آن گونه که منابع مختلف نگاشته‌اند، با هدف تحقق این امر علی لاریجانی، مشاور رهبر معظم انقلاب که کارنامه دبیری شورای عالی امنیت ملی را در پرونده دارد، احتمالاً در روزهای آینده بار دیگر به این سمت منصوب خواهد شد. علی‌اکبر احمدیان، دبیر کنونی هم احتمالاً مسئولیت چند پرونده ویژه و راهبردی کشور که نیاز به مدیریت و هماهنگی در سطح کلان را دارد بر عهده می‌گیرد.
اما بالا گرفتن گمانه‌زنی‌ها درباره تغییرات جدید در شرایطی است که هشتم
مرداد ماه وب‌سایت نورنیوز، رسانه نزدیک به شورای عالی امنیت ملی، از احتمال بروز تغییراتی در ساختار نهادهای عالی- امنیتی کشور خبر داده بود. این پیام البته بدون اشاره به جزئیات یا نام نهادهای مورد نظر منتشر شد.
اتاق فکر و فرمان سیاست‌های دفاعی در بالاترین سطح
اتفاق اخیر در صورت اجرایی شدن معنادار بوده و از ابعاد مختلف قابل تحلیل و بررسی است. پیش از هر چیز باید متذکر شد که ایجاد شورای عالی دفاع موضوع نویی نیست. طبق قانون اساسی شورای عالی امنیت ملی می‌تواند زیرمجموعه‌هایی به عنوان شورای فرعی داشته باشد و شورای امنیت کشور و شورای دفاع جزو این دسته هستند. مصوبات نهاد مذکور هم به شورای عالی امنیت ملی ارسال و پس از تأیید رهبر معظم انقلاب به عنوان فرمانده کل قوا قابل اجرا می‌شود. در این مسیر و بر اساس اصل ۱۷۶ قانون اساسی، شورای عالی دفاع یکی از نهادهای کلیدی جمهوری اسلامی در سال‌های آغازین انقلاب بود که در دهه ۶۰ نقش هدایت دفاع مقدس را بر عهده داشت. در این اصل به تشکیل شورای عالی دفاع مرکب از هفت تن (۱. رئیس جمهور، ۲. نخست وزیر،
۳. وزیر دفاع، ۴. رئیس ستاد مشترک، ۵. فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ۶. دو مشاور با تعیین رهبر معظم) اشاره شده است. اکنون، پس از بیش از سه دهه، احیای این شورا – با ساختاری تازه و مأموریت‌هایی تخصصی‌تر – نشان‌دهنده تغییری معنادار در نحوه مواجهه نظام با تهدیدها و مدیریت امنیتی کشور است. شورای دفاع قرار است اتاق فکر و فرمان سیاست‌های دفاعی در بالاترین سطح باشد.
۳ نکته مهم
بر این اساس، اتفاق اخیر به ویژه از سه منظر قابل توجه است؛ در وهله نخست انجام تغییرات مذکور و ایجاد شورای دفاع؛ از چیدمان جدید حکمرانی در حوزه دفاع و امنیت و یک تدبیر و آرایش دفاعی تحت تأثیر شرایط جنگی کنونی حکایت دارد. چنین رویکردی بیانگر درک درست مسئولان از شرایط جدید ایجاد شده است. تجاوزهای اخیر آمریکا و رژیم صهیونیستی علیه کشورمان منطقه را در وضعیت بسیار بی‌ثباتی قرار داده است. پس از اجرایی شدن آتش‌بس نیم‌بند در ۳ تیر ماه و اگرچه هنوز تیری شلیک نشده اما ما در وضعیت صلح مسلح و آمادگی برای جنگ دیگری قرار داریم. در این فضا ما نیازمندیم متناسب با شرایط، ساختاری نوین ایجاد کنیم؛ شورای جنگ در واقع همان نهاد ویژه برای مدیریت جنگ آن هم بدون موانع دست و پا گیر کنونی است.
از سویی با توجه به تحولات جاری، فعال‌سازی مکانیسم ماشه از سوی تروئیکای اروپایی را باید تقریباً قطعی قلمداد کرد. در مقابل تحمیل چنین شرایطی، تصمیم‌سازان ما نیز بر اساس احتمالات مطرح شده، اقدام‌های تقابلی جدی مانند غنی‌سازی ۹۰ درصد اورانیوم، خروج از ان‌پی‌تی، ساخت کلاهک هسته‌ای، موشک بالستیک با برد ۴هزار کیلومتر و این گونه تصمیم‌های سخت را در دستور کار خواهند داشت که با توجه به رویکرد تهاجمی طرف مقابل می‌توان انتظار افزایش سطح تنش‌ها تا حد جنگی دیگر را داشت. اما نکته این است که ما برخلاف جنگ تحمیلی ۱۲روزه بار دیگر غافلگیر نخواهیم شد؛ متناسب با این محیط وجود شورایی که مرجع تصمیم‌سازی برای شرایط جدید باشد ضروری به نظر می‌رسد. بر این اساس تشکیل شورای دفاع را می‌توان تدبیری برای مقابله با خطرهای آتی دانست.
تجربه سیاسی و کیاست لاریجانی راه‌گشاست
در نهایت یکی از نکات مهم در کنار تشکیل این شورا، تغییراتی است که در جایگاه چهره‌های کلیدی امنیتی کشور رخ داده یا در حال رخ دادن است. حوزه دفاع و امنیت ملی موضوع حساس و بسیار مهمی بوده و جایی برای تصمیم‌های احساسی نیست از این رو باید امور در اختیار دانشمندان، متخصصان، نخبگان و افراد پخته قرار گیرد. در این راستا قرار گرفتن فردی مانند علی لاریجانی در رأس شورای عالی امنیت ملی بسیار قابل توجه است. لاریجانی پیش‌تر نیز سابقه تصدی دبیری شورای عالی امنیت ملی را داشته است. حضور او به عنوان یک فرد قوی و توانمند پس از یک دوره به حاشیه رانده شدن از عرصه سیاسی، در این شرایط معقول و منطقی است؛ هم برای به‌روز کردن مسائل و هم ایده‌های جدید. علی‌اکبر احمدیان هم احتمالاً مسئولیت چند پرونده ویژه و استراتژیک کشور را بر عهده خواهد گرفت. ایشان نیز از افراد بسیار خوشفکر است.
علی لاریجانی با توجه به تجربه سیاسی، کیاست که در رفتار و منش او هویداست و اینکه مسئولیت مشاور رهبر معظم انقلاب را عهده‌دار بوده و حتی همین چند روز پیش به عنوان نماینده ایشان با پوتین، رئیس‌جمهور روسیه ملاقات داشت، واجد این پختگی و سنجیدگی بوده و این در مقطع کنونی بسیار مهم است. لاریجانی همچنین در چند سال اخیر در بحث ارتباطات و پرونده‌های راهبردی به ویژه با دو قدرت شرقی یعنی چین و روسیه جایگاه مهمی داشته است بنابراین با بازگشت وی به ساختار اجرایی می‌توان انتظار گشایش و اتفاق‌های جدید در این زمینه را داشت.
نظر شما