اگر وسط گرمای ۳۸ تا۴۰ درجه تیرماه که ظاهراً قرار است در مردادماه هم ادامه پیدا کند، دل و دماغش را داشته باشید و عباراتی مثل: «شایعات+ هواشناسی+ گرما+ سیل+ سرما و...» را در اینترنت جست‌وجو کنید نتایجی جلو چشمانتان ظاهر می‌شود که نشان می‌دهد پدیده «هواشناسی زرد» مختص تابستان امسال نیست و دست‌کم ۸ یا ۹ سال است که هرساله، بهار، تابستان یا زمستان، پیش‌بینی‌های مجازی مربوط به گرمای بی‌سابقه، سرمای فلج‌کننده، سیل مهیب و... از در و دیوار اینترنت می‌بارد. پس بی‌جهت خودتان را نگران نکنید و به فکر خنک کردن خودتان در روزهای گرم پیش رو و شبیه همه تابستان‌های گذشته باشید.

شایعه‌های فرابنفش

بالاخره صفحات، کانال‌ها و مطالب فضای مجازی نیاز به بازدیده‌کننده، لایک و این جور چیزها دارند تا به مدد آن‌ها اموراتشان را بگذرانند. یعنی پیش‌بینی‌های زرد و اصولاً پدیده هواشناسی زرد که چند سالی است باب شده معمولاً هدفش مثل برخی پدیده‌های سیاسی، ایجاد رعب و وحشت در جامعه نیست؛ بلکه فقط تلاش دارد با هشدارهای زرد و یا تیترهای اغراق‌آمیز شما را وادار به بازدید از فلان سایت، کانال یا صفحه مجازی کند تا در کنارش تبلیغات خاصی را هم به خوردتان بدهد. بنابراین تعجب نکنید که این هواشناس‌های زرد در رقابت با هم گاهی کار را از پیش‌بینی می‌گذرانند و تقریباً به سبک نوسترآداموس، رخدادهای هواشناسانه روزها، سال‌ها و قرن‌های آینده را پیشگویی می‌کنند.
شاید فراموش نکرده باشید که اوایل مرداد سال پیش وقتی هوا داشت به‌شدت گرم می‌شد، هشدار اشعه فرابنفش و مضراتش برای انسان، فضای مجازی را پُر کرد. پیش‌بینی‌ها می‌گفتند در روزهای آینده خورشید و اشعه فرابنفش آن خیلی مایل، ناجور و بی‌سابقه خواهند تابید و ملاج، پوست و گوشت شهروندان را خواهد سوزاند و چندجور سرطان و درد بی‌درمان را ایجاد خواهند کرد! بالاخره بعد از یک هفته شایعه‌ها و پیش‌بینی‌های فرابنفشانه، «صادق ضیائیان» رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی اعلام کرد اشعه فرابنفش خورشید در تمام طول سال می‌تابد، برای بدن مضر نیست و زمانی که به دلیل تغییر زاویه تابش خورشید و... میزان این اشعه افزایش می‌یابد طبق معمول باید با پوشش مناسب و کمتر قرار گرفتن در معرض نور آفتاب و یا استفاده از ضدآفتاب‌های مناسب از بدن در برابر آن محافظت کرد.

ماجرای بارورسازی ابرها

اردیبهشت سال گذشته هم بعد از بارش‌های سنگین باران در مناطق جنوبی و شرقی کشور بالاخص استان‌های هرمزگان، سیستان و بلوچستان و کرمان، سروکله شایعه‌هایی در فضای مجازی پیدا شد که: «بارش‌ها نتیجه بارورسازی ابرها در کشور امارات بوده و مشاهده ابرهای بنفش در عمان و امارات نشان می‌دهد ماجرا بودار است و...» این در حالی بود که بارش‌های سنگین در سال پیش هم در این مناطق کشور صورت گرفته و موجب جاری شدن سیل شده بود.
سال۱۴۰۲ و ماجرای تفاوت بارش‌ها در ایران و ترکیه را هم که فراموش نکرده‌اید. جالب اینکه شایعه‌هایی از این دست طی سال‌های مختلف هرگاه بارش‌ها زیاد یا سیل‌آسا بودند آن را گردن بارورسازی ابرها می‌انداختند و هربار که بارش‌ها به دلایل اقلیمی و جغرافیایی کمتر از کشور همسایه بودند مدعی می‌شدند مسئولان ایرانی ابرها را اشتباهی بارور کرده و درنتیجه ابرها رفته و در کشور همسایه باریده‌اند!
اسفندماه سال۱۳۹۷ هم به محض اینکه در نقاط مختلفی از کشور بارش‌های انبوه دردسرساز شد، هواشناسان زرد شایعه عبور ایران از خشکسالی و ورود به دوره ۲۵ ساله ترسالی را همه جا پخش کردند. درنهایت هم مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی کشور مجبور شد با آمار و ارقام نشان دهد که چنین ماجرایی واقعیت ندارد و هشدار هم داد که در مقوله هواشناسی اتکا به شایعه‌ها و یا اظهارنظرهای غیرعلمی بسیار خطرناک است.

شبه‌علم به جای علم

هواشناسی زرد البته فقط محدود به موج گرما و یا وقوع سیل نمی‌شود. موج سرما هم طی سال‌های گذشته دستاویز شایعه‌سازی و پیش‌بینی‌های من‌درآوردی شده است.
امسال هم با رسیدن گرمای تابستانی و در شرایطی که پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی هم اعلام کرده بود روزهای گرم در پیش رو است و در مناطق گرمسیری گرما از ۵۰درجه هم خواهد گذشت، بازار شایعه‌های گرمای جهنمی و پیش‌بینی گرمای بالای ۶۰ درجه حتی برای مناطقی از کشور که گرمسیر نیستند، داغ شد.
دیروز صادق ضیائیان، رئیس مرکز پیش‌بینی سازمان هواشناسی کشور به ایسنا گفت: متأسفانه تعداد صفحاتی که اخبار هواشناسی را با تیترهای زرد و جنجالی منتشر می‌کنند، افزایش یافته است. بعضی از این صفحات در فضای مجازی فاقد اعتبار علمی است و فقط برای جذب دنبال‌کننده یا اهداف اقتصادی، تیترهای جنجالی منتشر می‌کنند.
ضیائیان این نکته را هم گفته بود که در این مورد نمی‌شود با سایت‌ها و صفحات مجازی برخورد سلبی داشت و فقط باید از شهروندان بخواهیم که اخبار مربوط به هواشناسی و هشدارهای آن را از منابع رسمی پیگیری کنند. در خیلی از موارد و پس از بررسی صفحاتی که ادعای هواشناسی دارند مشخص شده است که جوانان یا نوجوانانی که گرداننده صفحه در فضای مجازی هستند کمترین اطلاعاتی درباره مبانی علم هواشناسی ندارند و صرفاً در صفحات یا کانال‌هایشان مطالب شبه‌علمی در این باره را منتشر می‌کنند.