در حالی که بازارهای جهانی شاهد سقوط تاریخی دلار هستند، بریکس با گام‌های سنجیده‌اش، اعصاب کاخ سفید را به بازی گرفته است؛ حالا واشنگتن بیش از همیشه نگران است که گره تجارت جهانی از دستان دلار در حال باز شدن باشد. دونالد ترامپ، با تهدیدهای مکرر تعرفه‌ای و مواضع تند در برابر کشورهایی که همراه بریکس قدم برمی‌دارند، تلاش دارد کنترل اوضاع را به دست بگیرد اما هرچه بیشتر فشار می‌آورد، عصبانیتش از روند شتابان دلارزدایی هویداتر می‌شود.

داده‌ها هم گواه آن‌اند شاخص دلار در شش ‌ماه نخست ۲۰۲۵ بدترین عملکرد نیم‌ساله خود از ۱۹۷۳ را تجربه کرده، کسری بودجه فدرال آمریکا رکوردهای تازه‌ای زده و سرمایه‌گذاران بیش از هر زمان دیگر، به یورو، طلا و حتی یوآن چین پناه برده‌اند. بانک‌های مرکزی در حال بازنگری ذخایر ارزی‌اند؛ نشانه اینکه سلطه دلار برای اولین‌بار جدی به چالش کشیده شده است.

در این میدان جدید قدرت، بریکس مهم‌ترین بازیگر شده؛ نه‌تنها روسیه و چین، بلکه اعضای تازه‌واردی چون ایران و عربستان، با پیمان‌های ارزی و توافق‌نامه‌های دوجانبه چرخ تجارت جهانی را از دلارداری خارج می‌کنند. نمونه‌اش معاملات نفتی با یوآن و افزایش سهم طلا در ذخایر ملی کشورهاست.

امروز گروه های اقتصادی شرق و جنوب جهان، آشکارا توانسته‌اند قواعد بازی را تغییر دهند آن هم در زمانی که آمریکا خود با رشد کسری بودجه و چشم‌انداز کاهش نرخ بهره، از درون آسیب‌پذیرتر شده است. در حقیقت مخالفان سیاسی واشنگتن، با کنار گذاشتن دلار در تجارت، عملاً آمریکا را از بزرگ‌ترین اهرم فشار اقتصادی‌اش محروم می‌کنند. حالا سیاست «تهدید و تعرفه»، بیش‌تر واکنش عصبی آمریکا به این تغییر بازی است تا راه‌حلی کارآمد.

عصبانیت ترامپ نه فقط واکنش یک رئیس‌جمهور به تحولات ارزی، که نماد نگرانی عمیق ساختار قدرت آمریکاست؛ ساختاری که می‌بیند اقتصاد جهانی دیگر مایل نیست تنها با دلار، هزینه تحریم‌ها و سیاست‌های یک‌جانبه را بدهد. در چنین شرایطی اگر بریکس به ارز واحد یا سیستم مبادلاتی جایگزین دلار برسد، آمریکا بخشی از قدرت راهبردی‌اش را ناخواسته از دست خواهد داد.

ایران هم این روزها در میان بازیگران تازه‌وارد بریکس فرصت مغتنمی یافته؛ فرصتی برای حرکت به سوی استقلال ارزی و تنوع مشارکت‌های بین‌المللی، آن هم بی‌نیاز از دلار و محدودیت‌هایش. جهان در نقطه عطفی از تحولات مالی ایستاده است. بازی بریکس با اعصاب کاخ سفید، فراتر از یک تقابل سیاسی، نماد پایان عصری است که دلار شاه‌بیت بازارها بود.

تهدیدهای تعرفه‌ای ترامپ شاید موقتاً فضا را ملتهب کند، اما نمی‌تواند مانع شکل‌گیری نظمی نوین با بازیگران تازه شود. بریکس اکنون نه‌تنها صدای کشورهای مستقل را بلندتر کرده، بلکه به نیرویی توازن‌بخش در جهانی چندپاره تبدیل شده که دیگر یک‌قطبی نیست. امروز زمان آن است که ایران نیز تدبیر و جسارت را سرلوحه قرار دهد و سهم خود را از اقتصاد جهانی فردا مطالبه کند.