخنرانی کرد و گفت: «صدام حسین خائن فکر می‌کرد می‌تواند ارتش ایران را شکست دهد و لقمه چربی را برای خود با یک حمله به مرزهای ایران تهیه کند و بعد ژاندارم آمریکای جهانخوار در منطقه شود».

صحن عتیق، آرامگاه نخستین شهید دفاع مقدس

مردم پیکر شهید را تا صحن حرم مطهر رضوی بدرقه کردند و همان‌جا در صحن عتیق، در جوار امام مهربانی‌ها، خاک، پیکر قهرمان خلبان را در آغوش گرفت. شهیدی که از آسمان آمده بود و حالا در جوار بارگاه ملکوتی امام رضا(ع) آرام می‌گرفت. چند روز بعد، پیکر خلبان شهید عزیزالله جعفری، یکی دیگر از شرکت‌کنندگان در عملیات کمان۹۹ در کنار دوست و همرزمش به خاک سپرده شد. آرام گرفتن این دو شهید در حرم مطهر امام رضا(ع) نوعی تلاقی آسمان و زمین بود، انگار پروازشان هنوز ادامه دارد، اما این بار از دل صحن‌ها تا عرش الهی. پس از آن دیگر صحن عتیق، صحن خاطره‌ها و صحن شهیدان بود. دفن شهدا در حرم مطهر امام رضا(ع) سنتی است که در سال‌های دفاع مقدس آغاز شد و با تدفین شهدای گمنام، مدافعان حرم و شهدای امنیت تا امروز ادامه دارد و این نشانه‌ای از پیوند معنوی حرم مطهر امام رضا(ع) با حماسه است.

یادگارهای جاودان

امروز اگر از خیابان امام رضا(ع) مشهد عبور کنی، دبیرستانی را می‌بینی که به نام همین شهید مزین شده است: «دبیرستان شهید خوش‌نیت». مدرسه‌ای که حالا دانش‌آموزانش هر صبح در حیاط، زیر نگاه شهیدی که عکسش بر دیوار نصب شده، سرود می‌خوانند. بسیاری از معلمان آن مدرسه می‌گویند: این نام، برای بچه‌ها یک الگو است؛ الگویی از تعهد، وطن‌دوستی، و ایثار بی‌ادعا.

همان دشمن، همان مقاومت

حمله اخیر رژیم صهیونیستی و پاسخ متقابل ایران، بار دیگر نگاه‌ها را به آسمان دوخت. این روزها، فرزندان همان نسلی که در عملیات کمان ۹۹ پرواز کردند، در آسمان کشور و در برابر دشمن ایستاده‌اند. اگر آن روز خلبانان بر فراز بغداد پرواز کردند، امروز موشک‌ها و پهپادهای ایرانی از هزاران کیلومتر عبور می‌کنند و پیام روشن مقاومت را به دشمن می‌رسانند. حالا بیش از چهار دهه از آن تشییع باشکوه می‌گذرد و دوباره صدای جنگ در منطقه بلند شده است. اما این بار نه تنها خلبانان، که پهپادها، سامانه‌های پدافندی و نسل جدیدی از مدافعان آسمان ایران وارد میدان شده‌اند. عقاب‌های این سرزمین، همچنان بیدارند. حالا آن‌ها در قالب سامانه‌های پدافندی، موشک‌های هوشمند و پهپادهای رهگیر، حافظ یک ملت‌اند.

حرم مطهر، پناهگاه مجاهدان

حرم مطهر امام رضا(ع) از دیرباز مأمن مجاهدان بوده است. در دوران دفاع مقدس، بسیاری از رزمندگان پیش از رفتن به جبهه به پابوس امام می‌آمدند. حالا هم همان رسم و دلدادگی پابرجاست. مشهد و حرم مطهر امام رضا(ع) باز هم پناهگاه دل‌هایی‌ است که درگیر خبرهای جنگ و شهادت‌اند. مردم می‌آیند، دعا می‌کنند، زیارت می‌خوانند و یاد شهدا را زنده نگه می‌دارند. آن‌گونه که یکی از زائران می‌گفت: «هر بار که نگاهم به مزاری از شهدا می‌افتد، یادم می‌آید که امنیت امروز ما، با دفاع آن روزهای این شهدا خریده شد».

از آن روزی که خلبان خوش‌نیت در آغوش امام مهربانی‌ها آرام گرفت، تا امروز که آسمان منطقه هنوز شاهد نبرد است، تنها چیزی که تغییر نکرده، روحیه ایستادگی و پیوند مردم با فرهنگ شهادت است. پرچم این مقاومت همچنان در دست سربازانی‌ است که امنیت را از خون دوستانشان به ارث برده‌اند. در روزگار حال، که دوباره آتش دشمن زبانه کشیده و سایه تهدید بر مرزهای ماست، رجوع به اولین قهرمانان وطن، ضرورتی فرهنگی است. از یاد نبریم که امنیت امروز، ریشه در خون دیروز دارد. از آن روز در مهرماه ۵۹، شاید هیچ‌کس نمی‌دانست که راهی طولانی آغاز شده است. راهی که ابتدایش «کمان ۹۹» بود، به دفاع مقدس رسید و حالا در دفاع از حریم آسمان ایران ادامه دارد و این یعنی پرواز همچنان جاری است.